Umumiy o’rta ta`lim maktab o’quvchilariga biologiyani kimyo bilan bog’lab o’qitishda ekologik tafakkurni shakllantirish muammosi kun tartibidagi dolzarb vazifa bo’lib qolmoqda. Demak o’quvchilarda ekologik tafakkurni shakllantirishdakimyoni biologiya bilan bog’lab o’qitish tadqiqot muammosining ijobiy hal qilinishini osonlashtiradi. Kimyoni biologiya bilan bog’lab o’qitishda o’quvchilarning ekologik tafakkurini shakllantirishda muhim ahamiyat kasb etishi pedagogik zaruriyat hisoblanadi.

Юқори молекуляр бирикмалар кимёси шиддат билан тез ривожланаётган фанлар соҳасига киради, унинг ютуқларидан халқ хўжалигида кенг фойдаланилмоқда. Юқори молекуляр бирикмалар кимёсининг асосий қонуниятлари қатор дарслик ва монографияларда батафсил баён этилган. Бироқ, ЮМБ кимёсининг назарий асосларини мукаммал эгаллаш учун фақат тенглама ва формулаларни ёдлаб ўрганиш етарли эмас. Конкрет масалаларни ечишда олинган билимларни қўллаш учун амалий кўникмалар зарур. Агар ЮМБ кимёси курсини ўқитишда маъруза нафақат лаборатория ишлари, балки масалалар ечиш билан қўшиб олиб борилса, ўқувчи ва талабаларнинг ЮМБ кимёси материалларини ўзлаштириши анча яхшиланади. Масалалар ечиш ЮМБ кимёси курсининг мажбурий таркибий қисми бўлиши керак деб ҳисоблаймиз.

Hozirgi ekologik o’zgarishlarning inson salomatligiga ta’siri, oziq-ovqat mahsulotlari sifatining bo’zilishi, sun’iy, transgen oziq-ovqat mahsulotlarining ko’plab iste’mol qilinishi va ularning hazm a’zolari faoliyatiga ta’siri, stresslar, iqtisodiy tangliklarning hazm a’zolarida namoyon bo’lishi.

Tashqi muhit bilan organizm uzviy bog`langan bo`lib usiz orga¬nizm yashay olmaydi. Tashqi muhitdan organizm birinchidan oziqa oladi, ik¬kinchidan organizmning yer yuzasida tarqalishi ham ularning tashqi muhit sharoitlariga chidamliligiga (moslashganligiga) bog`liqdir. Is¬siq va quruq iqlim sharoiti organizmlarning yasha¬shini chegaralaydi, xuddi shunday har qanday organizm ham shimol¬ning sovuq iqlim sharo¬itlarida yashay olmaydi. Tirik organizmlar¬ning shakli va vazifalari ham tashqi muhitga bog`liqdir. Masalan, suvda yashovchi baliqlarning shakli, tuzi¬lishi va muhitga moslashishi yoki havo tarkibidagi kislo¬rodning 21% bo`lishi tirik organizmlarda bo`ladigan modda almashishi jarayoni tezli¬gining eng yuqori cho`qqisini belgilaydi.

Mustaqillik tufayli yurtimiz ravnaq topdi. O’zbekis-ton rivojlangan davlatlar qatoridan o’rin egalladi. Deyarli har kuni yurtimizda o’zgarishlar va yuksalishlar ro’y berayapti desak xato qilmaymiz. Istiqlolning ilk boshidanoq yurtboshimiz osuda hayotga, faravon turmushga va ayniqsa, onalar hamda bolalar salomatligiga katta e’tibor qaratdilar. Bularning natajasi amaliyotda o’z mevasini berdi. Statistik ma’lumotlarga ko’ra 2010 yilda onalar o’limi 2,5 baravar, bolalar o’limi esa 3 baravar kamayganligi va ayollarning o’rtacha umr ko’rishi 75 yoshga yetganligi ta’kidlab o’tilgan.

Ilmiy adabiyotlarimizda mahalliy hasharotlar turlari haqida ma’lumotlarga kam urg’u berilgan. Ko’proq mahalliy hasharotlarga e’tibor qaratishimiz zarur. Masalan: beda zararkunandasi `’Telenomus’’ “Shira bitlari” `Termitlar’ Qo’ng’izlar,Yog’ochxo’lar, va shunga o’xshash hasharotlar oziqlanishi, biologiyasiga ta’sirini, tarqalgan arealiga qarab ularning o’zimizda uchraydigan turlarini o’rganish lozim.

O’rta Osiyo tabiiy geografiyasi fanidan (7-sinf misolida) o’rganishda tayanch konspektlarni tuzish usullari, texnologiyasini geografik jihatdan o’rganishdan iborat.

O’zbekistonda past tog’lar uning yirik tog’ tizmalarining (Turkiston, Zarafshon, Hisor) eng chekka g’arbiy qismidagi past tog’ tizmalarini va Qizilqum cho’lidagi paleozoy erasida hosil bo’lgan qoldiq tog’larini o’z ichiga oladi. O’zbekistonning past tog’lari quruq va kuchli parchalangan bo’lib, o’ziga xos tabiiy-geografik sharoit bilan xaraktyerlanib hozirga qadar alohida o’rganilgan emas. Past tog’lar asosan chorvachilikda, yaylovchilikda va ayrim joylarda kon qazib olishda foydalaniladi.

Mavzuning dolzarbligi shundan iboratki, tuproq ekologik muhit sifatida katta ahamiyatga ega. Uning boiekologik xususiyatlari mikroorganizmlar va umuman organizmlar uchun ahamiyati yuqori. Uni o’rganish turi, yer resurslari ekologik muhit sifatida uni asrash, muhofaza qilish, ilmiy izlanishlar asosida uni o’rganib borish hayotiy ahamiyatga ega. Shu sababli mazkur mavzuni ijodiy ish sifatida o’rganib, u haqda ma,lumotlar to’plash, ularni tahlil qilishni hozirgi asosiy zarur muammo deb hisoblayman.

XX asrning ikkinchi yarmi Yer tarixida, insoniyat tarixida o’ziga xos alohida davrni tashkil qiladi. Bu davrda Yer yuzasida aholi sonining tez sur’atlar bilan ortib borishi, sanoat va qishloq xo’jaligining rivojlanishi, insonning kuchli texnika vositalaridan mehnat quroli sifatida foydalanishi va fanning bevosita ishlab chiqarish kuchlariga aylanishi insonning tabiiy resurslarga bo’lgan ehtiyojini orttirib yubordi. U tabiiy resurslardan faol foydalana boshladi va yerga, tuproqqa, suvga, havoga, o’simlikka va hayvonot dunyosiga kuchli ta’sir ko’rsata boshladi. Natijada, inson tabiiy resurslarning tez sur’atlar bilan kamayib ketishiga, atrof-muhitning ifloslanishiga, tabiat komponentlari orasidaga mutanosiblikning buzilishiga, qolaversa o’zining salomatligiga va hayoti uchun xavfli bo’lgan salbiy oqibatlarning yuzaga chiqishiga ham sababchi bo’lib qolmoqda. Inson va tabiat o’rasidagi o’zaro munosabatlarning yildan yilga keskinlashib borishi, tabiat qonuniyatlarini chuqur bilishni, tabiiy resurslardan tejab-tergab ilmiy, asoslangan holda foydalanishni talab etadi. Bu esa tabiiy ekologo-geografik bilimlarni chuqur egallashni taqazo etadi.

Geografiya qariyb yigirma ikki asrlik uzoq va murakkab tarixga ega bo’lgan qadimgi fanlardan biridir. U jamiyatda doimo bir necha vazifalarni bajarib kelgan. Geografik bilimlar umumiy ta’limning asoslaridan birini tashkil qilishi bilan bir vaqtda insonning haqiqiy ilmiy dunyoqarashining shakllanishi uchun muhimdir. Geografiya bugungi kun fani sifatida rivojlanishning tabiatdan oqilona foydalanish va muhofaza qilish, jamiyatning turli sostial-iqtisodiy vazifalarni to’g`ri hal etishida ahamiyati katta.

Ma’lumki XX asrning oxiri XXI asrning boshiga kelib ekologiya, bioxilma-xillikni saqlab qolish bilan aloqador masalalar sayyoraviy ahmiyatga molik bo`lgan darajaga ko`tarildi. Mazkur masalalarni ilmiy asosida to`g`ri hal etishda insoniyatning ekologik ongi saviyasi va madaniyatini yuksaltirish juda muhim va kechiktirib bo`lmaydigan vazifalardan sanaladi. Xalq xo`jaligining barcha sohalarida tabiiy ne’matlardan oqilona foydalanish, tabiiy kompleklarga zarar etkazmasdan faoliyat yuritish, o`simlik va hayvonot dunyosiga ehtiyotkorona munosabatda bo`lishni shakllantirish ekologik dolzarb masalalarni hal etishda juda muhim sanaladi. Barcha davlatlarda, jumladan O`zbekistonda keyinggi yillarda tabiiy manbalarga nisbatan insonning xo`jalik faoliyatining ta’siri tobora ortib bormoqda. Bunday faoliyat ayniqsa dehqonchilik va chorvachilik uchun qulay bo`lgan joylarni o`zlashtirish orqali bunday joylarning fauna va florasini tubdan o`zgarishiga sabab bo`lmoqda.

O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalarining qarorlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmonlari, qarorlari, Vazirlar Mahkamasining farmoyishlari, qarorlari, vazirliklar, davlat qo’mitalari va idoralari, mahalliy davlat hokimiyati organlarining qarorlari respublikamizda er resurslaridan oqilona foydalanish, ularni muhofaza qilish, er munosabatlarini tartibga solish, er tuzish va erlar monitoringini tashkil qilish, tuproq unumdorligini oshirishga yo’naltirilgan qonunchilik sohasidagi tajribalardan kelib chiqadigan, ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi iqtisodiy siyosatining uyg’unlashtiruvchi asosiy muhim hujjatlar bo’lib qolmoqda.

Har qanday fanning nufuzi va taraqqiyot darajasi eng avvalo uning yangi-yangi yo’nalishlar, ilmiy maktab va markazlarida fundamental tadqiqotlar olib borilishi va ularning ilmiy jamoatchilik tomonidan e’tirof etilishi xamda shu sohadagi уетаkchi olim va mutaxassislarning faoliyat yuritishida namoyon bo’ladi. Shu o’rinda mazkur fan bo’yicha maxsus kafedra, labаrаtoriya va ilmiy tadqiqot institutlarining tashkil etilganligi ham katta ahamiyatga ega.

Fan va texnikaning rivojlanishi va yangi texnologiyalarning ishlab chiqarishda keng joriy etilishi natijasida insonning tabiatga ko`rsatilayotgan ta`siri (antropogen ta`sir) jadallashib bormoqda. Inson va tabiat orasidagi o`zaro munosabatlar murakkablashib, ushbu ta`sir tabiiy omillar bilan qiyoslanadigan darajaga yetdi. Shuning uchun atrof muhitni muhofaza qilish hozirgi davrning eng dolzarb muammolaridan hisoblanadi. Biosferada antropogen ta`sir qilish shu darajaga borib yetdiki, yer yuzida ham tabiiy o`zgarishlar ro`y berib, ba`zi mintaqalarda hayot kechirish amri mahol bo`lib qoldi.

Bis auf gewisse Fälle und Wörter, bei denen Schwankungen oder Unsicherheiten im Sprachgebrauch bestehen, beherrschen Sie die Verwendung, ohne das System zu kennen.

So’nggi yillarda Respublikamiz hududida turli maqsadlarda shakllantirilayotgan suv havzalar (suv omborlar, ko’llar, baliqchilik hovuzlari) respublikamizda iqtisodiy potentsialni oshirishda muhim ahamiyatga ega bo’lishi bilan bir qatorda mahalliy regionlarda hayotiy suvlik bilan bog’liq bo’lgan suv va suvoldi qushlar faunasini shakllanishiga ham asosiy makon bo’lmoqda. Bu, albatta, Respublikamizda turlar bioxilma- xilligini saqlashda katta ilmiy va amaliy ahamiyatga ega bo’lmoqda.

Die synchrone Betrachtung des Wortbestandes in der Lexikologie einer Gegenwartssprache schließt die Diachronie nicht aus. Prozesse, die das Werden der Wörter bedingen und die jeweilige Struktur des Wortschatzes bestimmen, dürfen nicht außer acht gelassen werden.

Тилшуносликда ўзга гап ва унинг турларига жуда кўплаб илмий мақола, монография ва диссертациялар бағишланган бўлсада, унинг айрим томонлари борасида ҳозиргача ягона фикр йўқ. Олимлар орасида турли хил фикрлар мавжуд. Ҳар бир тадқиқотчи бу борада ўз фикрларини баён қилиб, тегишли фикрлар изҳор қилиб келишмоқда. Натижада ўзга гапнинг айрим томонлари анча мукаммал ишланган бўлса, баъзи соҳалари кўплаб баҳсларга сабаб бўлиб келмоқда. Айнан мана шу баҳсталаб томонларни ўрганиш ўзига хос актуалликни кашф этади.

Bitiruv–malakaviy ishining dolzarbligi shundaki, giyohvadlik avj olib borayotgan hozirgi davrda yoshlar orasida unga qarshi kurashning eng samarali usuli bu illatning naqadar xavfli ekanligi haqida yoshlar orasida tushuntirish ishlari olib borishdir.