Xalq pedagogikasi mazkur xalq paydo bo’lgan kundan boshlanib, nihoyatda keng qamrovli va serjilo, serqirra bo’ladi

Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурияти. Пластиклик назарияси туташ муҳитлар механикасининг мустақил йирик йўналишларидан бири саналади. Материалларни мустаҳкамлик имкониятидан тўла ва унумли фойдаланиш, сарфини камайтириш ҳамда оптимал лойиҳалаш учун қўйиладиган талаблар уларнинг пластик деформациялари билан боғлиқ бўлиб, уларни ҳисобга олиш амалиётнинг долзарб масаласи исобланади. Машинасозлик, тоғ-кон ишлари, авиасозлик ва энергетикада ишлатиладиган маҳсулотларни такомиллаштириш, янги онструкцияларни ишлаб чиқиш мураккаб кучланганлик ҳолатида ишлайдиган кўп боғламли жисмларда янги материалларни ҳамда инновацион муҳандислик ечимларни жалб қилишга қаратилган. Муҳандислик амалиётидан келиб чиққан масалалар ечимини топиш туташ муҳитдаги қайтарилмас деформацияларни ҳисобга олиш билан боғлиқ бўлганлиги сабабли, ташқи кучланишларнинг турли ҳолларида материаллар пластик хусусиятларини инобатга олишни тақозо қилади. Бу эса жисмдаги локал кучланишларни бутун ҳажми бўйлаб тақсимланишини ишончли ифодалайди ва шу орқали юк кўтариш қобилиятини ошириш ҳамда катта деформациялар остида конструкциянинг бузилиш хавфини камайтириш усулларини топишга имкон бериши сабабли долзарб ҳисобланади.

Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурияти. Мамлакатда картошкадан олинадиган ҳосилдорликни муттасил ошириб бориш учун етиштириш агротехнологиясини доимо такомиллаштириш талаб этилади. Айниқса, юртимизнинг турли тупроқ-иқлим шароитида янги навларни парваришлаш ўзига мос агротехнологияни талаб қилади. Картошкачиликда ялпи маҳсулот ишлаб чиқаришни кўпайтириш ва ҳосилдорликни оширишнинг асосий омилларидан бири янги замонавий уруғчилик тизимини жорий этишдир. Республикамизнинг шўрланган ерларида картошка етиштириш технологиясини минтақалар тупроқ-иқлим шароитларини инобатга олган ҳолда жорий этишга алоҳида эътибор қаратиш мақсадга мувофиқ.

Диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати. Замонавий ривожланиш босқичида Ўзбекистонда мотор ёнилғилари истеъмолининг барқарор ўсиш суръати яққол кузатилмоқда, бу эса уларни ишлаб чиқаришда муқобил хом ашёлар ишлатилишини ва анъанавий нефт ресурсларидан самарали фойдаланишни талаб қилмоқда. Шу билан бирга, бутун дунёда намоён бўлаётган нефт хом ашёлари захираларининг тобора камайиб боришга мойиллиги, оғир нефтлар улушининг углеводород хом ашёсини қайта ишлаш ҳажмида кўпайиши, мотор ёнилғиларининг эксплуатацион ва экологик тавсифларига нисбатан талабчанлик ошиши автомобиль бензинлари ва дизель ёнилғилар ишлаб чиқарилишини кенгайтириш учун энергия ресурсларининг муқобил турларини излаб топиш заруратини кун тартибига қўймоқда. Қайд этиш лозимки, ҳозирги кунгача ўсимликлардан олинадиган маҳсулотларни, нефтни қайта ишлаш ва кимё тармоқларининг иккиламчи маҳсулотларини ёнилғига қўшимча сифатида ишлатиш йўли билан бензинлар ва дизель ёнилғилар олиш, мотор ёнилғилари компонентларини максимал даражада ажратиб олиш мақсадида нефт дисперсион тизимларининг физика-кимёвий механикаси назарияси асосида оғир нефтларни қайта ишлаш жараёнлари ўзига хос хусусиятларининг чуқурлаштирилган тадқиқотлари ўтказилмаган, республикамиз конларининг ёнувчи сланецлари смолаларини ажратиб олиш ва муқобил ёнилғи манбалари сифатида фойдаланиш йўллари бўйича тажриба етарли эмас. Метанолни ишлаб чиқариш улкан қувватлари мавжудлиги экологик тавсифлари яхшиланган бензин-метанол ёнилғи аралашмаларини ишлаб чиқариш бўйича комплекс тадқиқот ўтказилишини муҳимлаштиради. Республикамиздаги мавжуд этанол ресурслари, биобутанолни олиш имкониятлари тадқиқот ўтказилишини ва улар асосида бензинларга самарали қўшимчалар ишлаб чиқилишини долзарблаштиради ва талаб қилади. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг «2008-2012 йилларда Ўзбекистон Республикасининг атороф-муҳитни муҳофаза қилиш ишлари дастури тўғрисида» 2008 йил 19 сентябрдаги 212-сонли қарорига асосан нефт ва газ, шу қаторда оғир нефт ресурсларидан оқилона ва комплекс равишда фойдаланиш, экологик тоза ва ресурс тежамкор технологияларни, шу жумладан қайта тикланувчи энергия манбаларидан фойдаланиш технологияларини татбиқ қилиш вазифалари қўйилган.

XVI аср бошларига келиб, темурийлардан сўнг шаклланган Шайбонийлар сулоласи Мовароуннаҳр, Хуросон ва ва Хоразмда ўз ҳукмронлигини ўрнатган бўлса, қисқа вақтда у икки қисмга – Бухоро ва Хива хонликларига, XVIII асрнинг бошларига келиб эса учинчи давлатга, яъни Қўқон хонлигига ажралади. Шу тариқа аввал ягона давлат бўлган ҳудудда уч хонлик – Бухоро (1510-1920 йй), Хива (1911-1920 йй) ва Қўқон (1709-1876 йй) юзага келади.

Тошкент воҳасининг қадимий марказларидан бири Мингўрик ёдгорлиги ҳисобланади. Мингўрик номи қадимий обидага нисбатан XIX асрда берилган. Илгарилари уни махаллий ахоли Афросиёб номи билан атаган.

Тошкент воҳасидаги шундай қадим манзилгоҳларидан бири бу Шоштепа ёдгорлиги ҳисобланади. Айнан шу ёдгорлик Тошкент шаҳрининг илк илдизига асос бўлган. Шоштепада олиб борилган археологик тадқиқотлар ва у ердан топилган ашёлар буни исботлайди.

O’zbekiston hududida mezolit davri jamoasi geografik sharoiti qulay dasht xududida, tekisliklarda, ko’l va daryo sohillarida, tog’li xududlarda isteqomat qilib, ovchilik, baliqchilik, termachilik va qisman chorvachilik bilan ham shug’ullaganlar.

Ўзбекистон қадимий цивилизация ўчоқларидан бири саналанади ва жаҳон цивилизациясининг шаклланиш жараёнида алоҳида ўринни эгаллайди.

Қадимги Хоразм ҳудудидаги ноёб обидалардан бири Қўйқирилган қалъа бўлиб, у бугунги Қорақалпоғистон Республикаси Тўрткўл шаҳридан 22 км шимоли- шарқда жойлашган.

Ўз даврининг машҳур ўғлони, ўзининг ҳайратомуз жасорати, метиндек иродаси билан дунёни лол қолдирган Жалолиддин Мангуберди, ўзбек ҳалқининг миллий қаҳрамони, ифтихоридир.

Ушбу рефератда уруш йилларида Англия давлати ва унинг сиёсати ҳақида батафсил маълумот берилган.

Ҳозирги Жанубий Ўзбекистон, Жанубий Тожикистон ва Шимолий Афғонистон ҳудудларига тўғри келади (1-расм). Бақтрия давлатчилик тарихи бўйича XIX аср сўнггида Европа тарихчилари ўртасида мунозаралар бошланган. В. Гейгер , Э. Райш , Т. Нольдеке , ХХ аср бошида Ж. Прашеклар Бақтрия тарихи билан шуғулланиб, Аҳамонийлар империясига қадар ҳам қандайдир сиёсий бирлашмалар бўлганлиги тўғрисида маълумотлар берган. Улар асосан қуйидаги антик давр тарихчиларининг ёзма манбаларига таянганлар. Бу воқеаларни Ктесий Книдский, Диодор Помпей Трог, Арриан ва Ксенофондлар Ктесий Книдский "Бақтрия кучли ва қудратли мамлакат, VIII асрдаёқ мустақил давлат бўлган" деб таърифлайди. Ктесий Книдскийнинг асарлари ўрта аср тарихчиси Фотийнинг асарида илова тариқасида бизгача етиб келган .

Ushbu mavzuning dolzarbligi shundaki Sovet xukumati ikkinchi jahon urushi yillardan so’ng barcha respublikalar tinch iqtisodiy yo’lga o’tildi, keyinchalik iqtisodiy tanazzullar ro’y berishi O’zbekiston sovet mustamlakachiligi davrida “turg’unlik” yillarida uning iqtisodi va o’zbek xalqning turmush tarzda kechirgan zulumlari, qiyinchlik, mashaqqatli mehnatlari yoritib berish.

Ushbu mavzu yuzasidan Mustaqillikka erishish arafasidagi qiyinchiliklar,muammolar,mustaqillik qanday ahvolda qo’lga kiritganligi ,o’sha davrdagi ijtimoiy-siyosiy vaziyatni o’rganish.

Versal-Vashington tizimi dunyodagi ko’pgina davlatlar taqdiriga ta’sir etdi va dunyo xaritasini kuchli mamlakatlar foydasiga o’zgartirib yubordi. Versal-Vashington tizimi dunyo tarixida birinchi marta qurollanishni cheklashi orqali insoniyat taqdirini ijobiy tomonga o’zgartirdi. U tufayli Versal-Vashington tizimi orqali dunyodagi qaram mamlakatlarning ba’zilari mustaqil davlatlarga, ba’zi mustaqil davlatlar esa qaram davlatga aylanib qoldi. Parij tinchlik konferensiyasi bir yil davom etdi (1919 yil 18 yanvardan 1920 yil 21 yanvargacha). Asosiy davlatlarning tutgan mavqelari birbiriga zid, ko’pincha tamomila qaramaqarshi edi.

Ўзбекистон РеспубликасиПрезиденти И.А. Каримов ўзбек давлатчилиги тарихини ўрганишни энг долзарб масала сифатида эътироф этиб, бу масалани давлат сиёсати даражасига кўтарди: «Ўзбек давлатчилиги қайси асрда пайдо бўлди? Қандай тарихий босқичларни босиб ўтди? Мутахассислар, балки, тушунтириб берарлар, балки аниқ жавоблари бордир? Тарғибот, ташвиқот ишларини олиб бораётган олимлар, балки, аллақачон бир фикрга келишгандир? Лекин ҳозирча на матбуотдан, на дарсликлардан мен мана шу саволларга жавоб тополмадим» . Президентимиз томонидан қўйилаётган бу масала тарихчилар олдига катта вазифа ва масъулият юклайди. Дарҳақиқат, мустақиллигимизгача бўлган даврда тарихчилар ўзбек давлатчилиги тарихини, айниқса унинг пайдо бўлиш ва шаклланиш босқичларини ўрганишга етарлича эътибор бермасдан келдилар.

Бугунги кунда инновацион педагогик технологияларнинг назарий асосларини ўрганиш ва уларни амалиётга тадбиқ этиш зарурлиги шунинг учун асосий муаммо бўлиб қолмоқдаки анъанавий ўқитиш турлари ўз ваоллигини бироз йўқотди, қуруқ сўзлар ёрдамида ўқитиш яхши натижа бермай қолди. Бунинг ўрнига “Ахборотли ўқитиш” таълим-тарбия жараёнига кўпроқ самара бермоқда.

O`zbekiston Respublikasi o`z mustaqilligini qo`lga kiritgach, boy milliy qadriyatlarimizni tiklash, ma’naviy merosimizni o`rganish dolzarb vazifa ekani davlat hujjatlarida o`z ifodasini topdi. Ma’lumki, ana shu boy manba’larning ma’lum qismi fors tilida bitilgan. Fors tili kursining asosiy maqsadi ana shu tilni mukammal egallagan, uni ilmiy izlanishlarda qo`llay oladigan, mazkur tilda bitilgan tarixiy manbalarni o`qib tadqiq eta oladigan yetuk mutaxassislarni tayyorlashdan iborat.

Машғулот юкламалари, куч – қувватни тикловчи дам олиш соатлари, шунингдек ўқув – касб фаолияти ҳамда кундалик турмушдаги юкламаларни бир бутун холдаги жараён сифатида қараш лозим. Иш қобилиятининг бир нуқталик биологик ўзгаришлари одаьнинг бир кеча – кундуз мобайнидаги иш қобилиятининг биологик ўзгаришлари доимий жараён сифтида келадиган ҳамда кундузи хамда кечасининг меъёрий ритми орқали белгиланади.