(Chexiya xalq ertagi) Bor ekan, yo`q ekan, qaysidir bir mamlakatda zolim va ezma qirol yashagan ekan. Bir kuni qirol saroyiga allaqanday chayqovchi ayol savatda yangigina baliq olib kelib: -Manavi baliqni xarid qil, qirol, keyin xursand bo`lasan, — debdi. Qirol baliqqa nigoh tashlab qo`yarkan: -Saltanatimda bunday baliq ko`rmagandim, zaharli baliq emasmi? — debdi. -Zinhor, — debdi chayqovchi ayol. — Baliqni qovurishga amr et, uni yesang, shu zahoti barcha hayvon, baliq va parrandalarning tilini tushunadigan bo`lasan.

(Polyak xalq ertagi) Bor ekan-u, yo`q ekan, qaysidir qishloqda bir kambag`al dehqon bo`lgan ekan. U nechog`li jon kuydirib mehnat qilmasin, loaqal oilasining qornini to`yg`aza olmas ekan. Shu sabab qo`shnilari dehqonga «Sho`rpeshona» deb laqab qo`yishgan ekan. O`sha sho`rpeshonaga otasidan bir parchagina yer meros qolibdi. Yer bo`lgandayam qanaqasi deng? Chap tomoni botqoqzor, o`ng tomoni qumloq bo`lib, unda hatto yulg`un ham o`smas ekan. Faqat o`rtasida bir parchagina yer bo`lib, u ham boshdan oyoq o`ydim-chuqur, toshloq ekan. Bunday yerdan hosil undirishga yo`l bo`lsin!

Bilmam, nima edi maqsading: Menga bir juft guling asrading, Birin otin Kumush atading, Birin ismin Zaynab qolding-ku. O`zbekiston xalq shoiri Muhammad Yusufning “Saylanma” kitobidan

(Polyak xalq ertagi) Bir dehqon yigit bo`lgan ekan, afti-angori shu qadar xarob ekanki, egnidagi kiyimlari mingyamoq, oyog`idagi chorig`i undan battar. Boshi oqqan tomonga ketib borarmish-u, yurishi sira unmasmish: oyoqlari qumga chuqur-chuqur botib ketar, yo`l chekkasidagi tikonli butalar kiyimini yumdalab tortar ekan. Shuncha yursa ham hali-veri yo`lning oxiri ko`rinay demasmish. Dehqon yigitning oti Pavel ekan, onasi erkalab uni Pavlusha — Paveljon deb chaqirar ekan. Xo`sh, Paveljon shu ketishida qayoqqa yo`l oldi ekan? Uyida oyog`ini cho`zib, mazza qilib o`tirsa bo`lmasmidi?

(Chexiya xalq ertagi) Bir dehqonnikida bir mushuk yasharkan-u, uy bekasi Verunaning uni ko`rgani ko`zi, otgani o`qi yo`q ekan. Sho`rlik jonivorni ayamay urar, qon qaqshatar, ovqat bermay och-nahor tashlab qo`yarkan. Oxiri bunday xo`rliklarga chidolmagan mushuk: -Menga kun bermaydigan bo`lsang, sichqonlarni o`zing tut, — debdi-da, uyidan bosh olib chiqib ketibdi. U o`rmondan ketib borayotgan ekan, bir qo`chqor duch kelibdi. -Salom berdik, qo`chqortoy, yo`l bo`lgay? — debdi mushuk.

(Bulg`or xalq ertagi) Necha zamonlar ilgari bir ochiqko`ngil va mehnatsevar odam yashagan ekan. Uning hech nimadan kamchiligi yo`q ekan — uy desa dang`illama hovlisi, pul desa bitmas-tuganmas davlati, bisot desa otdan tortib jonivorning hamma turigacha hovlisini to`ldirib turarkan. Faqat bolalari yo`q ekan, shu tufaylidan uning ich-etini g`am kemirarkan. Xudoning bermish kuni uzoq-uzoq mamlakatlardan kelgan musofirlar unikiga qo`nar, mehmondo`st uy sohibi ochiq chehra bilan ularni qarshi olar, ichkariga taklif qilar, beka esa o`choqboshida kuymanib, mehmonlarga turli-turli ovqat lar pishirar ekan.

Koreys xalq eratagi Tog`da ikkita kichik-kichik qishloq bo`lgan ekan. Ularni bir- biri bilan dovon orqali o`tadigan yolg`izoyoq yo`l tutashtirib turarkan. O`sha yerlarda bir vaqtlar bir yo`lbars bo`lar ekan. U har yili yo`lovchilarga hamla qilishni o`ziga odat qilib olgan ekan. Qishloq oqsoqollari uzoq maslahatlashib, oxiri yo`lbarsga tuzoq qo`yishga qaror qilishibdi.

Indoneziya xalq ertagi Bir kuni yumronqoziq ini og`zida yong`oq chaqib o`tirgan ekan, birdan unga qarab kelayotgan yo’lbarsga ko`zi tushibdi. “Tamom bo`ldim”, - deb o’ylabdi yumronqoziq va qo`rquvdan dag`-dag` titray boshlabdi. Nima qilish kerak? Ayyor yumronqoziq o`zini darrov qo`lga olib-di. U yong`oqni qarsillatib chaqarkan: - Bu yo`lbarsning ko`zi bunchalik shirin bo`lmasa-ya! - deb xitob qilibdi. Bu so`zlarni eshitib yo`lbars qo`rqib ketibdi. U qadamini sekinlashtiribdi, keyin orqasiga burilib iziga qaytib ketibdi. Yo`lbars o`rmondan ketib borarkan, yo`lida unga ayiq uchrab qolibdi.

(Qoraqalpoq xalq ertagi) Burungi zamonda bir garang yashagan ekan. Uning oltita echkisi bo`lib, ularni sotish uchun bir kuni bozorga haydabdi. Bozorga kelayotib, dam olish uchun o`tiribdi-da, uxlab qolibdi. Uyg`onib qarasa — echkilari yo`q! U tepaning boshiga yuguribdi, bu tepaga yuguribdi, ammo echkilaridan darak topolmabdi. Shunda garang o`zicha yig`lab: «Echkilarim ichida siniq mo`g`izli ola echkimning suti ko`p edi, topib berganga shuni sadaqa qildim!» — debdi. U yugurib-yugurib, qo`sh haydayotgan dehqonga duch kelibdi. Unga: — Echkilarimni ko`rdingmi? Oltita edi, bozorga haydab ketayotib, yo`lda uxlab qolibman, echkilarim uloqib ketib qolibdi, ko`rgan bo`lsang, ayt, bir echkimni senga beraman! - debdi.

(Venger xalq ertaklari) Bu gaplar o`zi yo`q joyda bo`lgan ekan, u joyni so`rasangiz ummonning naryog`i-yu yana uch qadam orqada joylashgan ekan, cho`chqacha og`aynilariga gajak dumi bilan yer kavlashni o`rgatar ekan... O`sha yurtlarda bir kambag`al odam yashar ekan. Uning bolalari elakning teshiklaricha ko`p bo`lib, yana bitta ortiqchasi ham bor ekan. Bolalari o`ziga yetib ortar ekan-u, ammo ularni qanday boqib katta qilish kambag`alni o`ylatib qo`yibdi. Uning hisobida bor-yo`g`i ikkitagina ho`kiz bor ekan. Koshkiydi ho`kizlari odatdagi ho`kizlardan bo`lsa, kattaligi no`xatdek-no`xatdek kelarmish — yerdan ko`rinmasmish.

(Qoraqalpoq xalq ertagi) Burungi zamonda bir garang yashagan ekan. Uning oltita echkisi bo`lib, ularni sotish uchun bir kuni bozorga haydabdi. Bozorga kelayotib, dam olish uchun o`tiribdi-da, uxlab qolibdi. Uyg`onib qarasa — echkilari yo`q! U tepaning boshiga yuguribdi, bu tepaga yuguribdi, ammo echkilaridan darak topolmabdi. Shunda garang o`zicha yig`lab: «Echkilarim ichida siniq mo`g`izli ola echkimning suti ko`p edi, topib berganga shuni sadaqa qildim!» — debdi. U yugurib-yugurib, qo`sh haydayotgan dehqonga duch kelibdi. Unga: — Echkilarimni ko`rdingmi? Oltita edi, bozorga haydab ketayotib, yo`lda uxlab qolibman, echkilarim uloqib ketib qolibdi, ko`rgan bo`lsang, ayt, bir echkimni senga beraman! - debdi.

(Qoraqalpoq xalq ertagi) Qadim-qadim zamonlarda, xalqqa zolim zamonlarda, mamlakatni xon so`rab, qilich-dorlari qonsirab bir podshoh o`tibdi, xalqqa juda zulm yetibdi. Zolimligi shu darajaga yetibdiki, shoh: «Kimda-kim oltmish yoshdan oshgan bo`lsa - o`limga mahkum!» degan farmon chiqaribdi. Shunday farmon chiqarilganidan so`ng shoh jallodlari, «podshoh amri vojib», deb mamlakatdagi barcha qariyalarni bir chekkadan qilichdan o`tkaza boshlabdi.

Bir yo bo`lgan ekan, yo bo`lmagan ekan, yetmish yetti mamlakatning narigi yog`ida mislsiz katta dengizga yetay-yetay degan joyda bir qirol o`tgan ekan. Uning Yanko degan o`g`li bo`lgan ekan. Qirol o`g`lini uylantirmoqchi bo`libdi. Lekin kutilmaganda musibat yuz beribdi, nima bo`libdi-yu, qo`shni qirol bunisini allaqanday ish bilan xafa qilib qo`yibdi, unga qarshi qo`shin tortmasa bo`lmaydigan bo`lib qolibdi. Endi qirolning ko`ngliga to`y ham sig`may qo`yibdi. U juda katta qo`shin to`plabdi va jang qilgani ketibdi. O`g`liga esa taxt-u saltanatga qarab turishni topshirib, to urushdan qaytib kelmagunimcha uylanish to`g`risi- da xayolingga ham keltirma, deb qattiq tayinlabdi.

Bir bor ekan, bir yo`q ekan, bir shoh bo`lgan ekan. Uning uchta o`g`li bor ekan. Kunlarning birida to`ng`ich o`g`li ovga yo`l olibdi. Shahardan sal uzoqlashishi bilan butalar orasidan bir quyon sakrab chiqib qolibdi. Shahzoda quyonni quvlab ketibdi, tutaman deb goh u yoqqa, goh bu yoqqa chopibdi, quyon bo`lsa dik-dik sakrab qochganicha bir tegirmon ichiga kirib yashirinibdi. Shahzoda ham uning izidan tegirmonga kiribdi. Quyon aslida quyon bo`lmay, ajdarho ekan. Shahzodani shappa ushlabdi-da, yutib yuboribdi.

Qizil qalpoqchaning onasi uni buvisinikiga yuboribdi. Yo’l o’rmon orqali o’tardi. U yerda yovuz bo’ri yashardi. U qizil qalpoqcha va buvisini yedi.

Bir qashshoq xotin bo`lgan ekan. Uning uch o`g`li bor ekan. Ayol o`g`illarini jonidan yaxshi ko`rar, o`g`illari ham onalarining mehriga mehr bilan javob qaytarib, har doim izzat-hurmatini joyiga qo`yishar ekan. Polyak xalq ertagi. “Oltin shahzoda” kitobidan olingan.

Kunlarning birida o`ymakor usta bilan zargar kimning hunari yaxshi deb bahslashib qolibdi. Ular uzoq bahslashibdi, tortishibdi. Bir vaqt oldilaridan qirol o`tib qolibdi. Qiroldan, bu muammoni siz hal qilib bering, deb yalina boshlashibdi. Qirol, ikkalangizning ham hunaringiz yaxshi debdi-yu, lekin ularning san’atini aniqlash maqsadida ikkoviga ham bittadan narsa yasashni aytib, muddatini ham tayinlabdi. Kimning hunari yaxshiligini o`shanda ko`ramiz, debdi qirol. Zargar bir hafta muddat so`rabdi, o`ymakor usta bo`lsa ikki hafta muhlat so`rab, shu bilan tarqalishibdi. Chexiya xalq ertagi. “Oltin shahzoda” kitobidan olingan.

Aytishlaricha, qadim zamonlarda bir kambag`al ayol yashagan ekan. Uning Hasan-Husan degan o`g`illari ham bo`lib, ular hali juda yosh ekanlar. Ayolning topgan-tutgani qishligiga zo`rg`a yetib, bir amallab ko`klamga chiqib olibdilar. Uylarida yegulik hech vaqolari qolmabdi. O`zi-ku, mayliku-ya, lekin ikki norasidasining qorinlari ochib, non so`rab, zor-zor yig`lashlarini ko`rib, onaizor chidab turolmabdi. Afsona. "Gulgina" kitobidan olingan.

Juda qadim zamonlarda Oravadaryo ustidagi Echkitog`da judayam bir ajoyib tog` parisi yashagan ekan. Odamlar uni jonlaridan yaxshi ko`rishar, chunki pari ularga yaxshi maslahatlar va pul berib siylar ekan. Slovak xalq ertagi. “Oltin shahzoda” kitobidan olingan.

Bahorda tug`ilganim uchun bu faslni yaxshi ko`raman. Chunki bo`yimga bo`y, kuchimga kuch qo`shiladi. O`tgan bahorda bo`yim juda kichkina edi, bu yil ancha o`sib, biroz to`lishdim. Barglarim ham siyrak edi, zichlashib, ko`payib qolibdi. Atrofimda mendan boshqa yosh nihol yo`q, hammasining bo`yi cho`zilib, katta daraxt bo`libdi. O`n qadamcha narida bir keksa daraxt bor, uni o`tgan yili ham ko`rgandim. Avvaliga gapirishga uyaldim, lekin u bilan suhbatlashgim kelaverdi. Muallif: Shahnoza Karimova