U’zliksiz ta’lim kadrlar tayarlaw sistemasinin’ tiykari, O’zbekstan Respublikasinin’ sotsial-ekonomikaliq rawajlaniwin ta’miyinlewshi, shaxs, ja’miyet ha’m ma’mlekettin’ ekonomikaliq, sotsialliq, ilimiy-texnikaliq ha’m ma’deniy za’ru’rliklerin qandiriwshi taraw esaplanadi. U’zliksiz ta’lim do’retiwshi, sotsialliq aktiv, ruwxiy bay shaxs qa’liplesiwi ha’m joqari ta’jiriybeli basekige say kadrlar qatnasiwshan’ tayarlaniwi ushin za’ru’r sha’rt-sharayatlar jaratadi

To’lepbergen Qayi’pbergenov XX a’sirdin’ belgili jazi’wshi’si’. Wol wo’zinin’ ko’p g’ana prozali’q do’retpeleri menen qaraqalpaq a’debiyati’n bayi’tti’. Woni’n’ ocherkleri, gu’rrin’leri, romanlari’ milliy ko’rkem prozami’zda wo’z womi’na iye. Qaraqalpaq a’debiyati’ni’n’ tabi’sli’ rawajlani’wi’na u’les qosi’p kelgen talantli’ jazi’wshi’ ha’m dramaturg. To’lepbergen Qayi’pbergenovti’n’ do’retpelerinin’ ideyali’q mazmuni’na na’zer awdari’p qarasaq wolardi’n’ derlik ha’mmesinin’ bizin’ ha’zirgi turmi’si’mi’zdan ali’p jaziTg’ani’ni’n’ gu’wasi’ bolami’z. Jazi’wshi’ni’n’ do’retpelerinin’ wo’zine ta’n ayi’rmashi’H’qlari’ wolardi’n’ tematikasi’ni’n’ ha’r qi’yli’li’g’i’. Ma’selen, paxatakeshler turmi’si’, pillekeshlerdin’ pida’kerlik miyneti, bilimlendiriw tarawi’ni’n’ ayri’m ma’seleleri, studentler turmi’si’, mektep woqi’wshi’lari’nin’ sanasi’ni’n’ qa’liplesiwindegi ayri’m sheshiwshi momentler, adamlari’mi’zdi’n’ adamgershilik qa’siyetleri, qala menen awi’ldi’n’ baylani’si’ haqqi’nda so’zyetiwshi gu’rrinTeri solar qatari’nan. Atap wo’tetug’i’n ja’ne bir na’rse bul, jazi’wshi’ni’n’ qaraqalpaq xalqi’ni’n’ ta’riyxi’ na amalg’an bahali’ prozali’q shi’g’armalari’. Wol wo’z shi’g’armalari’nda xalqi’mi’z ta’riyxi’nda u’lken iz qaldi’rg’an belgili insanlar haqqi’nda, xalqi’mi’zdi’n’ wo’tkendegi turmi’si’, azatli’qqa umti’li’w ha’reketleri, milliy u’rp-a’detleri, xali’qshi’lli’g’i’ ha’m basqa xalqi’mi’zg’a ta’n bolg’an ko’plegen wo’zgesheliklerdi sheberlik ha’m ko’rkemlik penen su’wretley alg’an ha’m xali’qqa jetkergen. Bunda tiykari’nan jazi’wshi’nin’tilimizge ta’n bolg’an so’zlerden wo’z womi’nda qollana alg’ani’, a’sirese, tilimizdegi turaqli’ so’z dizbeklerinen sheber paydalana alg’anli’g’i’ bul do’retpelerdin’ ko’rkemliligin ha’m ta’sirshen’ligin ja’ne de artti’radi’. So’zimizdin’ da’liyli si’pati’nda biz To’lepbergen Qayi’pbergenovti’n’ do’retiwshiliginde ayri’qsha a’hmiyetke iye bolg’an iri do’retpelerinin’ biri, bay ta’riyxi’mi’z haqqi’nda so’z yetetug’i’n “Qaraqalpaq da’stani’” trilogiyasi’n aytsaq boladi’. Usi’ shi’g’armani’iT wo’zinen- aq tilimizdin’ frazeologizmlerge bay yekenligin ko’riwimizge boladi’

T.Qayi’’pbergenov XX a`sirdin` belgili jazi’wshi’si’’. Wol wo`zinin` ko`p g`ana do`retpeleri menen qaraqalpaq a`debiyati’’nda u`lken iz qaldi’’rdi’’. Woni’’n` ocherkleri, gu`rrin`leri, romanlari’’ milliy ko`rkem prozami’’zdi’’ bayi’’ti’’wda u`lken rol woynadi’’.Wol a`debiyat penen jazi’’wshi’’ shayi’’rlar menen tani’’si’’p, bulardan alg`an ha`m wo`zi turmi’’sta bayqag`an ta`sirlerin qosi’’qqa aylandi’’ri’’p jaza basladi’’. Woni’’n` yen` da`slepki gu`rrin` ha`m ocherkleri ″Bloknot so`yleydi″ degen toplami’’nda basi’’li’’p shi’’qti’’. Woni’’n` ha`zirge shekem ″Sekretar″, ″Mug`allimge raxmet″, ″Suwi’q tamshi’″, ″Uyqi’si’z tu`nler″ povestleri, ″Qaraqalpaq qi’zi’″, ″Qaraqalpaq da`stani’″, ″Ko`zdin` qarashi’g`i’″, ″Qaraqalpaqnama″ do`retpeler, sonday-aq g`a`rezsizlik da`wirine tiyisli ″Wo du`nyag`a atama xatlar″, ″Qa`lbimnin` qamusi’″, ″Turkiynama″ ha`m tag`i’ basqa do`retpeleri ha`zirgi qaraqalpaq prozasi’ni’n` bunnan bi’lay da rawajlani’wi’nda u`lken a`hmiyetke iye boli’p tabi’ladi’

Demek joqari oqiw orinlari usi Joqari oqiw orinlari qasinda quram tapg’an akdemik litseylerdin’ basqaruwin ha’m bir dey profilli ka’sip-oner kollejlardin’ homiyligin a’melge asiradi. Joqari oqiw orinlari haqqindag’i a’meldegi nizamshilig’ina ha’m Nizamina ko’re onda satciyal Sholkemlar, ilmiy ha’m ko’n’illi ja’miyetler, dissertatsiyani qorg’aw kenesleri, ilmiy-usulliq ha’m ilmiy-texnik ken’esler, hamde jas alimlar ken’esin ha’m usig’an uhsaslardi sholkemlestiriwi ta’qiqlanadi. Joqari oqiw orinlari tasdiqlang’an jumisshilar kolemi ha’m byudjet shegarasinda (ma’mleket byudjeti ha’m byudjetden tisqari mablag’lar), talabalardin’ koleminen kelip shiqqan halda belgilengen quraminda o’z strukturasin qa’lplestiredi

Ma’lumotlar tuzilmalarining muhim belgisi – uning elementlarini tartiblana olishi xossasidir. Ushbu belgiga ko’ra tuzilmalarni chiziqli va chiziqli bo’lmagan tuzilmalarga ajratish mumkin. CHiziqli tuzilmalar elementlarini xotirada o’zaro yaqin joylashishi xossasiga ko’ra ularni xotirada ketma-ket joylashgan (vektorlar, satrlar, massivlar, steklar, navbatlar) va ixtiyoriy bog’lanib taqsimlangan (bir bog’lamli, ikki bog’lamli ro’yxatlar) tuzilmalarga ajratish mumkin. Chiziqli bo’lmagan tuzilmalarga misol tariqasida ko’p bog’langan ro’yxatlar, daraxtlar,grafalarni keltirish mumkin

1.Texnik jihatdan tartibga solish 2.Maxsulatlar ishlar va xizmatlar xavfsizligi 3.Texnik jihatdan tartibga solish sohasidagi normativ hujjatlar 4.Texnik,umumiy va O’zbekistan Respublikasining «Texnik jihatdan tartibga solish Qonuni to’g’risida» maxsus texnik reklamentlar

Informatika pa`nine qizig`iwshi oqiwshilarg`a olardin` sabaqtan alg`an bilimleri jeterli emes. Olar informatika ha`m esaplaw texnikasina tiyisli ko`birek bilim aliwdi, komp`yuterlerdin` insan xizmetiniN` tu`rli tarawlarinda qanday qollaniliwin biliwdi, qizig`arli ha`m quramali ma`selelerdi ko`birek komp`yuterler ja`rdeminde sheshiwdi, esaplaw texnikasinin` rawajlaniw tariyxina arnalg`an materiallar menen ken`irek tanisiwdi, jan`a xabar texnologiyalari ha`m olardin` programmaliq ta`miyinleniwindegi jan`aliqlar menen xabardar boliwdi qa`leydi.

O`quv materiali yangi va ancha murakkab bo`lganda, an’anaviy dars - ko`p hollarda ta’lim jarayoning birdan-bir modeli bo`lib qolmoqda. An’anaviy darsning asosiy maqsadi - dars mavzusining asosiy mazmunini, tushuncha va faktlarini o`qituvchi tomonidan o`quvchilarga yetkazish va tushuntirishdan iborat. Dars - oldin o`zlashtirilgan bilimlar bilan o`zlashtirilishi lozim bo`lgan bilimlar o`rtasida aloqa o`rnatilishidan boshlanadi. Yangi mavzuni yoritish, turli mashqlar yordamida mustahkamlash, darsga yakun yasash, xulosalash, baholash va uyga vazifa topshirish bilan yakunlanadi.

O`zbekstanda ta`lim sistemasi jaslardin` bilimli boliwina, keleshekte olardin` sapali kadrlar bolip jetilisiwine u`lken diqqat awdarmaqta. Jaslarg`a bilim berip atirg`an professor-oqitiwshilardan «Ta`lim haqqindag`i» nizam ha`m «Kadrlar tayarlaw milliy da`stu`ri» talablarin toliq orinlawi ha`m oni a`melge asiriw ushin barliq imkaniyatlardan paydalaniwi talap etiledi. O`zbekstan Respublikasinin` Prezidenti I.A.Karimov «Tek g`ana shin ma`rifatli adam insan qa`dirin, milliy qa`diriyatlardi, bir so`z benen aytqanda o`zligin an`law, erkin ha`m azat ja`miyette jasaw, g`a`rezsiz ma`mleketimizdin` pu`tkil du`n`yada o`zine mu`na`sip abiroyli orin iyelew ushin pidayiliq penen gu`resiw mu`mkin» dep, shaxsqa ma`rifattin`, ilimnin` roline joqari baha beredi. I.A.Karimov ma`rifatli shaxstin` tek bilimler sistemasin iyelew menen sheklenbey, pikirlewge u`yreniwi, oylaw da`rejesinin` o`sken boliwi za`ru`rligin ayiriqsha aytip o`tti. I.A.Karimov «Demokratiyaliq ja`miyette balalar, uliwma ha`r bir insan erkin pikirleytug`in etip ta`rbiyalanadi. Eger balalar erkin pikirlewdi u`yrenbese, berilgen ta`lim sapasi to`men boliwi ma`lim. A`lbette, bilim kerek. Biraq bilim o`z jolina. Erkin pikirlew de u`lken bayliq» dep ko`rsetedi.

Ibrayi’m Yusupov XX a’sir qaraqalpaq a’debiyati’nda,a’sirese poeziya tarawi’nda klassik shayi’r si’pati’nda tani’ldi’.Wol tu’rli tarawlarda xizmet yetiwine qaramastan do’retiwshilik miynet woni’n’ wo’mir joli’nana ji’ralmas bir bo’legi boldi’.Soni’n’ na’tiyjesinde shayi’rdi’n’ da’slepki shi’g’armalari’ 1946-ji’ldan baslap ja’riyalana baslasa,birinshi poemasi’ 1949-ji’li’ jari’q ko’rdi.Al,1955-ji’li’ tun’gi’sh qosi’qlar toplami’-“Baxi’tlirikasi’” basi’li’p shi’qti’. Son’ “Ku’n shi’g’i’s jolawshi’si’na”(1959),”Woylar”(1960),”Jeti asi’ri’m”(1962) poetikali’q toplamlari’ jari’q ko’rdi.Woni’n’ basqa “Du’zdegi shaqmaq”,”Kewil- kewilden suw isher”,”Yosh” si’yaqli’ shi’g’armalari’ qosi’q i’qlasbentlerinin’ kewil mu’lkine aylang’an.Shayi’rdi’n’ ha’zirgi ku’nge shekem qarqalpaq tilinde woti’zg’a shamalas qosi’qlar toplamlari’ ha’m poemalari’ baspadan shi’qti’.Wol tek g’ana shayi’r boli’p qalmastan “G’arri’ tuttag’i’ gu’z” prozali’q toplami’ arqali’ bul tarawdada shi’g’arma do’retiwdi’n’ u’lgisin ko’rsete aldi’

Ha’zir ma’mleketler ortasindag’i sotsial ba’seke pa’n, texnika ha’m texnologiya tarawindag’i ba`sekege aylandi. Demek, ba’seke intellektual negizin ka`sip etip, ta’lim tarawindag’i ba’sekege aylanbaqta desek qa’te bolmaydi. Biraq respublikamizda ta’lim sistemasin engiziw ha’m ba’sekige shidamli kadrlar tayarlawdi ta’miynlewge tiyisli o’tkerilip atirg`an is ila’jlar alding’i ta’lim sistemasinin` jaqsi tar’replerinen toliq waz keshiw degeni emes. Ba`rshe tarawda, tiykarinan, ta’lim sistemasinda da alding’i erisilgen ilmiy potentsialg`a tayanish, ma’na`wiy miyrasdi a’meliyatqa engiziw, jaqsi ta’replerden paydalaniw za’ru’r. Tiykarg’i ma’qset zamanagoy talap da’rejesinde jaslarimizdi tarbiyalaw, do’retiwshilk pikirley alatug’in ta’jriybeli qa’niygeler tayarlaw esaplanadi

Tarixda hech bir xalq yoki millat o’z ozodligi va mustaqilligini osonlik bilan qo’lga kiritmagan. Buni jaxon tarixi jumladan, yurtimiz tarixi ham isbotlaydi.Bizning ajdodlarimiz, ota – bobolarimiz qadim tariximiz davomida necha bor yovuz bosqinchilar xujumiga duch kelib, vatanimiz ozodligi uchun kurash olib borganlar. Masalan, To’maris, Shiroq, Spitamen, Muqanna, Jaloliddin Manguberdi, Najmiddin Kubro, Temur Malik, Mahmud Tarobiy, Amir Temur singari mard va bahodir sarkardalarimiz boshchiligida yovlarga qarshi qilingan jangu jadallar so’nggi 130 yildan ortiqroq davom etgan istibdod davridagi ozodlik kurashlari jaded bobolarimizninig xalqimizni jaholat va mustamlakachilik domidan xakos etish yo’lidagi ma’rifiy harakatlari bu fikrning tastig’idir.

Elektron materiallar bilan ishlash amaliyoti, EO`K bilan ishlashda o`quvchi tomonidan o`zlashtiriladigan o`quv ahboroti birligi kontekst bilan belgilanishini ko`rsatadi, u ham bitta, ham beshta ekran bo`lishi mumkin. Biroq, ahborot ulushi tabiiy talabga bo`ysunadi - uning mazmuni mantiqiy yahlit harakter kasb etishi kerak (alohida mantiqiy tugallangan mavzu yoki butun mavzu muammosini qo`yish, masala hal etilishini muhokama qilish). Mustaqil ishlash uchun o`quvchiga taklif qilinadigan o`quv ahborotining bir martali «bo`linmas» hajmi kompyuter oldida yo`l qo`yiladigan uzluksiz ishlash davomiyligi bilan belgilanadi (yoshga, salomatlik darajasiga, uzoq o`tirib ishlay olishlikka bog’liq ravishda, 30-40 minutdan ko`p emas). Mustaqil ishlashni tashkillashtirishda, o`quvchi bu vaqtdan materialni o`rganishning o`ziga eng maqbul usuliga muvofiq foydalanishi mumkin, lekin vaqtni odatdagi mashg’ulotda bo`lgani kabi ham taqsimlash mumkin. Masalan, boshida yangi mavzuni tushunish uchun zarur bo`lgan takrorlashga 5-10 minut ajratish mumkin

Qo`yilgan biror masalani EHMda yechish uchun, avval uning matematik modelini, keyin algoritmini va programmasini tuzish kerak bo`ladi. Bu uchlikda algoritm bloki muhim ahamiyatga ega. Endi algoritm tushunchasining ta’rifi va xossalarini bayon qilamiz. Algoritm bu oldimizga qo`yilgan masalani yechish zarur bo`lgan amallar ketma-ketligidir. Algoritm so`zi va tushunchasi IX asrda yashab ijod etgan buyuk alloma Muhammad al-Xorazmiy nomi bilan uzviy bog`liq. Algoritm so`zi Al-Xorazmiy nomini Yevropa olimlari tomonidan buzib talaffuz qilinishidan yuzaga kelgan. Al-Xorazmiy birinchi bo`lib o`nlik sanoq sistemasining tamoyillarini va undagi to`rtta amallarni bajarish qoidalarini asoslab bergan. Algoritmning asosiy xossalari.Algoritmning 5-ta asosiy xossasi bor:

Xulosa qilib aytadigan bo’lsak video bilan ishlovchi dasturiy vositalarga Camstudio Va Windows media playerllarni misol qilib ko’rsatdik. To’g’ri ikkalasi ikki turli vazifani amalga oshiradi. Bu vositalardan Camtasia Studio dasturi o’zining interfeysi, juda ko’plab formatlari, video fayllarga turli xil belgilar va izohlar qo’yilishi, darslarga menyular hosil qilinishi bilan ajralib turadi, shuningdek, bu dastur yordamida audio fayllarni ham yaratish mumkin. Dars yozish davomida ekranning kerakli joyini alohida ajratib ko’rsatish imkoni ham mavjud. Ana shu afzalliklari tufayli video darslar yozuvchi dastur sifatida Camtasia Studio tanlandi.Ana shu yozilgan avi formatdagi ma’lumotlarni ochib berishda esa Windows Media Playerdan foydalaniladi.

Ko`pgina mahalliy va horijiy psihologlar uchun nutqli kommunikatsiyalar operatorlarning shaxsiy xususiyati, ularning emotsional holati, uskuna holati va butun tizim to’g’risidagi xabardorlik bosqichi to’g’risidagi tasavvurni beradigan to`yingan integral va axborot jarayonlar kabi jiddiy e`tibor haratilgan ob`ekt bo`lib hisoblanadi. Huddi shu yo`nalishda mahalliy muhandislik psihologiyada murakkab, ko`p hollarda ekstremalьsharoitlarda og’zaki nutqli axborotni qabul qiladigan operator faoliyatini optimallashtirish bo`yicha birinchi tadqiqot ishlari boshlangan.

Rеal vaqt OT i uchun amalga oshishi majburiy bo’lgan asosiy printsiplarni ko’rib chiqamiz. Rеal vaqt OT i arxitеkturasiga ho’yiladigan 1-chi asosiy talab, ko’pmasalalik (hahihiy ma`noda). QNX OT i ia 32 arxitеkturali protsеssorlar uchun ishlab chiqilgan kuchli OT dir. U, rеal vaqt rеjimida, ham alohida klmpyutеrda, ham lokal hisoblash Tarmoqida ishlaydigan murakkab dastur majmualarini loyihalashtirish imkonini bеradi. QNX tarkibiga kiritilgan (vstroеnno`е) vositalar, alohida kompyutеrda ko’pmasalalikni va har xil kompyutеrlarda, parallеl bajariladigan masalalarni, lokal hisoblash Tarmoqi muhitida o’zaro bohlanib ishlashni qo’llaydi. Shunday qilib bu OT taqsimlangan tizimlarni qurish uchun juda yaxshi to\п\ri kеladi

Demak (Mb) ma`lumotlar bazasi - ma`lum masalaga yoki biror faoliyatga taaluqli o`zaro bog’langan va alohida ko`rinishda tashqiil etilgan ma`lumotlar, shu qatorda ma`lumotlar bazasi, qo`yiladigan talablarni ham qoniqtirishi kerak, ya`niy ma`lumot kiritilayotganda dublikat bo`lmasligiga tekshirishi, MB saqlanayotgan ma`lumotlar eskirishi mumkin, bunda ma`lumotlar strukturasi yangi ma`lumotlarni kiritishi va eskisini o`chirishiga imkon berilishi, ma`lumotlarni bo’zilishlardan himoya qilishni ta`minlashi va bo’zilgan ma`lumotlarni tiklash imkoniyatini yaratishi kerak. Va bizga bu programmalar nima uchun va qayerda ko`p ishlatilishini birma-bir o`rganib borib kurs ishimizda shularni mustaqil o`rganib va bularni isbot qildik.

Pedagogik, kompyuter va axborot texnologiyalar ta’lim jarayonini tashkil etish, tayyorlash, ilmiy-metodik materiallar bilan ta’minlash, ta’lim jarayonini amalga oshirish, ta’lim natijalarining sifatini baholashdan iborat bo’lgan yaxlit tizimda o’z ifodasini topadi. Matematika fanlarini o’qitishga yangi texnik vositalar, shu jumladan, kompyuter va boshqa axborot texnologiyalarining jadal kirib kelayotgan hozirgi davrida fanlararo uzviylikni ta`minlash maqsadida informatika fani yutuqlaridan foydalanish dolzarb masalalardan biridir. Kompyuter texnikalarini ta`lim muassasalariga tatbiq etish, o’qitish jarayonini optimallashtirishga keng yo’l ochib beradi

Qaraqalpaq a’debiyati’ni’n’ iri wa’killerinen biri Ibrayi’m Yusupov 1929-ji’li’ 5-mayda Shi’mbay rayoni’ni’n’ Azat awi’li’nda tuwi’lg’an.Wol 1949-ji’li’ Qaraqalpaq ma’mleketlik pedagogikali’q instituti’n tamamlap,usi’ institutta woqi’ti’wshi’ boli’p qaldi’ri’g’an. Ibrayi’m Yusupov XX a’sir qaraqalpaq a’debiyati’nda,a’sirese poeziya tarawi’nda klassik shayi’ri’ si’pati’nda tani’ldi’.Wol tu’rli tarawlarda xizmet yetiwine qaramastan do’retiwshilik miyneti woni’n’ wo’mir joli’ni’n’ aji’ralmas bir bo’legi boldi’.Soni’n’ na’tiyjesinde shayi’rdi’n’ da’slepki shi’g’armalari’ 1946-ji’ldan baslap ja’riyalana baslasa,birinshi poemasi’ 1949-ji’li’ jari’q ko’rdi.Al,1955-ji’li’ tun’gi’sh qosi’qlar toplami’-“Baxi’tlirikasi’” basi’li’p shi’qti’.