Prоkariоtlarga baktеriyalar, aktinоmisеtlar, sianоbaktеriyalar – ko’k-yashil suvo’tlari va bоshqalar kiradi. Ma’lumki, bu оrganizmlar bir hujayralilar bo’lib, eukаriоt оrganizmlardan hujayra tuzilishi bilan, mitоz va mеyоz jarayonlarining bo’lmasligi bilan farq qiladi.

Bosh miya bilan orqa miyadagi nerv hujayralaridan o’simtalar boshlanadi; periferiyaga boruvchi nerv tolalari ana shu o’simtalardan iborat. Nerv tolalari turli yo’g’onlikdagi tutamlarni hosil qiladi. Nerv tolalarining shunday to’plami nerv deb ataladi.

Ayiruv (chiqaruv) organlarining ahamiyati: ayiruv (chiqaruv) organlariga buyraklar, ter bezlari, o’pka va ovqat hazm tizimi kiradi. Organizmda kechayotgan moddalar almashinuvining oxirgi mahsulotlari ana shu organlar orqali tashqariga ajratiladi. Shuning natijasida organizm keraksiz va to’rli zararli moddalardan xalos bo’ladi. Modomiki, moddalar almashinuvi uzluksiz kechar ekan, chiqindi moddalarning hosil bo’lishi ham uzluksizdir. Bu esa ularning doimo tashqariga chiqarib turish zarurligini taqazo eadi.

Qon organizmning eng muhim to’qimalaridan biridir. Qon, limfa va to’qimalar aro suyuqligi organizmning ichki muhitini tashkil qiladi. Organizmning barcha to’qima va hujayralari fizik-kimyoviy xossalari va tarkibi nisbatan doimiy bo’ladigan ana shu suyuqliklarning muhitidagina normal yashay oladi.

Antibiotiklar yoki antibiotik moddalar to`g`risidagi an`anaviy tushunchalar, ularni zamonaviy tibbiyot va veterinariya amaliyotida qo`llanilishi tufayli paydo bo`ldi. Ba`zi antibiotik preparatlar hayvonlarning o`sishini stimullashda, o`simlik kasalliklariga qarshi kurashda foydalanilsa, boshqalari oziq-ovqat mahsulotlarini konservalashda va ilmiy-tadqiqot ishlarini olib borishda (biokimyo, molekulyar biologiya, genetika, onkologiya sohalari bo`yicha) foydalanib kelinmoqda.

Mikroorganizmlardan sintetik reaksiyalar uchun foydalanishni shartli ravishda ikkita yo`nalishga ajratish mumkin: - ma`lum komponentlardan tashkil topgan oziqa muhitida mikroorganizmlar hujayralari tomonidan muhim biologik faol moddalar va mahsulotlar (antibiotiklar, fermentlar, vitaminlar, sterinlar, aminokislotalar va boshqalar) ni biosintezini to`liq amalga oshirish; - mikrobiologik transformatsiya, ya`ni dorivor va boshqa xalq xo`jaligi uchun zarur bo`lgan moddalarni sintezlashga qaratilgan ishlarni kimyoviy va mikrobiologik bosqichlar orqali maqsadli ravishda sintezlash yo`li bilan ajratib olish.

Organizmda kechadigan hamma hayotiy jarayonlarning moddiy asosini minglab fermentlar yoki enzimlar tomonidan katalizlanadigan kimyoviy reaksiyalar tashkil qiladi. Fermentlar hozirgi kunda fanning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega bo`lgan makromolekulalar sifatida ma`lum bo`lib bormoqda. Toza holda ajratib olingan fermentlardan foydalangan holda murakkab birikmalarning, jumladan organizmning tarkibida uchraydigan ba`zi oqsillar va nuklein kislotalarning strukturalarini aniqlashga erishildi.

Ma`lumki, mikrob hujayralari oqsillari tarkibiga aminokislotalarning 20 tadan iborat bo`lgan to`liq tarkibi kiradi va bu prototrof mikroorganizmlar aminokislotalarni oziqa muhitidagi karbon, azot va oltingugurt tutuvchi birikmalaridan biosintezlaydi. Karbonning manbayi sifatida karbonsuvlar, karbonvodorodlar va ularning oraliq oksidlanish mahsulotlari bo`lishi mumkin. Karbon manbalari sifatida karbonsuvlarning: glikolizi, ularning Entner-Dudarev yo`li bilan almashinuvi va pentozafosfat, shuningdek, uch karbon kislotalar sikli kabi ketma-ket keladigan metabolitik jarayonlarning kechishi tufayli hosil bo`ladigan oraliq mahsulotlar xizmat qiladi.

Hozirgi paytda butun dunyoda aminokislotalarni sanoat miqyosida ishlab chiqarishga alohida e`tibor berilmoqda. Aminokislotalarni yyetarli miqdorda ishlab chiqarish ular asosida hayvonlar uchun yem-oziqa va insoniyat uchun oziq-ovqat mahsulotlari tayyorlashning cheksiz imkoniyatlari paydo bo`ldi.

O`simliklarni har xil kasalliklardan muhofaza qilishga oid antibiotiklardan tashqari mikrobiologik ishlab chiqarish sanoati patogen mikroorganizmlar (bakteriyalar, mikroskopik zamburug`lar va viruslar) asosida zararli hashoratlarga qarshi kurashda foydalaniladigan preparatlar ishlab chiqarishni yo`lga qo`yildi.

Nafasning ahamiyati. Nafas olish – bu organizm va uni o’rab turuvchi atrof-muhit orasidagi gazlarning tinimsiz almashinuvidir. Organizmda tinimsiz ravishda oksidlanish jarayoni bajariladi. Atrof-muhitdan tushayotgan kislorod hujayralarga yetkazib beriladi va u yerda sitoplazma tarkibiga kiruvchi yuqori molekulyar organik moddalardan ajraladigan uglerod va vodorod bilan birikadi. Organizmdan chiqarilishi kerak bo’lgan o’zgarishlarning oxirgi mahsulotlari – karbonat angidrid gazi, suv va boshqa birikmalar organizmga tushgan kislorodning katta miqdorini o’zlarida saqlaydi. Kislorodning kam qismi esa hujayra sitoplazmasi tarkibiga kiradi.

Qon organizmning eng muhim to’qimalaridan biridir. Qon, limfa va to’qimalar aro suyuqligi organizmning ichki muhitini tashkil qiladi. Organizmning barcha to’qima va hujayralari fizik-kimyoviy xossalari va tarkibi nisbatan doimiy bo’ladigan ana shu suyuqliklarning muhitidagina normal yashay oladi.

Organizmdagi barcha bezlar sekretsiya xiliga qarab katta ikki guruhga: tashqi sekretsiya bezlari, ya`ni ekzokrin bezlar va ichki sekretsiya bezlari, ya`ni endokrin bezlarga bo`linadi.

Ushbu taqdimotda mineral va organik og’itlarning tuproq mikrobiologik faolligiga ta’siri hamda mineral va organik o’g’itlar tasirida tuproqda bakteriya, zamburug’ va aktinometsetlar sonining o’zgarishi o’rganiladi.

Ushbu taqdimotda insoniyatning global muammolari, jumladan rivojlanayotgan mamlakatlarni qoloqlikdan chiqarish, tinchlik va qurolsizlanish, yangi jahon urushini oldini olish muammosi, ekologik muammo, energetik muammo, xom-ashyo muammosi, oziq-ovqat muammosi, dunyo okeanidan foydalanish muammosi, kosmosdan tinch maqsadlarda foydalanish muammosi, demografik muammo haqida ma’lumotlat berilgan

Uslubiy ko`rsatma iqtisodiy va ijtimoiy geografiya kafedrasining 2013 yil «27» sentyabr oyidagi № 2-sonli yig`ilish qarori bilan ma’qullangan. Uslubiy ko`rsatma geografiya bo`limi o`quv-uslubiy kengashining 2013 yil «26» sentyabr oyidagi № 1-sonli yig`ilishida ko`rib chiqilgan. Ushbu uslubiy ko`rsatma SamDU o`quv-uslubiy kengashining 2013 yil «29» sentyabrdagi № 10- sonli yig`ilish qarori bilan chop etishga tavsiya etilgan.

Ознакомиться с высшими растениями и с отделым риниеобразные (rhyniophyta). Дать понятие о таксаномии высших растений и их морфологии, экологии, распространении и хозяйственного значения.

Ушбу Маърузалар матни Самарқанд давлат университети Табиий фанлар факультети “Иқтисодий ва ижтимоий география” кафедрасида ишлаб чиқилди. Мазкур ўқув-услубий мажмуа олий ўқув юртлари 5120300- Тарих (мамлакатлар ва минтақалар бўйича) ва 5120400 Археология ихтисосликлари учун ихтисослигида таҳсил олаётган 2-курс талабаларга мўлжалланган.

С первых дней независимости Узбекистан выбрал свой собственный путь развития и осуществления комплексных, масштабных реформ во всех сферах, направленных на строительство демократического правового государства с социально ориентированной рыночной экономикой. Высокая эффективность «узбекской модели» реформирования и модернизации страны, стратегия последовательных, поэтапных преобразований, признана сегодня во всем мире.

O’zbekiston iqlimi ta’siridagi ko’rinishlari, atrofini o’rab turgan tabiat ko’rinishlari shunday jonli shunday ishonarli chiqqanki, uni faqat sevimli shoirimiz H. Olimjon she’ri bilan badiiy tahlil qilib beraolamiz.