Мамлакатимизда суғорма деҳқончилик асосан дарё водийларида олиб борилади. Шундай водийлардан бири минглаб йиллардан бери иқтисодиётимизда муҳим аҳамият касб этиб келган Зарафшон водийсидир. Зарафшон водийси табиий шароитининг қулайлиги бу ерда қадимдан аҳолининг ўтроқ ҳолда ҳаёт кечириши, лалми ва суғорма деҳқончиликни яхши йўлга қўйилишига сабаб бўлган. Бугунги кунда Зарафшон водийсининг катта қисмида табиий ландшафтлар ўрнини селитеб ва ирригацион типлардаги антропоген ландшафтлар эгаллаган. Ўзбекистоннинг давлат мустақиллигига эришиши сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий соҳаларда кенг кўламли ўзгаришларга олиб келди. Бундай ўзгаришлар барча соҳалар каби ландшафтшуносликда ҳам амалга оширилиб келинмоқд

Мамлакатимизда суғорма деҳқончилик асосан дарё водийларида олиб борилади. Шундай водийлардан бири минглаб йиллардан бери иқтисодиётимизда муҳим аҳамият касб этиб келган Зарафшон водийсидир. Зарафшон водийси табиий шароитининг қулайлиги бу ерда қадимдан аҳолининг ўтроқ ҳолда ҳаёт кечириши, лалми ва суғорма деҳқончиликни яхши йўлга қўйилишига сабаб бўлган. Бугунги кунда Зарафшон водийсининг катта қисмида табиий ландшафтлар ўрнини селитеб ва ирригацион типлардаги антропоген ландшафтлар эгаллаган. Ўзбекистоннинг давлат мустақиллигига эришиши сиёсий ва ижтимоий-иқтисодий соҳаларда кенг кўламли ўзгаришларга олиб келди. Бундай ўзгаришлар барча соҳалар каби ландшафтшуносликда ҳам амалга оширилиб келинмоқда.

Hozirgi kunda ekologik muhitning jiddiylashuvi qorako’lchilik rivojiga ham o’z salbiy ta’sirini ko’rsatmoqda. Ustiga ustak, qurg’oqchil hududlar tabiiy yaylovlari bir talay noqulayliklari bilan ajralib turadi. Ularning ozuqa zahiralari o’ta kam mahsul ob-havo sharoitiga qarab yillar va mavsumlar bo’ylab hosildorligi va to’yimliligi keskin o’zgaruvchan.

Zarafshon tog`lari O`zbekistonda karst jarayonlari keng tarqalgan hududlardan biri hisoblanadi. Uning geologik tuzilishi (karstlanuvchi tog` jinslari - ohaktoshlarning tarqalgani va katta qalinlikka ega ekanligi, zich yoriqlar bilan kesilganligi), geomorfalogik sharoiti (suvayirg`ich qismi tekislangan yuzaliklardan iborat ekanligi), iqlimi (yog`ingarchilik miqdorining kattaligi) va boshqa omillar karst relyef shakllarini hosil bo`lishiga va keng tarqalishiga asosiy sababchi bo`lgan.

Tadqiqot mavzusining dolzarbligi shundan iboratki, bugungi kunda dunyo miqyosida chiqin¬dilar muammosi eng dolzarb ekologik masalalardan biriga aylanib bormoq¬da. Tahlillar ko`rsatmoqdaki, so`nggi yillarda maishiy va sanoat chiqindi¬lari yildan yilga ko`payib borayapti. Ayniqsa, XX asrning ikkinchi yarmidan boshlab sanoat chiqindilar hajmining o`sishi ekologik barqarorlikka juda katta salbiy ta’sir ko`rsata boshladi.

Respublikamizda yiliga chorvachilik va parrandachilkda asosiy qismi hayot faoliyati mahsulotlari bo’lgan organik chiqindilar to’planadi ya’ni hayvonlarning go’ngi va qushlarning tezagi 100 mln tonnani tashkil etadi. Ma’lumotlarga ko’ra, parrandachilik suyuq oqova tezagidagi oziqa moddalarining hajmi ekvivalentlarda 1.2 mln tonna azot, 1 mln tonna fosfor va 1 mln tonna kaliyni tashkil etadi. Taqqoslash uchun ko’rsatish mumkinki, bu yiliga hajmi 12.4 mln.m3 bo’lgan oziq – ovqat, sanoat, maishiy – xo’jalik oqova chiqindilaridan 3 barobar ko’pdir.

Одной из основных проблем современной биологии является изучение биоразнообразия и изыскание путей комплексного сохранения и восстановления растительности на заповедных территориях. Так как на территории Узбекистана лесистость территории под влиянием климатических условий, сильными антропогенными нагрузками заметно сокращается, особенно возрастает роль защитных лесных насаждений, способных поддержать экологическое равновесие природной среды.

XX asrning oxiri XXI asrning boshlarida biotexnologiya fanining rivojlanishi ishlab chiqarish sohalarini yuksaltirishga, tabiiy resurslardan foydalanishning samaradorligini oshirishga, shu bilan bir qatorda ekologik muammolarni hal qilishga imkoniyatlar yaratmoqda.

Глубокие перемены, произошедшие в биологии за последние десятилетия, открыли принципиально новые перспективы в применении биологических процессов в промышленном производстве и внесли большой вклад в развитии биотехнологии. Важнейшей по объёму и развивающейся отрасли биотехнологии является медицинская биотехнология, открывающая большие возможности для лечения наследственных болезней, в создании генно-инженерных лекарственных препаратов и биологически активных веществ (антибиотиков, гормонов, витаминов, ферментов). Конструирование методами генной инженерии штаммов микроорганизмов в сочетании с процессами микробиологического синтеза создаёт большие перспективы промышленного производства любых биологически активных веществ. В последние годы резко увеличилось число веществ, производимых методами микробиологического синтеза и инженерной энзимологии, создаются новые производства для получения различных медицинских препаратов: гормонов, ферментов, антибиотиков, вакцин, бактериальных препаратов - пробиотиков.

Biological diversity is a variety of life on Earth. As defined by the UN Convention Biological diversity includes a variety of ecosystems, species and genes and ecological processes which support them. A natural variety in ecosystems provides an essential economic benefit and services for human society, such as food, clothes, a shelter, fuel and medicine, just as ecological, entertaining, cultural and esthetic values, and thus, plays an important role in a sustainable development. The biodiversity is under the threat in many areas of the world. The concern about global loss of a biodiversity appeared as a visible and widespread public problem. Feature of Central Asian arid and semi-arid ecosystems, which represent considerable parts of Kazakhstan, Uzbekistan and Turkmenistan, is a high regional endemism. But the biodiversity of regions is under serious threat of desertification, water deficiency and degradation. Influence of these current and internal leading factors on regional loss of a biodiversity nevertheless was insufficiently investigated.

Mazkur magistrlik dissertatsiya ishida «Zarafshon daryosi o’rta oqimida tarqalgan yulg’undoshlar» mavzusi tadqiq etilgan. Ishdan ko`zlangan maqsad asosan Zarafshon daryosi o’rta oqimida tarqalgan yulg’undoshlar oilasiga mansub taksonlarni aniqlash, morfologik tavsiflash, ba’zi biologik xususiyatlarini o’rganish asosida o’simliklar qoplamida tutgan o’rnini aniqlashdan iborat.

Ekologiya fan sifatida o’tgan asrning o’rtalarida shakillandi, bu davrga kelib yer yuzidagi tirik organizmlarning turi va hayot tarzlari haqida juda ko’p ma’lumot yig’ildi. Ana shu davrdan boshlab tirik mavjudodning tuzilishi va rivojlanishigina emas , balki ularni tashqi muhit bilan bo’lgan o’zaro munosabatlarining ma’lum bir qonun asosida rivojlanishi ham chuqur o’rganila boshladi.

Ko’pchilik olimlarning taxminlarig qaraganda, yer bundan 4.5 miliard yil ilgari paydo bo’lgan bo’lsa birinchi jonli organizmlar bunda taxminan 3.5 mlr yil ilgari vujudga kelgan. Shu davr ichida bir huljayrali getratof va aftotrof organizmlar taraqqiyotning so’ngi va va eng yuksak bosqichida turgan guli o’smliklar , sut emizuvchi hayvonlar va inson ham tashqi muhitning ta’siri hamda aksicha , shu arganizmlarning tashqi muhitga ko’rsatadigan ta’siri asosda rivojlanib kelgan. Ya’ni tashqi muhitning o’zgarishiga moslasha olgan o’smlik va hayvon individlari saqlanib qolgan va o’sib rivojlanib Yer kurrasining kattagina kengliklarini ishg’ol qilib borgan. Demak tashqi muhit bilan o’zaro bog’lanmagan va uning tasirida bo’lmagan tirik organizmlarning hayotini tasavvur etish mumkin emas.

Nerv sistemasi, markaziy, periferik, neyron, yadro, kulrang va oq moda,orqa miya shoxlari, simpatik, parasimpatik gangliy, intramural, ekstramural, retikulyarformasiya, sitoarxitektonika, miyeloarxitektonika. Anatomik jihatdan nerv sistemasi markaziy va periferik qismlarga ajratiladi. Markaziy nerv sistemasiga opqa miya va bosh miya kiradi. Periferik nervlar, gangliylar, nerv chigallari va oxirlari periferik nerv sistemasini tashkil etadi.

Биология, таққослаш,биосфера, моделлаштириш,екология, експримент,қизил китоб, орган, тўқима, тирик табиат. Биология атамаси 1802 йилда бир-биридан мустасно франсуз олими Ж.Б. Ламарк ва немис олими Г.Р. Тервиранус томонидан фанга киритилган бўлиб, юнонча биос – ҳаёт, логос – фан, яони ҳаёт ҳақидаги фан, деган маҳнони англатади. Биология қисқача айтганда ҳаёт, унинг шакллари, тузилиши, ривожланиш қонуниятлари тўғрисидаги фандир.

DNK (dеzоksiribоnuklеin kislоta) irsiyatni tashuvchi molekular asоs ekanligi birinchi marta 1928-yilda baktеriоlоg F.Griffit tоmоnidan pnеvmоkоkk baktеriyalarida (Diplococcus pneumoniae) transformatsiya jarayonini o’rganishda aniqlangan.

Irsiyat haqidagi dastlabki ma’lumоtlar antik davr оlimlarining ilmiy maqоlalarida ham o’z ifоdasini tоpgan. Eramizdan оldingi V asrda bеlgilarning irsiylanishi to’g’risida ikki хil fikr: bеlgilarning to’g’ridan-to’g’ri o’tishi va to’g’ridan-to’g’ri naslga o’tmasligi haqida ma’lumоtlar mavjud bo’lgan. Bеlgilarning to’g’ridan-to’g’ri naslga o’tishi haqidagi fikr tarafdоri Gippоkrat bo’lib, uning fikricha rеprоduktiv manba tananing barcha qismlaridan to’planadi va оrganizmning barcha qismlari yangi avlоd bеlgilariga bеvоsita ta’sir qiladi. Sоg’lоm tana dоim sоg’lоm rеprоduktiv manbani yaratadi, nоsоg’lоm tana esa, nоsоg’lоm manbani yaratadi.

Gеnеtika – bu biоlоgiya fanining bir qismi bo’lib, irsiyat va o’zgaruvchanlikni o’rganadigan fandir. Gеnеtika so’zi grеkcha «gеnеtikоs» – tug’ilish, kеlib chiqish dеgan ma’nоni anglatadi (V.Betsоn, 1906-y.).

Gеn оqsil sintеzi uchun zarur aхbоrоtni saqlaydi. Lеkin DNK mоlеkulasining qismlari turli-tuman bo’lib, ularda turli gеnlar jоylashgan. Bunday turli tumanlik 4 ta azоt asоslarning – adеnin, timin, sitozin, guaninlarning birikishidan kеlib chiqadi. Agar miqdоr jihatdan A–T, G–S juftlarini turli оrganizmlarning gеnеtik matеrialidagi munоsabatini ko’rib chiqsak, uning turli-tumanligiga ishоnch hоsil qilamiz. Оdamda T–A juftlari gеnеtik matеrialning 60 % ni, G – S juftlari esa 40 % ni tashkil qiladi. Bu ma’lumоtlar turli оrganizmlar DNKsi o’ziga хоs ekanligini ko’rsatadi, lеkin DNKning ayrim qismlarining tuzilishi haqida hеch qanday ma’lumоt bеrmaydi. DNK mоlеkulasi tarkibidagi nuklеоtidlarning umumiy sоni juda katta, shuning uchun ular DNK va RNK mоlеkulasida azоt asоslarning turli-tuman juftlarining hоsil bo’lish imkоniyatini bеradi.

Individual rivоjlanishda gеnlar o’zarо murakkab ta’sir qiladi. Оrganizm – bu ayrim va bir-biriga bоg’liq bo’lmagan gеnlarning bоg’lamidan emas, balki qоnuniy ravishda o’zgarib turadigan va gеnlar tizimi bilan aniqlanadigan biоkimyoviy va mоrfо-biоlоgik jarayondir. Gеnlar tizimiga gеnоtip dеyiladi. Gеnоtip sharоitning ta’siri оstida tabiiy tanlash natijasida vujudga kеladi va оrganizm munоsabatda bo’lgan sharоit bilan bоg’liq bo’ladi. Biz irsiy bеlgi irsiyatning naslga o’tishi dеgan shartli tushunchalarni qo’llaymiz.