Инқирозга қарши чоралар дастурини амалга оширишда инвестицияларни жалб этиш, аввало, ички манбаларни сафарбар этиш ҳисобидан иқтисодиётимизнинг муҳим тармоқларини жадал модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлаш, транспорт коммуникацияларини янада ривожлантириш ва ижтимоий инфратузилма объектларини барпо этиш қилувчи устувор йўналишга айланади». Энергия ресурсларни қувватини оширишдан кўра энергия тежамкор тадбирлар орқали энергиядан рационал фойдаланиш бир неча марта самарадор экани маълум.

Инқирозга қарши чоралар дастурини амалга оширишда инвестицияларни жалб этиш, аввало, ички манбаларни сафарбар этиш ҳисобидан иқтисодиётимизнинг муҳим тармоқларини жадал модернизация қилиш, техник ва технологик қайта жиҳозлаш, транспорт коммуникацияларини янада ривожлантириш ва ижтимоий инфратузилма объектларини барпо этиш қилувчи устувор йўналишга айланади.

Электр энергиясини хориждаги ривожланган мамлакатлар каби Ўзбекистон республикасида хам йирик ишлаб чиқариш корхоналари, завот ва фабрикалар билан бир қаторда хар бир хонадон ва хўжаликларда мавжуд бўлган маиший хизмат кўрсатувчи асбоб ва ускуналар хам истъмол қилади. Ишлаб чиқариладиган махсулот нави, технологиясининг юқорилиги истеъмолчига берилаётган электр энергиясининг сифат кўрсаткичларига бевосита боғлиқдир. Сифат кўрсатгичлари ўз навбатида, бир неча энергетик параметрнинг меёрийлаштирилган қийматларидан оғиши, ўзгариши каби тафовутлари оркали тавсифланади. Бундай кўрсатгичларга кучланиш, частота огишлари, тебранишлари, кучланиши носинусоидаллиги, носимметрияси кабилар киради.

Республикамизда фан-техника, ишлаб чиқариш ва таълим тизими ўртасидаги интеграцияси жараёнларига катта аҳамият берилмоқда. Айниқса, саноат ва ишлаб чиқаришни автоматлаштириш, турли ресурслардан ҳар томонлама оқилона фойдаланиш, илмий асосланган технологиялар асосида кам чиқиндили ва чиқиндисиз технологияларни ҳамда илғор конструкцияли материаллардан фойдаланишни ёълга қўйиш, шунингдек илм-фан ишлаб чиқариш тармоқларини, айниқса електроника асбобсозлик, алоқа ва телекоммуникацион технологиялари бўйича Давлат дастурини босқичма–босқич амалга оширишга жиддий еътибор қаратилмоқда. Cҳунки, Республикамизнинг жаҳон цивилизациясидан муносиб ўрин егаллаши, енг аввало фан техника ютуқларини ишлаб чиқаришга жорий етишни, янги технологияларни халқ хўжалигининг барча соҳаларига қўллаш самарадорлигини оширишни тақозо етади.

Ўзбекистон Республикасининг 1997 йил 25-апрелдаги “Энергиядан оқилона фойдаланиш тўғрисида”ги қонуни, Ўзбекистон республикаси Президенти И.А. Каримовнинг 2008 йил 28-ноябрдаги “Иқтисодиётнинг реал сектори корхоналарини қўллаб қувватлаш,уларнинг барқарор ишлашини таъминлаш ва экспорт потенциалини кўпайтириш чора-тадбирлари тўғрисида” ги ПФ-40-58- сонли Фармонини бажариш юзасидан, шунингдек, Ўзбекистон Республикаси ёкилги энергетика мажмуинини ривожлантиришнинг стратегик йуналиши энергиядан окилона фойдаланиш ва энергия тежамкорлиги масалалари хисобланади. Ушбу масалаларини куриб чикишда Вазирлар Маҳкамаси кабул қилган қарорлар электр энергияни тежашнинг сиёсий, иктисодий, ташкилий, бошкарув, техник ва технологик жиҳатларига комплекс тарзда ёндошишга ундайди.

Электр энергиясини хориждаги ривожланган мамлакатлар каби Ўзбекистон республикасида хам йирик ишлаб чиқариш корхоналари, завот ва фабрикалар билан бир қаторда хар бир хонадон ва хўжаликларда мавжуд бўлган маиший хизмат кўрсатувчи асбоб ва ускуналар хам истъмол қилади. Ишлаб чиқариладиган махсулот нави, технологиясининг юқорилиги истеъмолчига берилаётган электр энергиясининг сифат кўрсаткичларига бевосита боғлиқдир. Сифат кўрсатгичлари ўз навбатида, бир неча энергетик параметрнинг меёрийлаштирилган қийматларидан оғиши, ўзгариши каби тафовутлари оркали тавсифланади

Ўзбекистон Республикаси Президенти Ислом Каримовнинг 2015 йилда мамлакатимизни ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари ҳамда 2016 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларга бағишланган «Бош мақсадимиз – мавжуд қийинчиликларга қарамасдан, олиб бораётган ислоҳотларни, иқтисодиётимизда таркибий ўзгаришларни изчил давом эттириш, хусусий мулкчилик, кичик бизнес ва тадбиркорликка янада кенг йўл очиб бериш ҳисобидан олдинга юришдир» маърузаларида таълим соҳасидаги қуйидагича маълумотларни кўрар эканмиз, бугунги кунда жонажон республикамизда таълимга эътибор ҳар қачонгидар юқори эканлигини билишимиз мумкин.

Дастур таркибий ўзгаришларни изчил таъминлаш, ишлаб чиқаришни модернизация ва диверсификация қилиш, барқарор иқтисодий ўсиш локомотивлари бўлишга қодир юқори технологияли саноат тармоқларини янада ривожлантириш, ишлаб чиқарилаётган маҳсулотларнинг энергия сарфи, моддий ва меҳнат харажатларини камайтириш бўйича мавжуд захиралардан янада тўлиқ фойдаланиш, шунингдек, жаҳон бозорида талаб барқарор бўлган рақобатбардош тайёр товарлар ва ярим фабрикатлар ишлаб чиқаришни кенгайтириш, бунинг учун хорижий инвестицияларни, жумладан, етакчи хорижий компаниялар билан биргаликда қўшма корхоналар ташкил этиш орқали фаол жалб қилиш мақсадида қабул қилинди.

Respublikamizning jahon bozoridagi raqobatdoshligini oshirish va mavqeini mustahkamlashga yo`naltirilgan tarkibiy o`zgarishlar va yuksak texnologiyalarga asoslangan zamonaviy tarmoqlar va ishlab chiqarish sohalarini jadal rivojlantirish siyosatini 2016 yildagi asosiy ustuvor yo`nalish sifatida davom ettirishni taqozo etmoqda [1]. Anna shu maqsadlarga erishish uchun «2011 – 2015 yillarda O`zbekiston sanoatini rivojlantirishning ustuvor yo`nalishlari to`g`risida»gi dastur tasdiqlandi. Ushbu dastur sanoat sohasida umumiy qiymati qariyb 50 milliard dollarni tashkil etadigan 500 dan ortiq yirik investitsiya loyixasini amalga oshirishni ko`zda tutadi [2].

Inqirozga qarshi choralar dasturini amalga oshirishda investisiyalarni jalb etish, avvalo, ichki manbalarni safarbar etish hisobidan iqtisodiyotimizning muhim tarmoqlarini jadal modernizatsiya qilish, texnik va texnologik qayta jihozlash, transport kommunikatsiyalarini yanada rivojlantirish va ijtimoiy infratuzilma ob’ektlarini barpo etish qiluvchi ustuvor yo`nalishga aylanadi». Energiya resurslarni quvvatini oshirishdan ko`ra energiya tejamkor tadbirlar orqali energiyadan rasional foydalanish bir necha marta samarador ekani ma’lum. Bu esa o`z navbatida sanoat korxonalarining mavjud elektr ta’minoti tizimini energiya tejamkorlik nuqtai nazaridan tadqiqotlar o`tkazishni taqozo etadi.

O`zbekiston respublikasi prezidenti Islom Karimovning 2009 yilning asosiy yakunlari va 2010 yilda O`zbekistonni ijtimoiy – iqtisodiy rivojlantirishning eng muxim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi «Asosiy vazifamiz – vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirish» mavzusidagi ma’ruzasida xalqimizning dolzarb muammolari aniqlab berildi. «Jahonda moliyaviy – iqtisodiy inqirozi sharoitida iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo`llab-quvvatlash bo`yicha birinchi navbatda ishlab-chiqarishni modernizatsiya qilish, kooperatsiya aloqalarini kengaytirish, mustahkam hamkorlikni yo`lga qo`yish, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan maxsulotlarga ichki talabni rag`batlantirish masalalarini alohida o`rin tutadi.

Anna shu maqsadlarga erishish uchun «2011 – 2015 yillarda O`zbekiston sanoatini rivojlantirishning ustuvor yo`nalishlari to`g`risida»gi dastur tasdiqlandi. Ushbu dastur sanoat sohasida umumiy qiymati qariyb 50 milliard dollarni tashkil etadigan 500 dan ortiq yirik investitsiya loyixasini amalga oshirishni ko`zda tutadi [2]. Mustaqillik yillarida Respublikamizda zamonaviy xorijiy texnologik uskunalarga ega bo`lgan qo`shma korxonalar ko`plab ishga tushirildi. Kafedrada olib borilayotgan ilmiy tadqiqotlar zamonaviy texnologiyaga ega bo`lgan korxonalarni elektr ta’minoti tizimini tahlil etishga alohida e’tibor berilgan. SHuning uchun ushbu korxonaning elektrt ta’minoti tizimi malakaviy bitiruv ishi mavzusi qilib olindi.

Istiqlolimizning ilk yillaridayoq, Prezidyntimiz yuksak demokratik talablarni hayotimizga to’liq joriy etish, fuqarolik jamiyati barpo qilish, farovon hayotga erishish bilan chambarchas bog’liq va uzluksiz davom etadigan jarayon ekanini ta’kidlab, bunday darajaga ko’tarilish hech qachon osonlikcha ko’chmasligini uqtirib o’tgan edi.[1] I.A.Karimov “O’zbekiston – bozor munosabatlariga o’tishning o’ziga xos yo’li” risolasida mamlakatimiz mustaqillikka erishganidan keyingi dastlabki yillardagi rivojlanish jarayonlarini tahlil qilib, O’zbykistonda davlat qurilishi va iqtisodiyotni isloh qilish dasturining o’zagi sifatida 5 ta asosiy tamoyilni belgilab berdi.

O`zbekiston respublikasi prezidenti Islom Karimovning 2009 yilning asosiy yakunlari va 2010 yilda O`zbekistonni ijtimoiy – iqtisodiy rivojlantirishning eng muxim ustuvor yo`nalishlariga bag`ishlangan Vazirlar Mahkamasining majlisidagi «Asosiy vazifamiz – vatanimiz taraqqiyoti va xalqimiz farovonligini yanada yuksaltirish» mavzusidagi ma’ruzasida xalqimizning dolzarb muammolari aniqlab berildi. «Jahonda moliyaviy – iqtisodiy inqirozi sharoitida iqtisodiyotning real sektori korxonalarini qo`llab-quvvatlash bo`yicha birinchi navbatda ishlab-chiqarishni modernizatsiya qilish, kooperatsiya aloqalarini kengaytirish, mustahkam hamkorlikni yo`lga qo`yish, mamlakatimizda ishlab chiqarilgan maxsulotlarga ichki talabni rag`batlantirish masalalarini alohida o`rin tutadi.

Xozirgi vaktda iqtisodiyotimizning rivojlantirishni asosiy omillaridan biri kishlok xujaligi, sanoat va axolini suv bilan ta’minlash muammosidir. Respublikamizda xozirgi va kelgusidagi isloxotlarni amalga oshirishda suv xujaligiga talab oshib boradi. Bu soxada faoliyat kursatayotgan suv xujaliklari, suv omborlari Respublikamizda eng keng tarqalgan korxonalardan xisoblanadi. Bu korxonalar deyarli xar bir shaxar va tumanlarda bor bo`lib, salmoqli o`rin tutadi. Xozirgi vaqtda sanoatimizdagi asosiy dolzarb muammolardan biri Respublikamizda ishlab chikarilayotgan maxsulot birligiga sarflanayotgan elektr energiyasini kamaytirish xisoblanadi. Respublikamizning jahon bozoridagi raqobatdoshligini oshirish va mavqeini mustahkamlashga yo`naltirilgan tarkibiy o`zgarishlar va yuksak texnologiyalarga asoslangan zamonaviy tarmoqlar va ishlab chiqarish sohalarini jadal rivojlantirish siyosatini 2013 yildagi asosiy ustuvor yo`nalish sifatida davom ettirishni taqozo etmoqda

Ўзбекистон Республикаси электр ва иссиқлик энергияси ишлаб чиқариш, шунингдек, саноат, қишлоқ хўжалиги ва иқтисодиётнинг барча соҳаларида ҳамда ижтимоий ҳаётда фойдаланиш учун етарли миқдорда энергия ресурсларига эга. Ҳозирги кунда энергетика ресурслари ишлаб чиқариш ҳажми ички талабдан 15–20 фоиздан ортиқни ташкил қилмоқда. Ёқилғи-энергетика комплексини тез ривожлантириш давлатимиз сиёсатининг устувор йўналишига айланган.

Ташкилий-бошкарув масалаларини самарали хал этиш, ишлаб чикаришни талаб этилган даражада модернизация килиш ва техник кайта жихозлаш жараёнларини молиялаш корхонанинг янада ривожланишида кучли омил бўлди. Янги ускуна одамларни зерикарли ва куп мехнат талаб киладиган ишдан халос этиш билан бир каторда уни самарали бажариш, унумдорликни камида уч баравар ошириш имконини беради. Автоматик дастгохларни куллаш ишлаб чикарилаётган ускунанинг аниклик даражасини яхшилайди, нуксонларини камайтиради. Бу эса ундан узок вакт фойдаланиш имконини беради ва ишончли ишлашини таъминлайди.

Инсoн тaъсири нaтижaсидa дунё ўзгaрмoқдa. Инсoниятнинг oргaник энeргeтик рeсурслaрни ўйлaмaсдaн энeргeтикaдa, трaнспoртдa, кaттa зaвoд вa фaбрикaлaрдa қўллaши, aтoм энeргeтикaси вa кaттa шaҳaрлaр чиқиндилaрини дунё oкeaнигa тaшлaниши нaтижaсидa aтрoф-муҳит ўзгaрмoқдa. Ер юзидa иқлимнинг ўзгaриши кузaтилмoқдa, мaнгу музликлaр eримoқдa, шaҳaрлaр сув oстидa қoлмoқдa, ўрмoнлaр ёнмoқдa. Ер юзининг жудa кўп мaмлaкaтлaридa инсoнлaрни ичимлик сувининг eтишмaслиги, қурғoқчилик вa oчaрчилик қийнaмoқдa, янги-янги кaсaлликлaр пaйдo бўлмoқдa. Юқoридa кeлтирилгaн сaлбий ўзгaришлaрнинг бaрчaси милиoнлaб йиллaр тaбиaт тoмoнидaн ўрнaтилгaн тaбиий мувoзaнaтни инсoният тoмoнидaн ўйлaмaсдaн бузулиши нaтижaсидa юз бeрмoқдa. Шунинг учун ҳaм улуғ инглиз фaйлaсуфи Фрeнсис Бeкoн «Тaбиaт фaқaтгинa унгa бўйсуниш билaн eнгилaди» дeгaн eди.

Истиқболли зот ва дурагайлардан олинган пилланинг маҳсулдорлик, геометрик кўрсаткичлари ва хом ипакнинг сифат кўрсаткичларини тадқик, этиш ва районлаштириш учун зот ва дурагайнинг муқобил вариантини тавсия этиш.

Иқтисодиётни эркинлаштириш шароитида тикувчилик саноати корхоналарида ишлаб чиқариш ресурсларидан фойдаланиш самарадорлигини ошириш бўйича илмий-услубий асослар ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш.