Mustaqillikka erishganimizdan keyin xalqimizning o’z yurti, tili, madaniyati, qadiryati, tarixini bilishga, o’zligini anglashga, qiziqishi ortib bordi. Bu tabiiy hol odamzod borki, avlod-ajdodi kimligini, nasl- nasabini, vatanning tarixini bilishni istaydi.

RUHIY TASIR Ko’rsatish- raqibda xafagarchilik uygotib, shaxsiyatiga, qadr-qimmati va g’ururiga tegadi. Uning namoyon etilishi- haqorat, qo’pollik, haqoratlovchi imo-ishoralar, shaxs o’zini salbiy baholashi, diskriminatsiya holatlari, tuxmat, noto’gri ma’lumot berilishi, aldash, kamsitish, yurush turushi va harakatidagi qattiq nazorat, shaxslar orasidagi munosabatlarda o’z so’zini o’tkazish, aytganini qildirish.

Талаба учун энг хатарли жой бу — ётоқхонадаги музлаткичдир. У худди қопқонга ўхшайди. Очсанг — тутиласан, қочсанг —ютиласан. Аудиторияга кирганда олд қаторга ўтиришга шошилманг, чунки энг буюк ғоялар орқа парталарда туғилади.

Файзли тўй оқшомларида, давра тўрини чўғдай ловуллатиб турган бахтли келин-куёвларимизга қараб, шу кечанинг сабабчилари дея таьриф берамиз. Аслидачи?! Аслида бу шодиёнаниг ижобий маьнода “айбдорлари” — совчилардир. Совчилик тўғрисидаги илк маьлумотлар VII – VIII асрларга тегишли бўлган Урхун-Енисей битикларида учрайди. “сов”, “сав” калимаси сўз, гап маьносида “Тўнюқуқ” битикларида ишлатилган. Бу тўғрисида Маҳмуд Қошғарий ўз асарларида қуйидагича ёзади: “Совчи – келин ва куёв орасида бир-бирига хабар элтувчи кишидир.” “Ишқ битиги” (“Фол китоби”) да эса “саб” - сўз, “сабчи” - хабарчи, сўз келтирувчи маьносида қўлланилган.

Ингибиторы универсального действия, способные тормозить кислотную, углекислотную, сероводородную коррозию металла, а также его наводороживание. В последнее время большой интерес вызывают ингибиторы универсального действия, способные тормозить кислотную, углекислотную, сероводородную коррозию металла, а также его наводороживание. Известны десятки индивидуальных веществ и смесей на их основе как эффективные замедлители коррозии. Они выявлены эмпирическим путем на основе прямых коррозионных испытаний. Достигнуты значительные успехи в развитии научно обоснованного подбора адсорбционных ингибиторов и понимании механизма их защитного действия [1]. Пленкообразующие ингибиторы проявляют смешанный характер защитного действия, образуя пленки и на катодных и на анодных участках микрогальванических коррозионных элементов, функционирующих на поверхности металла. Такими признаками ингибиторов пленкообразователей обладают различные вещества органического и неорганического происхождений. Выбор ингибиторов коррозии основывался с учетом экологической безопасности и экономической целесообразности, так как они являются местными сырьевыми ресурсами [2]

Созанданинг хонандага ҳасад қилишини тушунса бўлади. Чунки, ёлғондан дастур сўнгигача у ёқдан бу ёққа ҳаракат қилиш қаёқдаю, шунчаки оғиз қимирлатиб, пул топиш қаёқда. Саҳнада “ўйнаётган” ўйинчини товусга қиёслашади. Бу “ҳаракатларни” кўрган товус бечора уятдан қизариб кетса ажабмас. Диққат эьлон: Устози кимлигини билмайдиган хонандалар шогирд тайёрлашмоқда. Билиб-билмай ҳар турли клип олаётган бази хонандаларга маслаҳат: Ҳозирча сизни икки қўллаб қарсаклашяпти, вақти келиб, бир қўллаб тарсаклашмаса яхши эди

Talabalik hayotning navqiron fasli. U dengiz to’lqinlarida sayohat qilayotgan “Kusto”danda toshqinli, “Titanik”danda hayratlanarli, quyoshdanda taftli qudratga ega. Suyagini yutolmay, g’ajib yurgan it kabi sekin yo’lga tushdik. Tadbir ham aytilgan fursatdan yarim soat kech boshlandi. Zal esa deyarli barcha universitetlardan kelgan talabalar bilan gavjum. Qo’limizda turgan anjuman dasturiga ko’z tashladim. Naqt 17 ta talabalarning chiqishi rejalashtilgan ekan. Dasturning avvalidagi 2-3ta ma’ruzachining namoyishlari diqqat bilan tinglandi. Keyin esa qafasga tushgan to’tidek bir tarafga qiyshaya boshladik. Zaldagi talabalar yoppasiga o’z yumushlariga kirishib ketishdi.

Yoz chillasi bo’lishiga qaramay ayvonda erkak kishining xurrak otgani eshitiladi. Hovli o’rtasida yotgan Olapar, ikki oy oldin qo’shnining to’yida so’yilgan novos go’shtidan qolgan bir bo’lak suyakni hafsala bilan g’ajimoqda. Oshxonada xamir qorayotgan ayolning avzoyi nishi yo’q aridek buzuq. Ota uyida ham ahvol shu. Bir hovlida uch o’g’ilning qanday yashashi o’zingizga ma’lum. Faqatgina onayizoriga ichi achiydi. Hali u kelinning qovog’iga qarasa, hali bu o’g’ilning zardasini ko’taradi. Dadasi erta olamdan o’tmaganidaku bu ahvolga tushmasmidi? Shu xayollar bilan manzilga yetib kelganini ham bilmay qoldi. Ichkariga kirishi bilan katta kelinning zardali ovozi eshitildi:

Бир фарзандни вояга етказиш, тирноқни суғуриб олиб, қайта ўсиб чиқишини кутишдан кўра мушкулроқдир. Қайнота ҳаво. Оила мусаффолигини таьминлаш маьсулияти унда. Қайнона тупроқ. Унинг лойи асли тупроқдан олингани учун сабрли. Ўғил сув. Ота ва онага ҳаёт бахш этиб турувчи манбаа. Келин қай бир манзиллардан елиб келувчи шамол. Фарзанд эса, шу тўрт унсурнинг бағрида муаллақ турган Нилуфар гулидир. Фарзанднинг ота-она олдида “болам” дейиши уят, аммо отанинг жигаргўшалари олдида “отамлашиши”чи? Бешикда алла тинглаётган бола, дастурхон бошида дуо ўқиётган она, қайнотага чой узатаётган келин, қайнотанинг қўлидан кетмонини олаётган куёв – бош ёрилса, чопқи тушган кундадир, ўзбегимнинг ўзбеклиги шундадир.

Ayol – kashf qilinmagan qit’aga o’xshaydi. Uni qalbiga o’z ko’nglining bayrog’ini qadamoqchi bo’lganlar ko’p bo’lgan. Ming urinishlarga qaramasdan bir siri ochilgan hilqat o’rnida boshqasi paydo bo’laveradi Ayol – kashf qilinmagan qit’aga o’xshaydi. Uni qalbiga o’z ko’nglining bayrog’ini qadamoqchi bo’lganlar ko’p bo’lgan. Ming urinishlarga qaramasdan bir siri ochilgan hilqat o’rnida boshqasi paydo bo’laveradi . Hatto oltmish yillik turmushi davomida o’z umr yo’ldoshining ko’nglidan kechayotganlarini tushunib yetolmaydigan bobolarimiz ham bor. Axir ayol yigirma yoshda ham, ellik, yetmish yoshda ham ayol bo’lib qolaveradi. Mehr-muhabbat yosh tanlamaydi. Shunday ekan u hamisha mehrga muxtoj. Albatta, buning uchun turli usullardan foydalanishga to’g’ri keladi.

Қўнғироқ чалинди. Биринчи дарс кунимиз. Ҳамманинг қалбида ўзгача бир ҳаяжон. Мана дарс ҳам бошланди. Аммо домламизнинг маьрузаси чўзилган сари биз тушунмаган мавзулар, изоҳлаб ўтилмаган атамалар маьноси миямизда ғужғон ўйнарди. Қўнғироқ чалинди. Биринчи дарс кунимиз. Ҳамманинг қалбида ўзгача бир ҳаяжон. Мана дарс ҳам бошланди. Аммо домламизнинг маьрузаси чўзилган сари биз тушунмаган мавзулар, изоҳлаб ўтилмаган атамалар маьноси миямизда ғужғон ўйнарди. Ниҳоят, дарс якунланиб, “Саволлар борми?” деган гап жаранглади. Домламизни саволларга кўмиб ташладик. Жавоб эса қуйидагича бўлди:

Кечга томон “уфқ”, “соҳил ёқалаб чопаётган олапар” сингари, “қулаётган тоғлар” ортига ёнбошлай бошлади. Табиатнинг инжиқ “кеча ва кундуз”лари, “ўтган кунлар”ни ёдга солаверади, солаверади. Қанча уринмай, “ўксик диллар фарёди” ўғирланган “ҳаловат”имни қайтара олмаяпти.“Дунёниг ишлари”ни қаранг. “Қил устидага тақдир”имни ўз қўлим билан “дўзах” қарига улоқтиряпман. Билибми ё билмай “мухаббат тилсими”нинг “қора қаср асираси”га айландим-у, “Чўлпон” юлдуз сингари порлаб турган бу ҳисга мубтало бўлдим қолдим. “Телба” ҳаёлларим тумандай тарқаб кетди.

Ikromjon o’ziga yetkazilgan xabardan so’ng yashin urgan daraxtdek bir yoniga cho’kkalab qoldi. Egnidagi ohori to’kilmagan kuyovlik sarpolari yer bilan yuz ko’rishdi. Yonida do’stini tutib qolgan Adhamning esa ko’zidan duvillab yosh sizib chiqdi... Xalq og’ziga elak tutib bo’lmaydi. Sovuq xabar ko’p o’tmay butun davraga tarqab ulgurdi. Hali dasturxonga noz-nematlarni tortib ulgurmay odamlar siyraklasha boshladi. Atrofdagilarning o’ziga achingannamo qarab turgani uchunmi, yo bugungi yo’qotish sababmi Ikromjon davra to’rida ortiq o’tirolmadi. Faqatgina sahnadan tushayotib, Gulining qulog’iga” kechir” deyishga ulgurdi xalos. Bu safar uni na amakisining o’tkir qo’llari va na mahalla oqsoqolining ilhaq termulishlari to’xtatib qola oldi. Sovuqdan-sovuq boshlangan to’y nihoyat o’z poyoniga yetdi. Sahna to’rida qolgan yolg’iz kelinni esa yangalari yetaklab ichkariga olib kirib ketishdi. Bir zumda shodiyona kunda kiyiladigan kiyimlar motam libosiga almashtirildi.

Bugun katta hayot ostonasidagi ilk sinov. Barcha talabalik baxtini ko’zlab kelgan yoshlar qatori universitet ostonasiga qadam qo’ydik. Ortda qolgan zaxmatli bir yil, ayni damda o’z so’zini aytadi. Auditoriyaga kirishimiz bilan o’sha “eski odat” yana boshlandi. Bugun katta hayot ostonasidagi ilk sinov. Barcha talabalik baxtini ko’zlab kelgan yoshlar qatori universitet ostonasiga qadam qo’ydik. Ortda qolgan zaxmatli bir yil, ayni damda o’z so’zini aytadi. Auditoriyaga kirishimiz bilan o’sha “eski odat” yana boshlandi. “Cho’kayotgan odam xasga yopisharmish.” Biz ham bedor o’tkazib ilm olgan tunlarimizga emas, aynan, o’zimiz bilan olib kirgan “maydachuyda najotkorlarga” umid bog’lab turibmiz. Tahlikali fursatlar yaqinlashmoqda. Go’yoki og’ir gunoh qilganmiz-u, kuzatuvchi test savollarini emas, hukm qog’ozini o’qib eshittiradigandek. Ana, tadbirimizning badiiy qismi ham boshlandi. Bir necha holis ishtirokchilar guvohligida konvertlar ochildi. Vaqtimiz chegaralanganiga qaramay, ko’ngilli yoshlar “sharofati bilan” adabiyotimizning turli davrlarida yashab o’tgan shoirlarimiz ijodidan bahramand bo’ldik.

Ўзбекистон Республикаси мустақилликка эришгандан сўнг мамлакатимизнинг иктисодий, ижтимоий, маънавий-маърифий ривожланиш жараёнида кескин ўзгаришлар содир бўлди, айниқса таълим соҳаси тубдан ислоҳ қилинди. Кейинги 7-10 йил мобайнида имконияти чекланган болаларни ижтимоий қўллаш, таълим тизими ва мазмунини қайта кўриб чиқиш, уни ҳозирги замон талаблари даражасида такомиллаштириш масалалари долзарб муаммолардан бири бўлиб келмоқда.. Имконияти чекланган болаларни илк ёшдан таълимга тайёрлаш, психолого-тиббий-педагогик ёрдамларни комплекс йўналтирилган ҳолда олиб бориш масалаларига кўпрок эътибор қаратилмокда.

Мамлакатимизда олиб борилаётган ислоҳотлар кадрлар тайёрлаш тизимининг мукаммал бўлишига, замонавий иқтисод, фан, маданият, техника ва технологиялар асосида ривожланишга қаратилган. Кадрлар тайёрлаш соҳасидаги давлат сиёсати узлуксиз таълим тизими орқали ҳар томонлама ривожланган шахс – фуқарони шакллантиришни кўзда тутади. Бу ўз навбатида фан, техника, илғор технологиялар асосида шахсни тарбиялаш, ўқитиш, ривожлантириш масаласини ҳал этиш учун хизмат қилади.

Илм-фан ривожи мамлакат тараққиётини белгиловчи муҳим омиллардан биридир. Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Фан ва технологияларни ривожлантиришни мувофиқлаштириш ва бошқаришни такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида»ги Қарори ушбу йўналишдаги саъй- ҳаракатларни янада жадаллаштирди. 2007-йилнинг 8-9 июн кунлари Низомий номидаги Тошкент давлат университети ЮНЕСКО, Россия таълим Академияси, Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта-махсус таълим вазирлиги, А.С. Пушкин номидаги Ленинград давлат университети билан ҳамкорликда ташкил этилган «Бутун умр таълим: барқарор ривожланиш учун узлуксиз таълим» мавзусидаги 5-халқаро конференцияни бевосита таълим соҳасидаги халқаро ҳамкорликнинг ёрқин намунаси сифатида эътироф этиш мумкин. Ушбу халқаро конференцияни Гулистон давлат университети профессор-ўқитувчилари ҳам узоқ масофадан кузатиб бориши, маърузалар билан қатнашиши, маърузачиларга саволлар билан мурожаат қилиши каби ҳолатлар ахборот коммуникация технологияларидан олий ўқув юртларида унумли фойдаланаётганликларидан далолат беради. Бунда янги педагогик технологиялар билан замонавий ахборот технологиясини уйғунлаштириб олиб борилиши ўқув жараёнининг самарали бўлишини таъминлайди. Компьютер технологиялари ҳар бир соҳада, хусусан таълим соҳасида ҳам унумли қўлланилмоқда.

Шубҳасиз, Шарқ дунёси деганда кўз ўнгимизда бой илмий-маданий мерос, ўлмас қадриятлар ва бугунги тараққиётнинг асоси бўлмиш юксак тамаддун намоён бўлади. Мазкур маънавий бойликни мукаммал ўрганиш Шарққа бой берилган етакчиликни қайтариб бе-ради. Бинобарин, неча асрлар муқаддам янграган илғор ғоялар бугун ҳам ўз долзарблигини йўқотмай келмоқда. Замонасининг кўзга кў-ринган мутафаккирлари Амир Темур ва Ибн Халдунларнинг сиёсий-ҳуқуқий қарашларида алоҳида эътибор билан ёритилган вазирлик ин¬ститутини тадқиқ этганимиз ҳолда сўз юритганимиз юксак тарақ-қиётдан баҳра оламиз.

ХХI аср глобаллашув асри деб аталмоқда.Дарҳақиқат,шиддат билан ривожланаётган ҳозирги даврда давлатнинг миллий ва халқаро- ҳуқуқий тизимини лозим даражада такомиллаштириш борасида изчил ва самарали сиёсатни амалга ошириш оғир вазифа бўлиб қолмоқда. XX аср тугаб- XXIасрга қадам қўйилганда инсоният келажакка катта умид билан қараган эди. Чунки инсонлар давлатлар ичида бирин -кетин юз берган қуролли можаролардан, ядро қуроли хавфининг бартараф этилмаганлигидан, юқумли касалликлар ва очликдан миллионлаб одамларнинг ҳаётдан бевақт кўз юмишидан чарчаган эди.Афсуски, инсоният XXI асрга қадам қўйганига 10 йил бўлибдики ҳам, бундай муаммолар буткул тугатилгани йўқ. Бугун глобаллашув барча соҳаларни ўз ичига қамраб олганлиги барчамизга маълум.Бу ҳақда халқаро актларда ҳам таъкидланмоқда.Жумладан, Б М Т Бош Ассамблеясининг 2000 йилдаги 55\102 резолютциясида таъкидланганидек, “глобаллашув нафақат иқтисодий жараён бўлиб қолмай, у ижтимоий, сиёсий, экологик, маданий ва ҳуқуқий жиҳатларга ҳам эга.”1 Глобаллашув цивилизатция концепциясига ҳам ўзгартиришлар киритди. Бу билан бугунги кунда ҳар бир давлат ўзининг ҳам ички, ҳам халқаро фаолиятида бошқа давлатлар билан кўпроқ ҳисоблашишига тўғри келмоқда.

Ёш ва навқирон мустақил Ўзбекистонимиз бугун ҳар жабҳада ривожланиб, жаҳонда ўз ўрнига ва нуфузига эга бўлди. Бу айниқса, спорт соҳасида яққол кўзга ташланмоқда.