Тарихий – меъморий шаҳарларнинг архитектура мажмуалари қулай жойлашганига қарамай уларни зиѐрат этиш 4-5 кун талаб қилади. Шу сабабдан юртимизга ташриф буюрган сайѐҳлар халқаро Тошкент аэропортидан Самарқандга шошадилар

Amidlar, tioamid va nikotinamidni qator metal formiatlari bilan koordinatsion birikmalarini hosil bo`lish sharoitlari, tarkibi va tuzilishini aniqlash, ularni tarkibini tuzilishi, termik xossalariga ta’sirini o`rganish va komplekslar xossalarini tarkibi va tuzilishiga bog`liqligini aniqlashdan iborat.

Тема моей диссертации напрямую связана с этим направлением -составление методического пособия для среднего специального образования по данному направлению.

Ўзбекистондаги архитектура ёдгорликларининг замонавий шаҳарсозлик ҳолатларига доир масалалар кўриб чиқилмоқда, бунда ёдгорликларни мослаштириш бўйича лойиҳалаштириш ишларининг муҳим ҳолатларидан бири -бу ёдгорлик, ансамбл, тарихий худуд, бутун шаҳарнинг шаклланиш тарихини мукаммал ўрганишдир.

Ha’r bir milletti’n’ ma’deni’yati ha’m ruwxiy du’nyasi’ woni’n’ ana tilinde sa’wlelenedi. Prezidentimiz I.A.Karimovti’n’ duris ko’rsetip wo’tkenindey: «Ana tili-bul millettin’ ruwxi’. Biz babalari’mi’zdan a’wladlarg’a wo’tip kiyati’rg’an biybaha bayli’qti’n’ miyrasxorlari’ si’pati’nda ana tilimizdi qa’sterlep saqlawi’mi’z, woni’ bayi’ti’w abi’royi’n ja’ne de artti’ri’w u’stinde mudami’ islewimiz za’ru’r»

Bu’gingi ku’nde ma’leketimizde 1400 ge jaqi’n G’alaba xabar qurallari’ ma’mleketlik dizimnen wo’tip jumi’s ali’p bari’p ati’rg’an bolsa, wolardi’n’ 800 den aslami’n gazetalar quraydi’. Gazeta g’alaba xabar qurallari’ni’n’ yen’ tiykarg’i’ ha’m da’slepki tu’ri bolg’anli’qtan, wonda baspaso’zdin’ ishki qag’i’ydalari’ wo’z sa’wleleniwin tawi’p bari’wi’ za’ru’r. «Bu’gin biz XXI a’sirde-globallasi’w dep atama alg’an, tez wo’zgerip ati’rg’an zamanda jasar yekenbiz ha’m wo’z aldi’mi’zg’a O’zbekistandi’ rawajlang’an demokratiyali’q ma’mleketler qatari’na ali’p shi’g’i’w maqsetin qoyg’an yekenbiz, da’wir talaplari’ menen u’nles ha’m ten’ qa’dem taslap turmi’s keshiriwimiz za’ru’rligin wo’zimiz ushi’n ja’ne bir ret ashi’q-aydi’n ko’z aldi’mi’g’a keltiriwimiz sha’rt»1 -degen pikirdi aytqan yedi Prezidentimiz.

G’a’rezsizlik ji’llari’nda Qaraqalpaqstan xalqi’ni’n’ ja’miyetlik-siyasiy, ma’deniy ha’m socialli’q turmi’si’nda ru’whi’y qa’diriyatlar, ma’deniyat ha’m a’debiyat tarawlari’ni’n’ jan’alani’w qubi’li’slari’ a’hmiyetli wori’ndi’ iyeleydi. G’a’rezsizlik tek g’ana yelimizdin’ rawajlani’wi’na, jan’alani’wi’na wo’zgeshe bag’dar ali’wi’na sebep boli’p qalmastan, a’debiyati’mi’zdi’n’, ma’deniyati’mi’zdi’n’ rawajlani’wi’na jan’alani’p wo’siwine, buri’ng’i’ tar qa’lipten shi’g’i’p, ken’ tu’rde yerkin do’reliwine, u’yreniliwine tu’rtki boldi’. Sog’an baylani’sli’ ilim bilimlendiriw tarawi’ wo’z bag’i’ti’n wo’zgertip, bir qansha jan’alani’wlardi’ basi’nan keshirdi.

Oʻzbekiston respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” ta’limning barcha bosqichlarida isloh qilishni asosiy vazifa qilib belgiladi. Islox qilishning eng muxim tomonlaridan biri – oʻquv tarbiya jarayoniga ilgʻor pedagogik texnologiyalarni joriy qilish xisoblanadi. Kimyo fani mavzulari oʻquvchi va talabalarda qiyin oʻzlashtiradigan fan boʻlganligi uchun uni oʻqitishga yangi pedagogik texnologiyalarni joriy qilish dolzarb muammo xisoblanadi.

O`zbekiston Respublikasida “Ta’lim to`g`risida”gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” uzluksiz ta’lim tizimini amalga oshirishga ilmiy -nazariy asos bo`ldi. Bu qonunlarda o`quvchilarni ma’naviy - ahloqiy tarbiyalash, ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqarish va amaliyotga joriy etish, o`quv tarbiya jarayoni sifatli o`quv adabiyotlari va ilg`or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash muhim vazifalardan biri etib belgilangan. Shu bois ham kadrlar tayyorlash milliy dasturida ko`zda tutilgan asosiy vazifalardan biri – shaxsga yo`naltirilgan uzluksiz ta’lim - tarbiya tizimini vujudga keltirish va uni muntazam ravishda rivojlantirib borishdan iboratdir. Talim – jarayoni to`g`ridan - to`g`ri o`quvchi shaxsiga yo`naltirilgandagina uning bilim olish, faol erkin va mustaqil fikrlash kabi ko`plab imkoniyatlari ro`yobga chiqadi. [1] “Ta’lim to`g`risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da uzluksiz ta’lim bo`yicha o`quvchilarni o`quv fanlari bo`yicha muayyan bilimlarni egallashlari barobarida ularning bilim olishga bo`lgan ehtiyoji, mustaqil va ijodiy fikrlash, tashkilotchilik qobiliyatlari amaliy tajriba va mehnat ko`nikmalarini rivojlantirish, milliy va umuminsoniy qadryatlarga asoslangan ma’naviy axloqiy fazilatlarni, atrof-muhitga ongli munosabatni tarkib toptirishi lozimligi qayd etilgan. O`zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturining bajarilishi o`quv tarbiya jarayonini yuqori sifatli o`quv adabiyotlari bilan ta’minlash ularda ta’limning milliy yo`naltirilganligi, ta’lim va tarbiya uzviy bog`liqligining ko`rsatilishi muhim ahamiyatga ega. [2] Prezidentimiz I.A.Karimov ta’limning yangi modeli jamiyatimizning potensial kuchlarini ro`yobga chiqarishda juda katta ahamiyat kasb etishiga alohida e’tibor qaratmoqda. Vazirlar Mahkamasining 2002 yil 6 iyundagi "Kompyuterlashtirishni yanada rivojlantirish va axborot-kommunikatiya texnologiyalarini joriy etish chora tadbirlari to`g`risida"gi qarorlari qabul qilindi.

mustaqillik yillarida Respublikada amalga oshirilgan islohotlar doirasida uzluksiz ta’lim tizimini shakllantirish, uzluksiz ta’lim tizimining barcha bosqichlarida faoliyat olib borayotgan ta’lim muassasalari faoliyatini yanada takomillashtirish, ta’lim-tarbiya jarayoniga ilgʻor texnologiyani tadbiq etish, oʻqitish jarayonida zamonaviy texnik vositalar xizmatidan foydalanishga erishish, ta’lim oluvchilar tomonidan oʻzlashtirilayotgan bilim, shuningdek, kasbiy koʻnikma va malakalar darajasini jahon ta’limi standartlari darajasiga koʻtarishga erishish, barkamol shaxs va malakali mutaxassislarni tayyorlashga yoʻnaltirilgan ijtimoiy-pedagogik faoliyatning mavjud koʻrsatkichi bugungi kun talablariga toʻla muvofiq kelishi yoʻlida muayyan harakatlarni amalga oshirish maqsadga muvofiqdir.[1] Oʻzbekiston respublikasi “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” ta’limning barcha bosqichlarida isloh qilishni asosiy vazifa qilib belgiladi. Islox qilishning eng muxim tomonlaridan biri – oʻquv tarbiya jarayoniga ilgʻor pedagogik texnologiyalarni joriy qilish xisoblanadi. Kimyo fani mavzulari oʻquvchi va talabalarda qiyin oʻzlashtiradigan fan boʻlganligi uchun uni oʻqitishga yangi pedagogik texnologiyalarni joriy qilish dolzarb muammo xisoblanadi. [2] Bugungi kunda axborot texnologiyalarining shiddat bilan rivojlanishi barcha sohalar kabi ta’lim sohasida xam yangi talablarni qoʻymoqda. Ta’limning interfaol oʻqitish usuli xozirgi kunda oʻzining dolzarbligini koʻrsatmoqda.

Mustaqil respublikamizda ta’lim tarbiyani isloh qilish va uni rivojlantirish “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ni amalga oshirish asosida yoshlarga zamon talablari darajasida mos keladigan bilimlar bilan birga o`quvchi yoshlar ongida yuksak ma’naviy axloqiy fazilatlarni shakllantirish hamda ularning bilim salohiyatini yuksaltirish hozirgi kunning eng dolzarb vazifalaridan hisoblanadi. Yuqoridagi vazifalarni amalga oshirish uchun mustaqilligimizning dastlabki yillaridan boshlab ta’lim tarbiya sohasini tubdan isloh qilish natijasida to`plangan tajribalar va bir qator xulosalar asosida amaldagi ta’lim tarbiya tizimini hozirgi taraqqiyoti bilan kelgusidagi talablar darajasiga ko`tarish uni yanada takomilashtirishga jiddiy e’tibor berish zarurligini anglagan holda ta’lim O`zbekiston Respublikasi ijtimoiy taraqqiyoti sahasida ustuvor deb e’lon qilindi.

На современном этапе, в условиях модернизации образования и в связи с переходом на новые образовательные стандарты перед школой стоит задача формирования личности, умеющей самостоятельно организовать свою деятельность и свободно ориентироваться в информационном пространстве. Таким образом, ключевой деятельностью обучающихся становится информационно-коммуникативная деятельность. Необходимость постоянного совершенствования системы и практики образования обусловлена социальными переменами, происходящими в обществе. Вопросы повышения качества обучения и уровня знаний личности учащегося были и остаются приоритетными в современной методике преподавания биологии.

Ўзбекистонда мустақиллик йилларида амалга оширилган ислоҳотлар доирасида узлуксиз таълим тизимини шакллантириш, узлуксиз таълим тизимининг барча босқичларида фаолият олиб бораётган таълим муассасалари фаолиятини янада такомиллаштириш, таълим тарбия жарaёнига илғор технологияларни татбиқ этиш, ўқитиш жараёнида замонавий техник воситалар хизматидан фойдаланишга эришиш, таълим олувчилар томонидан ўзлаштирилаётган билим, касбий кўникма ва малакалар даражасини жаҳон таълими стандартлари даражасига кўтаришга эришиш, баркамол шахс ва малакали мутахассисларни тайёрлашга йўналтирилган ижтимоий – педагогик фаолиятнинг мавжуд кўрсаткичи бугунги кун талабларига тўла мувофиқ келиши йўлида муайян ҳаракатларни амалга ошириш мақсадга мувофикдир.

O’zbekiston Respublikasida “Ta’lim to’g’risida”gi qonuni va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” uzluksiz ta’lim tizimini amalga oshirishga ilmiy -nazariy asos bo’ldi. Bu qonunlarda o’quvchilarni ma’naviy - ahloqiy tarbiyalash, ma’rifiy ishlarning samarali shakllari hamda uslublarini ishlab chiqarish va amaliyotga joriy etish, o’quv tarbiya jarayoni sifatli o’quv adabiyotlari va ilg’or pedagogik texnologiyalar bilan ta’minlash muhim vazifalardan biri etib belgilangan. Shu bois ham kadrlar tayyorlash miliy dasturida ko’zda tutilgan asosiy vazifalardan biri – shaxsga yo’naltirilgan uzluksiz ta’lim - tarbiya tizimini vujudga keltirish va uni muntazam ravishda rivojlantirib borishdan iboratdir. Talim – jarayoni to’g’ridan - to’g’ri o’quvchi shaxsiga yo’naltirilgandagina uning bilim olish, faol erkin va mustaqil fikrlash kabi ko’plab imkoniyatlari ro’yobga chiqadi. “Ta’lim to’g’risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da uzluksiz ta’lim bo’yicha o’quvchilarni o’quv fanlari bo’yicha muayyan bilimlarni egallashlari barobarida ularning bilim olishga bo’lgan ehtiyoji, mustaqil va ijodiy fikrlash, tashkilotchilik qobiliyatlari amaliy tajriba va mehnat ko’nikmalarini rivojlantirish, milliy va umuminsoniy qadryatlarga asoslangan ma’naviy ahloqiy fazilatlarni, atrof-muhitga ongli munosabatni tarkib toptirishi lozimligi qayd etilgan. O’zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturining bajarilishi o’quv tarbiya jarayonini yuqori sifatli o’quv adabiyotlari bilan ta’minlash ularda ta’limning milliy yo’naltirilganligi, ta’lim va tarbiya uzviy bog’liqligining ko’rsatilishi muhim ahamiyatga ega.

Мустақиллик йилларида Ўзбекистонда амалга оширилган иқтисодий ислоҳатларда қишлоқ хўжалигини иқтисодий ривожлантириш асосида қишлоқ аҳолиси фаровонлигини оширишга алоҳида эътибор бериб келинмоқда. Айниқса бу борада Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А. Каримов таклифига мувофиқ 2009 йилнинг ”Қишлоқ тараққиёти ва фаровонлиги йили” деб аталиши, узоқ муддатга мўлжалланган махсус Давлат дастурининг ишлаб чиқилиши ва тасдиқланиши, уни жадал амалга оширишнинг бошлаб юборилиши қишлоқлар қиёфасини ва иқтисодиётини тубдан ўзгартириш даврини бошлаб берди. Ўзбекистонда бугунги кунга келиб ислоҳатлар маркази қишлоқ хўжалигига кўчирилди. Бунинг сабабини биз президентимизнинг “Ўзбекистон ХХI аср бўсағасида: ҳавфсизликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва тараққиёт кафолатлари” асарида (1997)ги фикр-мулоҳазалардан ҳам билсак бўлади: - “Ҳозирги вақтда айнан иқтисоднинг аграр секторида катта-катта заҳиралар мавжуд. Уларни ишга солиш яқин вақт ичидаёқ сезиларли натижалар бериши мумкин. Бугунги иқтисодий ўзгаришнинг якуни, ўзгаришлар жараёнлари аграр секторни қанчалик чуқур боришига боғлиқ бўлади ”

Ўзбекистон Республикаси ҳудудининг 78,7 % и текисликлар қолган 21,3 % қисми тоғликларни ташкил этади. Уларнинг максимал баландлиги 5047 м. Аксарият қисмининг мутлоқ баландлиги 2700-3000 м дан зиёд эмас. Шу боисдан Ўзбекистон Республикаси ҳудудида 200 дан зиёд йирик бўлмаган тоғ музликлари мавжуд. Уларнинг барчаси Алп тоғ бурмаланиши даврида шаклланган бўлиб, узоқ геологик босқичлар мобайинида морфологик кўрсаткичлари иқлимий ўзгаришларга мутоносиб равишда ўзгаришда бўлган. Нисбатан сернам йилларни ташкил этувчи босқичларда кўлам жиҳатидан йириклашган бўлса, қурғоқчилик даврида бирмунча қисқарганлиги маълум. Бу хусусда Л.П. Герасимов, К.К. Марков (1937), Л.Г. Бондарова (1975), М.Г. Гроссвез (1963), Л.К. Ивановиский (1981), Н.К. Корженовиский (1980), К.В. Калесник (1963), А.Н. Крейтер (1985), А.Бассин (1989), И.Карев (1991), А.Ким (1992), П.Баратов (1968) каби глецолог географлар тадқиқотлар олиб борганлар. Шуни ҳам такидлаш лозимки ушбу тадқиқотларнинг деярлик аксарият қисми Ўрта Осиё бўйича тарқалган тоғ музликлари ҳудудида бўлиб, айнан Ўзбекистон ҳудудида жойлашган тоғ музликлари борасида олиб борилган тадқиқотлар жуда камчиликни ташкил қилади. Табиатда олиб борилган кузатишлар қадимги музликлар қолдирган мориана ётқизиқлари, экзарация жараёни туфайли ҳосил бўлган турли музлик излари қояларининг тирналиши ёки силлиқланисҳи тоғ музликларининг бизга қадар бўлган даврлардаги кўлами, ҳозиргига нисбатан бирмунcҳа катта бўлганлигидан дарак беради.

Маълумки, ҳар бир инсон ўз олдига қўйган мақсадларига эришиш учун осойишталик ва тинчликка муҳтож бўлгани каби жамият ҳам ўз олдига қўйган вазифаларини адо этиши учун ижтимоий-сиёсий энг аввало иқтисодий барқарорликка эҳтиёж сезади. Табиийки, иқтисодий барқарорлик ижтимоий ва маънавий омилларга бориб тақалади. Барқарорлик нисбий сокинлик, ижтимоий тизимнинг нормал фаолият кўрсатиш имкониятидир. У турғунлик тушунчасидан кескин фарқланади. Ижтимоий-сиёсий турғунлик тушунчаси жамиятдаги мавжуд сиёсий, иқтисодий, маънавий системанинг таназзули аломатидир. Жамиятда барқарорлик беқарорлик билан, инқироз гуллаб-яшнаш билан алмашиниб туриши ҳам мумкин. Жамият маънавий, иқтисодий, сиёсий, ҳуқуқий соҳаларда муайян ютуқларга эришиб, ижтимоий имкониятларини рўёбга чиқариб бўлгач, унинг бундан кейинги тараққиёти йўлида янги муаммолар туғилади. Уларни ҳал этиш вазифаси пайдо бўлади.

Ўзбекистон Республикасининг ўз мустақиллигига эришганлиги ва унинг халқимиз тарихидаги асрларга татигулик воқелиги билан характерлидир. Реслубликамиз мустақиллиги Ўзбекистон тарихида янги даврни бошлаганлиги, бу халқимизнинг ўз ички ва ташқи сиёсатини мустақил равишда олиб боришига ва ижтимоий турмуш тарзида туб ўзгаришларни амалга оширишига имкон туғдирди. «Бугун биз тарихий бир даврда — халқимиз ўз олдига эзгу ва улўғ мақсадлар қўйиб, тинч-осойишта ҳаёт кечираётган, авваламбор ўз куч ва имкониятларига таяниб, демократик давлат ва фуқаролик жамияти қуриш йўлида улкан натижаларни қўлга киритаётган бир замонда яшамоқдамиз» .

Xorazm jahon madaniyati rivojiga, umuminsoniy qadriyatlarning takomillashuviga salmoqli hissa qo’shgan qadimiy o’lkalardan biri hisoblanadi. Bu ko’hna yurt tarixiga qiziqish uni har tomonlama o’rganish va yoritishga intilish jahonning ko’plab mamlakatlarida kuchli bo’lgan. Xalqimizning o’tmishi, tarixini yoritish ishiga hurmatli Prezidentimiz Islom Karimov boshchiligida davlat mustaqilligi qo’lga kiritilgach, haqqoniy va adolatli yondashildi. Jahonning eng qadimiy yurtlaridan biri bo’lgan Xorazmning uzoq o’tmishi, tarixini o’rganish va uni yoritish endilikda yangicha mazmunga ega bo’ldi. Ma’lumki, mustaqillikgacha bo’lgan tarixnavisligimizda o’tmishning turli davrlarida katta faoliyat ko’rsatgan tarixiy shaxslar, ayniqsa, hukmdorlar har tomonlama kamsitilib kelinardi. Bu hol minglab yillarga ildiz otgan tariximizni haqqoniy yoritish yo’lida to’siq edi. Vaholanki, jahon tarixida bo’lganidek, mintaqamiz o’tmishida ham ko’plab e’tiborli zotlar yetishib chiqqan va ular yurt ravnaqi, uning taraqqiy topishiga katta hissa qo’shib kelganlar. Endilikda biz ularga to’g’ri baho berish, dastlabki ishonchli manbalar asosida bunday tarixiy shaxslar bilan bog’liq voqea va hodisalarni xolisona tahlil etish imkoniyatiga ega bo’ldik. Shu o’rinda O’zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A.Karimovning quyidagi so’zlari g’oyat o’rinlidir: - “Mustaqillikning dastlabki kunlaridanoq ajdodlarimiz tomonidan ko’p asrlar mobaynida yaratib kelingan g’oyat ulkan, bebaho ma’naviy va madaniy merosni tiklash davlat siyosati darajasiga ko’tarilgan nihoyatda muhim vazifa bo’lib qoldi” .

Huquqiy-demokratik davlat qurish, kuchli fuqarolik jamiyatini shakllantirish jarayonida ko’ppartiyaviylikning rivojlanishiga, mustaqil, faol, aholining keng qatlami tomonidan qo’llab-quvvatlanadigan siyosiy partiyalar va boshqa jamoatchilik tashkilotlarining shakllanishi uchun shart-sharoitlar yaratilishiga katta ahamiyat berildi. O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida belgilangan muhim qoida siyosiy institutlarning, mafkuralar, fikrlar xilma-xilligi va ularning o’zaro raqobat asosida rivojlanishi belgilab qo’yildi .