БАДАЛ ҲИКОЯЛАР

Про медвежонка тяпку и его друзей.

Abdulla Avloniy - Tanlangan asarlar

O`zbek bolalar she`riyatining bosh vazifasi bolajonlarni Ona- Vatanga mehr-muhabbat, sadoqat ruhida tarbiyalashdir. Shu ma`noda ,,O`zbek bolalar adabiyoti antologiyasi"ning mazkur I jildi bundan chorak asr muqaddam nashr etilgan antologiyadan shaklan va mazmunan farq giladi. Tuzib, nashrga tayyorlovchilar bolalar she`riyatining bugungi ahvoli, yutuglari, rivojlanish yo`llari haqida gayg`urib, mazkur ishga go`1 urganlar. Ular antologiyaga tanigli bolalar shoirlari bilan bir qatorda she`riyat olamiga kirib kelgan yosh avlod vakillarining eng yaxshi asarlarini saralab kiritishga harakat gilganlar.

Turobjon eshikdan hovliqib kirar ekan, qalami yak- tagining yengi zulfmga ilinib tirsakkacha yirtildi. Uning shashti qaytdi. Jo`xori tuyayotgan xotini uning qo`lidagi tugunchani ko`rib, kelisopni kelining ustiga qo`ya chop- di. Keli lapanglab ag`anadi, chala tuyulgan jo`xori yerga to`kildi.

-Turing, Nazirbuvi! Turing, To`xtabuvinikiga chiqamiz! Nazirbuvi sandalning chetida, derazadan tushib turgan erta bahor oftobiga sho`rvada pishgan olmadek yuzi-ni tovlab, to`ygan qo`zichoqday uxlab yotar edi; bu tovush qulog`iga kirib, xuddi pashsha qo`riganday, bir lunjini qimirlatdi; ko`zini ochmoqchi bo`lgan edi, faqat bittasi ochildi.

Ham jurnalist, ham shoir, ham dramaturg, ham nosir Jumaniyoz Jabborov Qashqadaryo viloyati, Koson nohiyasidagi Po`loti qishlog`ida 1930 yili dunyoga kelgan.

Yirik adabiyotshunos, iste`dodli dramaturg Izzat Sulton 1910 yili O`sh shahrida hunarmand oilasida tug`ildi. Otasi vafotidan keyin bolalar uyida tarbiyalandi. 1924 yilda u Toshkentga o`qishga keladi. Avval "Namuna" ish maktabi, so`ngra ta`lim-tarbiya texnikumida o`qiydi. Texnikumni thamomlagach, maktablarda o`qituvchilik qiladi.

Ikrom Otamurod 1951 yili Qashqadaryo viloyati Kasbi tumani Kasbi qishlog`ida tavallud topgan. O`rta maktabni Komilon qishlog`ida tugatgan. 1969-1974 yillarda Toshkent Davlat dorilfununining jurnalistika fakultetida tahsil ko`rgan. 1974-1975 yillarda O`zbekiston Davlat qomusida muharrirlik qildi. 1975 yildan to shukunga qadar «Sharq yulduzi» adabiy oynomasida adabiy xodim, she`riyat bo`limining mudiri lavozimlaridaishlab kelmoqda.

Taniqli yozuvchi va jurnalist Ibrohim Rahim 1916 yili Farg`ona viloyati Quva tumani Soykeldi qishlog`ida kambag`al dehqon oilasida dunyoga keldi. Qishloq maktabini bitirib, o`qituvchilik qildi. Ulug` Vatan urushining dastlabki kunlaridanoq harbiy xizmatga chaqirilgan Ibrohim Rahim o`zbek tilida chiqadigan front gazetalariga muharrirlik qildi. Jangchilarimizning otashin vatanparvarliklarini aks ettiruvchi ocherklar, hikoyalar, xabarlar yozdi.

Mavlono Jaloliddin Rumiy uylarida yeydigan hech vaqo qolmaganini xabar bergan ayollaridan qayta-qayta so`rayveribdilar:

...Hozirgi adabiyotimiz naqadar yaxshi, naqadar katta bo`lmasin, kelajakda yaratiladigan buyuk o`zbek adabiyo-tining poydevori, faqat poydevori bo`lib qoladi.

Hamid G`ulom taniqli shoir, lirik yozuvchi, dramaturg, O`zbekistonda xizmat ko`rsatgan san`at arbobidir. U O`zbekiston xalq yozuvchisi, Respublika va Ittifoq Davlatlari sovrindori hamdir. H. G`ulom 1919 yilda toshkentlik muzika muallimi oilasida tug`ildi.

Ehtirosli shoira, jurnalist, mushohadanavis, faol jamoatchi, O`zbekiston Respublikasi xalq noibi, Respublika Prezidentlik Kengashining a`zosi, «Saodat» oynomasining bosh muharriri, Respublika xotin-qizlar Kengashining raisi lavozimlarida faoliyat ko`rsatgan adiba Halima Xudoyberdiyeva 1948 yili Sirdaryo viloyatining Boyovut tumanida oddiy dehqon oilasida tavallud topgan.

Zamonamizning ko`zga ko`ringan shoirlaridan biri Zokirjon Xolmuhammad o`g`li Habibiy yangi davrda mumtoz she`riyatimizning eng yaxshi an`analarini rivojlantirdi. U o`z g`azallari bilan xalqimizning umid va intilishlarini, ruhiy kamolotini ifodalab keldi. Habibiy 1890 yili Andijon viloyatining Paxtaobod tumanidagi Qo`qon qishlog`ida kambag`al dehqon oilasida tug`ildi.

G`iybat nima? G`iybatchi kim? Tuhmat bu birovni ayblash yoki qoralash maqsadida o`ylab chiqarilgan asossiz da’vo, bo`hton, ig`vo. Tuhmatchi bu birovlar ustidan tuhmat gaplar aytib tarqatib yuruvchi, bo`htonchi, ig`vogar.G`iybat bu birovni orqasidan yomonlab gapirish, fisq-fasod. G`iybatchi fisq-fasodni qo`shib-chatib, ko`pirtirib tarqatuvchi. Maqol: G`iybatchining ko`zi yo`q, tuhmatchining yuzi yo`q.«Izohli lug`at»imizdan keltirilgan izohlardan ko`rinib turibdiki, g`iybatu tuhmat, g`iybatchiyu tuhmatchi hammasi ham bir.

O`zbek adabiyotining mashhur namoyondalaridan biri, Ittifoq Davlat va Lenin mukofotlarining laureati G`afur G`ulom 1903 yil 1 mayda Toshkent shahrining Qo`rgontegi mahallasida mehnatkash oilasida tug`ildi. To`qqiz yoshida otasidan yetim qolgan G`afur avval eski maktabda, so`ngra rus-tuzem maktabida ta`lim oldi. U Oktyabr to`ntarishidan keyingi yillarda muallimlar tayyorlov kursini bitirib, yangi usuldagi maktablarda o`qituvchilik qildi.

Taniqli ingliz adibasi Margaret Rumer Godenning nomi (1907-1998) shoira, jurnalist va tarixiy asarlar muallifi sifatida Buyuk Britaniya va Hindiston adabiy jamoatchiligi orasida yaxshi ma`lum. Uning turli mavzudagi oltmishdan ortiq kitoblari nashr etilgan.

"Go`ro`g`li" turkumi dostonlari yuzga yaqin xilma-xil mazmundagi asarlani o`zida birlashtirgan ulkan silsiladir. Xalq baxshilari bu turkumga kiruvchi dostonlarni sevib kuylab kelganlar. Ushbu jildga Rahmatulla shoir Yusuf o`g`lidan yozib olingan 27 doston kiritildi. Ularda afsonaviy xalq qahramonining tug`ilishi, uning bahodirona yoshligi, jasoratlarga to’la hayoti, ozodlik o’lkasi — Chambil shahrining bunyod etilishi, asrandi farzandlar— Hasanxon va Avazxonlarning Chambilga keltirilishi, ularning bahodirliklari turli-tuman sarguzashtli voqealar girdobida tasvirlanadi. Dostonlar qahramon va sevimli yor sadoqati, ota-ona va farzand burchi, birodarlik va do`stlik, ona yurtga muhabbat masalalaridan bahs etadi. Har bir doston badiiy mukammalligi va jozibadorligi bilan kitobxonni o`ziga jalb eta oladi.

- Alyo, o`zingmisan, bolam Vaalaykum assalom, mullo bo’lgin! "Ziyoratlar qabul", deysanmiq Murod hosil! Rahmat. Safar qandoq bo’lardi, zo’r bo’ldi! "qani bir eshitaylik", deysanmiq Mayli, sazang o’lmasin. Ammo-lekin sen yaramasning bir odating yomon. Mendan zo’r-zo’r hikoyalarni eshitib olasan-da, qo’shib-chatib o’zingniki qilib yozasan. Bu safar shunaqa qilmasang, hammasini bir boshdan gapirib beraman.