Бошланғич синф ўқувчиларини умуминсоний қадриятлар асосида тарбиялашнинг шарт-шароитлари, йўл-йўриқлари, педагогик асослари ифодасини топган.

Бошланғич синф ўқув-тарбия жараёнини кўргазмалилик принципи асосида ташкил этишнинг мақсад ва вазифалари, ўқув-тарбия жараёнини интерфаол усуллари батафсил ёритиб берилган.

Бошланғич синф дарсларида дидактик ўйинлардан фойдаланишнинг шарт-шароитлари, йўл-йўриқлари, педагогик асослари ўз ифодасини топган. Усиб келаётган ёш авлодни ватанпарварлик рущида тарбиялаш щзбек халыи миллий истиылол гояси ва мафкурасининг асосий вазифаларидан биридир. Зеро, озод ва обод Ватан, эркин ва фаровон щаётни барпо этувчи ёш авлод ыз Она-юрти, Ватани, халки, унинг миллий ва ахлоыий кадриятлари, урф-одатлари, тарихий анъаналарига содик булмоги, ушбу йулда барча куч - гайрати, иродаси ва мехр-мухаббатини ишга салмоги лозим булади.

Мавзунинг долзарблиги. Иқтисодий интеграция турли корхона ва тармоқларнинг, шунингдек мамлакатларнинг ишлаб чиқариш соҳасида бир-бирига яқинлашуви, улар ўртасида узвий иқтисодий алоқалар ўрнатилиши, мамлакатлараро ягона умумий хўжаликнинг шаклланиш жараёни ҳисобланади. Кооперация ўзаро боғланган ишлаб чиқариш жараёнида ёки саноат тармоқларида кишиларнинг ёки ташкилотларнинг ҳамкорлик асосида ишлашини ташкил этиш шаклидир. Бугунги кунда фермер хўжаликлари ҳақли равишда қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқаришининг муҳим бўғинига, уни ташкил этишнинг асосий шаклига айланди. Навбатдаги вазифа эса фермер хўжаликларининг турли шаклдаги кооперацияларини тузиш, фермер хўжаликлари билан турли корхона ва тармоқларнинг ишлаб чиқариш соҳасида бир-бирига яқинлашуви, улар ўртасида узвий иқтисодий алоқалар ўрнатилиши, биргаликда ишни ташкил этиш ва ҳамкорликда муаммоларини ҳал этиш ҳисобланади. Дарҳақиқат, Ўзбекистон Республикаси Президентининг“Ўзбекистонда фермерлик фаолиятини ташкил қилишни янада такомиллаштириш ва уни ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида” Фармонида“...маҳсулот ишлаб чиқариш, харид қилиш, қайта ишлаш ва сотиш бўйича фермер хўжаликлари кооперациясининг турли шаклларини ташкил этиш ва кенгайтиришга кўмаклашиш”1 муҳим вазифалардан бири этиб белгиланди. Фермер хўжаликлари кооперациясини турли шаклларини ташкил қилиш, кооперация тизими иштирокчилари фаолияти молиявий натижаларини шакллантиришнинг ташкилий-услубий ва ахборот-таҳлил таъминотини ривожлантириш бугунги кундаги муҳим вазифалардан саналади ҳамда юқорида баён қилинган масалалар бўйича илмий-тадқиқот олиб бориш жуда муҳимдир. Бозор шароитида сут ишлаб чиқариш, қайта ишлаш ва сотиш бўйича кооперация тизими иштирокчилари ўртасидаги иқтисодий муносабатларни ривожлантириш, трансферт баҳоларни ва молиявий натижаларни шакллантириш, фойдани тақсимлаш ҳисоби ҳамда назоратини такомиллаштириш бўйича илмий асосланган таклиф ва амалий тавсиялар ишлаб чиқиш долзарб масала ҳисобланади. Шундай қилиб, аграр соҳада интеграциялашув ва кооперациялашув жараёнлари мамлакатимизда қарор топган бозор макони, меъёрий-ҳуқуқий база, фундаментал назария, унинг илғор услублари ва халқаро тажрибадан фойдаланган ҳолда трансферт баҳоларни ва молиявий натижаларни шакллантириш ҳамда фойдани тақсимлаш ҳисоби ва назоратини такомиллаштиришни тақозо этмоқда. Ушбу масалалар илмий нуқтаи назардан ҳамда амалий жиҳатдан етарлича тадқиқ қилинмаганлиги эса илмий ишнинг йўналишини белгилади. Ушбу масалалар илмий ва амалий жиҳатдан етарлича тадқиқ қилинмаган, бу эса магистрлик диссертациясининг мавзуси долзарблигини белгилайди.

Ўзбекистон Республикасининг Президенти И.А. Каримов БМТ Бош ассамблеясининг43-сессиясида нутқ сўзлаб дунё хамжамиятини Орол ва Оролбўйини ҳимоя қилишга чақирди. Будапештдаги СБСЕ(1994) ва Копенгагендаги учрашувларида Ислом Абдуғаниевич бу чақириққа бутун дунё аҳли ҳолокат сигнали деб қабул қилганини қайд қилиб ўтди. Орол муаммоси халқаро миқёсидаги масала бўлиб қолди ва уни зудлик билан ечиш керакдир. Орол денгизининг қуриб бориши билан боғлиқ бўлган экологик тангликни ўрмон мелиорацияси усули билан пасайтириш мумкин. Бугунги кунга келиб Орол денгизининг қуриб бориши сабабли5 млн гектарга яқин туби очилиб қолди, шундан700 минг га майдони енгил таркибли тупроқлардан иборатдир ва улар кучлироқ дефляцияга дучор бўладилар. Бу майдон йилдан йилга кенгайиб, сувнинг остидан тузга бой бўлган тупроқлар очилиб бораяпти. Орол денгизининг қуриган тубидан ҳар йили атмосферага шамол оқими билан бирга72 млн. Тоннагача қум ва чанг кўтарилаяпти, бу эса Оролбўйи минтақасида экологик танглик вужудга келтирмоқда.Қишлоқ хўжалиги билан банд бўлган1 га ер бир йилда520 кг туз тушмоқда.[1,2] Орол денгизини қуриши сабабли Оролбўйида шўрланиш жараёни кескин кучайди, бу эса ҳавода туз ва чанг пайдо бўлишига олиб келди, экологик танглик кучайтирди, маҳаллий аҳоли ичида оғир касалликлар тарқалиши кўпайди.Қишлоқ хўжалик экинларининг ҳосилдорлиги пасайди, чўлланиш жараёни ривож ола бошлади. Шу минтақада яшовчи50 млн халқни бир қисми шу экологик танглик таъсирига дуч бўлди, бу эса болалар ва оналар улими ўсишига таъсир кўрсатди. Орол денгизининг қуриши оқибатида шунчалик чуқур, кенг ва қайтарилмаски, бу кенг минтақадаги ҳамма тирик жонзодга жиддий ҳавф келтиради. Амударёнинг қуйи хавзасида охирги20 йил ичида қамишзорлар760 минг гектардан100 минг гектаргача камайди, 60 га яқин кўл қуриди, ўрмонларнинг майдони3 марта қисқарди. Қимматли хайвонларнинг173 туридан ҳозирги вақтга келиб38 тури сақланиб қолди. Орол денгизининг қуриган тубидаги дефляция жараёнини пасайтирадиган ва чанг, тузнинг ҳавога кўтарилишини камайтирадиган, ҳавони тозалайдиган, ундаги кислородни кўпайтириб карбонат ангидрид газнинг миқдорини камайтирадиган омиллардан бири– ўрмон мелиорациясини кескин ривожлантиришдир, бу эса Оролбўйи минтақасида экологик аҳволни яхшилайди. Ўрмонзорларнинг барпо этиш учта асосий масалани ечади: –шамолнинг кинетик энергиясини камайтиради, илдизлари билан тупроқ заррачаларини маҳкамлайди, бу эса дефляция жараёнини камайтиради, яъни бу ерлардан туз, чанг ва қумни кўтарилишига тўғон бўлади; –денгизнинг қуриган тубидан чорвачиликни, асаларичиликни ривожланишига имкон яратилади ва доривор ўсимликлар кўпаяди; –дарахт ва буталардан иборат бўлган ўрмонзорлар экологик аҳволни соғломлаштиради, улар карбонат ангидрид газини хазм қилиб. Кислородни кўпайтиради, чангни тўплайди.

Мавзунинг долзарблиги.Ўзбекистон Республикаси Президенти И.А.Каримов2014 йил5-6 июн кунлари ўтказилган “Ўзбекистонда Озиқ-овқат дастурини амалга оширишнинг муҳим захиралари” мавзусидаги халқаро конференциянинг очилиш маросимидаги нутқида қуйидагиларни таъкидлаб ўтди: 2008 йилда бошланган инқироз билан боғлиқ воқеалар барчамизнинг эсимизда, ўшанда жаҳон миқёсида нарх-наво кўтарилиб, озиқ-овқат таъминотининг узилишлар юзага келгани Осиё, Африка ва Лотин Америкасининг кўплаб давлатларида норозилик ва оммавий тртибсизликларга сабаб бўлган, бутун дунёда барқарорликка нисбатан жиддий хавф-хатарга айланган эди. Ер юзи аҳолисининг тез кўпайиб борётгани билан озиқ-овқат маҳсулотларини ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиш имкониятлари чеклангани ўртасидаги тафовут озиқ-овқат дастурини ҳал этиў масаласи йилдан-йилга кескинлашиб борёаётганининг асосий сабаби экани ҳақида бугун ортиқча гапиришнинг ҳожати йўқ, деб ўйлайман. Содда қилиб айтганда, озиқ-овқат маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиши аҳоли сони ва эҳтиёжларининг ўсишидан ортда қолмоқда.” Республикамизда амалга оширилаётган сиёсий ва ижтимоий ўзгаришлар стандартлаштириштириш, метрология, сертификатлаштириш ва сифатни бошқариш соҳаларида янги йўналишларни белгилаб берди. Ўзбекистон Республикасининг“Техник жиҳатдан тартибга солиш тўғрисида”, “Стандартлаштириштириш тўғрисида”, “Метрология тўғрисида”, “Истеъмолчиларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш тўғрисида”, “Озиқ-овқат маҳсулотларининг хавфсизлиги ва сифати тўғрисида”, “Хўжалик субъектлари фаолиятининг давлат назорати тўғрисида”ги қонунлари, Республика Вазирлар Маҳкамасининг“Ўзбекистон Республикаси Миллий эталон базасини шакллантириш ва метрологик таъминотни такомиллаштириш тўғрисида”ги қарорлари қабул қилинди. Республикамиз корхоналарининг рақобатбардошлигини ошириш ва халқаро бозорга чиқишга эришиш учунISO 9000 серияли халқаро стандартлар асосида сифат менежменти тизимини жорий этишга ва озиқ-овқат хавфсизлиги тизимини барқарорлаштиришга қизиқувчиларнинг ортиб бориши кузатилмоқда. Сифат менежменти тизимини жорий қилиш ва озиқ-овқат хавфсизлиги тизимини барқарорлаштириш, корхоналарнинг тендерларда қатнашиш, менежмент тизимини такомиллаштириш, ишлаб чиқариш жараёнларини оптималлаштириш ва ҳамкорлик муҳитини ривожлантириш имкониятларини беради.

Мавзунинг асосланиши ва унинг долзарблиги. Паст ва ўрта бўйли пайвандтаглар вегетатив йўл билан кўпайтирилади. Илдиз отган қаламча, ёғочланган қаламча, кўк қаламча, илдиздан чиққан бачкилар ва ҳоказо йўллар билан кўпайтирилади. Шунинг учун улар клон(дурагай) пайвандтаглар гуруҳига киради. Клон пайвандтагларни ватани юқори Осиё. Буларга Кавказ ва Кавказ орти мамлакатлари киради. Клон пайвандтагларданXV асрда Францияда фойдалана бошлашган. Ғарбий ЕвропадаXVIII асрда кенг қўламда қўллана бошланган. XIX асрда Қримга олиб келинган, сўнг диёримизга ҳам1902 йили Р.Р.Шредер томонидан дусснIII, парадизкаVIII турлари олиб кирилган. Пайвандтаглар тури кўп бўлса ҳам бошида уларни ажратадиган гуруҳ ва рақамлари бўлмаган. 1912 йили Англияни Ист-Молинг тажриба станциясида Р.Г.Хертон пайвандтагларнинг ҳар хил давлатлардан ажратиб олинган турини бир ерга жамлаб, биринчи бўлиб уларни бир системага солди. У16 турдаги олма пайвандтагларини ажратиб, уларни рим рақамлари билан белгилади(I-ХVI). Бир даврда ноклар учун ҳам вегетатив кўпаядиган клон пайвандтаглар ажратиб олинди ва уларни А дан С гача бўлган ҳарфлар билан белгиланди. Халқаро келишувлар асосида олма пайвандтаги рақами олдига ЕМ(Ист-Молинг) ҳарфини қўллашга қарор қилинди. Кейинчалик фақат М ҳарфи қўлланадиган бўлди. Ҳозирги вақтда хамма давлатда рим рақамлари ўрнига(М-I, М-II) қўллашга келишилган.

Мавзунинг долзарблиги. Тупроқнинг унумдорлиги унинг физик-кимёвий хусусиятларига, гумус қатлами, таркибида мавжуд бўлган органик ва минерал моддаларга ва айниқса унинг таркибидаги турли хил фойдали микроорганизмлар тўпламига, миқдорлари ва биологик фаолликларига бевосита боғлиқдир. Бундан ташқари экин майдонларининг турли географик кенгликларда жойлашуви, ўзлаштирилиш ва шўрланиш даражалари, уларда кечувчи биологик жараёнлар хусусиятларига қараб, етиштириладиган экинларни мақсадли равишда танлаш, замонавий, безарар биотехнологик усулларни яратиш лозимдир.республикамиз пахта етиштириш бўйича жаҳон миқёсида етакчи3-чи ўринни эгаллаб, сўнгги йилларда Республикамизда3,5 млн. Оқ олтин етиштирилиб, бир қатор мамлакатларга экспорт қилинмоқда. Ҳозирда техник ўсимликларга, хусусан пахта, бошоқли экинлар, маккажўхори, қанд лавлаги кабиларга катта эътибор қаратилмоқда. Бинобарин, табиатдаги барча тирик организмлар ҳаётида, моддалар, элементларнинг фаол алмашинувида, айниқса асосий элементлардан углерод ва унинг айланишида яшил ўсимликлар, уларнинг кўк массалари ва улардан олинадиган маҳсулотлар катта аҳамиятга эгадир. Ўсимликларнинг ўсиши, ривожланиши ва унумли ҳосил беришида тупроқ таркибида мавжуд органик ва ноорганик моддалар, айниқса микроорганизмларнинг, хусусан кенг тарқалиши, хилма-хиллиги, ферментатив фаолликлари ўта муҳим ва аҳамиятлидир. Бинобарин, мамлакатимиз экин майдонлари ҳолатлари, сифати, тупроқлари таркиби, уларда кечувчи кимёвий ва биологик, айниқса микробиологик жараёнларни ўрганиш ва бошқариш усулларни яратиш, тупроқлар структурасини яхшилаш, унумдорлигини ошириш энг асосий ва долзарб вазифалардан биридир. Ушбу масалаларни ечиш табиатдаги экологик мувозанатни сақлаш, атроф муҳитни муҳофаза қилиш каби муаммоларни ўз ичига олади. Маълумки, қишлоқ хўжалиги экинларидан юқори ҳосил олишда интенсив технологиялар, жумладан минерал ўғитлар(азот, калий, фосфорли), ҳамда қисман органик(гўнг, чириган ўсимлик чиқиндилари) ўғитлардан фойдаланиб келинади. Сўнгги йилларда яратилган биологик ўғитлар(махсус биогумус, азот тўпловчи ва чиритувчи бактериялар, замбуруғлар, тупроқ таркибидаги патоғен микроорганизмларни зарарсизлантирувчи антоғонистик хусусиятга микроорганизмларни ўз ичига олувчи), ҳамда, азот, минерал моддалар ва витаминлар манбаъи бўлиб хизмат қилувчи турли тубан сув ўтлари, фаол ил (чўкинди, балчиқ) қўллаш юқори самара бермоқда. Ушбу ўғитларни қўллаш нафақат экинлардан юқори ҳосил олиш ва микрофлорасини бойитиш, балки тупроқ микроструктурасини яхшилаш, ўсимликларнинг турли касалликларга(гоммоз, фузариоз, илдиз чириши ва ҳ.к) чидамлигини оширишга ва ҳосил сифатли яхшилашга эришилади.

Бугунги кунда қишлоқ хўжалиги олдида турган асосий вазифа хар қандай йўл билан экинлар хосилдорлигини ошириш эмас, балки экинлар хосилдорлигини ошириш билан бирга махсулот таннархини камайтириш, мехнат унумдорлигини ошириш ва махсулот сифатини яхшилаш хисобланади. Президентимиз И.А.Каримов(2009) «Жахон молиявий, иктисодий инкирози, Ўзбекистонда уни бартараф этиш йўллари ва чоралари» асарида бугунги кунда халк хўжалигининг барча сохалари, шу жумладан кишлок хўжалигида ресурс ва энергия тежовчи технологиялар тадбиқ этиш лозимлиги кўрсатилади. Ахолининг дон ва дон махсулотларига булган эхтиёжини туларок кондириш, бугунги боскичма-боскич бозор иктисодиётига утилаётган, мулкчиликнинг янги шакллари шаклланаётган даврда энг долзарб вазифалардан бири хисобланади. Хар бир давлатнинг иктисодий салохияти, ахолининг турмуш тарзи, дон ва дон махсулотлари билан таъминланиш даражасига боглик. Галла дон экинлари асосан нон махсулотлари олиш учун экиб етиштирилади. Кундалик хаётимизни нонсиз тасаввур килишимиз кийин.Нон асосий озик-овкат махсулоти, дастурхонимизнинг файзи. Республикамиз Президенти И.А.Каримов«ғалла мустакиллигига эришмай туриб, тулик иктисодий мустакиллик тугрисида гапириш ортикча» деб тақидлаган. Энг асосийси,ғалла мустакиллигига эришиш Ўзбекистоннинг иктисодий мустакиллигига хам дахлдор. Мустакилликнинг дастлабки йилларидан республикамизда ғаллачиликни ривожлантиришга катта эътибор берила бошлади.

Мавзунинг долзарблиги: Кузги ғалла экинлари ҳосили йиғиб териб олингандан кейин бўшаган ер майдонларини ўз вақтида ишлов бериш ва улардан қишлоқ хўжалик экинлари экиб фойдаланиш бугунги деҳқончиликнинг олдида турган долзарб масалалардан бири бўлиб ҳисобланади. Ишнинг мақсад ва вазифалари: Ана шулар ва бошқа камчиликларини ҳисобга олиб, кузги буғдойдан бўшаган экин майдонларини такрорий экинлар экишга таёрлашда ноананавий усулларни деҳқончилик амалиётига киритиш муҳим аҳамиятга эга бўлиб ҳисобланиши билан бирга бугунги кунда ўта долзарб масала бўлиб ҳам қолмоқда. Тадқиқот объекти: Дала тажрибаси Урта Чирчиқ туманида жойлашган Тош ДАУ нинг ўқув тажриба хўжалигида олиб борилди. Бунинг учун кузги буғдойдан бўшаган дала танлаб олинди. Тадқиқот услубияти: Тадқиқотда Ғаллаорол донли экинлар илмий тадқиқот институти томонидан ишлаб чиқилган услубиятдан фойдаланди ва илмий ишнинг мақсадидан келиб чиқиб дала тажрибаси олиб борилди. Илмий ишнинг янгилиги. Қишлоқ хўжалик маҳсулотларининг таннархини ошиб бориши уни ишлаб чиқариш жараёнларини камайтириш вазифасини қўймоқда, шу билан бир қаторда эндиликда ҳар бир технология энергия тежаш нуқтаи назарида қаралиши талаб этилмоқда, яъни етиштирилган маҳсулот кам харажатбоп маҳсулот бўлиши талаб этилади. Ана шу қўйилган вазифалардан келиб чиқиб ерларни ноананавий усулда ишлашни илмий асослаш мазкур ишнинг янгилиги ҳисобланади. Илмий ишнинг амалий аҳамияти: Кузги ғалла экинларидан кейин тупроқда чириндини кам бўлиши ва тупроқнинг структура ҳолатини ёмонланиши уни янада кўпроқ зичлашишига сабаб бўлади. Шу нуқтаи назарда кузги буғдойдан бўшаган ерларни кам харажат технологиялар асосида ишлаш даврнинг талабидир.Бу тадбир ёқилғи мойлаш материалларини ва харажатларни20-25% тежаш имкониятини беради. Ишни тузилиши ва таркиби: Диссертация иши- 5 та бобдан иборат бўлиб, 20 жадвал, 6 диаграмма ва84 бетни ўз ичига олади. Хулоса ва таклифларнинг қисқача умумлаштирилган ифодаси- Кузги буғдойдан бўшаган ерларни кам харажат технологиялар асосида ишлаш даврнинг талабидир. Бу тадбир ёқилғи мойлаш материалларини ва харажатларни20-25% тежаш имкониятини беради.

Актуальность работы. Одной из важнейших и актуальных задач, поставленных Президентом Республики Узбекистан И. А. Каримовым и Правительством страны является внедрение прогрессивных методов возделывания хлопчатника, при этом важное значение принадлежит выведению и внедрению новых сортов хлопчатника, обладающих высокой продуктивностью, скороспелостью, устойчивостью к болезням с хорошими технологическими показателями качества волокна, что является актуальной проблемой современного хлопководства. Решение вышеназванной проблемы не возможно без создания генетически нового исходного материала, без знания закономерностей изменчивости, наследования, наследуемости, сопряженности основных хозяйственно ценных признаков на ранних этапах селекции. Актуальной проблемой в селекции хлопчатника для узбекских селекционеров по-прежнему остаётся увеличение урожайности высококачественного волокна с единицы площади, а так как Узбекистан является самой северной хлопкосеющей страной не менее важной и актуальной проблемой является создание ультраскороспелых сортов хлопчатника, сочетающих в себе высокое качество и количество волокна[2, 15]. Если в начале и середине прошлого столетия существовало мнение у ряда ученных, что сорта хлопчатника, обладающие высоким качеством волокна отличаются позднеспелостью и малой урожайностью хлопка-сырца, то в конце прошлого столетия рядом отечественных ученых практически доказано, путем создания и внедрения в производство таких широко высеваемых сортов, как Наманган-77, Бухара-6, Бухара-8, Омад, что данные корреляции могут быть преодолены[4, 6, 34,49]. Не менее актуальной проблемой стоящей перед селекционерами остается подбор исходного материала, выделение перспективных гибридных комбинаций на стадии первых трех поколений, что не возможно сделать без проведения гибридологического анализа и осмысления результатов полученных исследований на уровне генетических закономерностей, в частности определения и анализирования таких показателей, как изменчивость, наследование, наследуемость и сопряженность ряда хозяйственно-ценных признаков, как у исходных форм участвующих в гибридизации, так и у гибридных комбинацийF1-F2, созданных путем межсортовой гибридизации сортов хлопчатника отечественной селекции.

Ўзбекистон Республикаси Президенти И.Каримов “Баркамол авлод йили” Давлат дастурида таълим жараёнига янги ахборот-коммуникация ва педагогик технологияларни, электрон дарсликлар, мултимедиа воситаларини кенг жорий этиш орқали мамлакатимиз таълим тизими сифатини тубдан яхшилаш, таълим муассасаларининг ўқув-лаборатория базасини, замонавий турдаги ўқув ва лаборатория ускуналари, компьютер техникаси билан мустаҳкамлаш, рақамли ва кенг форматли телекоммуникация алоқа воситалари ҳамда Интернет тизимини янада ривожлантириш зарурлиги асосий вазифалардан бири деб этиб белгиланган.

Республикамизда етук мутахассисларни тайёрлаш, таълимда ахборот технологиялар ва инновацион технологияларни кенг жорий этиш мақсадида кенг камровли ишлар олиб борилмокда. Жахон микёсида олиб борилаётган тадқиқотлар шуни кўрсатмоқдаки ўқитиш жараёнида компьютер дастурларининг тўғри тадбиқ этилиши ўқиш сифати ва билим олиш даражасининг оширилишига хизмат қилади. Бу соҳада ахборотларнинг хавсизлиги муаммоси эса янада долзарб ҳисобланади. Айникса дастурий таъминотни ишлаб чиқиш технологияси хавфсизлиги муҳим аҳамиятга эга.

Мавзунинг долзарблиги. Қишлоқ хўжалиги соҳасида сув этказиб бериш жараёни, маҳсулотларини этиштиришда асосий омиллардан бири ҳисобланади. Сув ҳамма истеъмолчиларга тўлиқ етиб бориши учун сув заҳирасидан самарали фойдаланиш талаб қилинади. Бу мақсадга эришиш қуйқали оқимларнинг ажралиш соҳасидаги содир бўладиган гидродинамик параметрларини аниқлаш ва у параметрлар учун математик модел, ҳамда дастурий таъминот ишлаб чиқишга зарурат туғилади.

Замонавий таълим тизимини масофавий таълимсиз тасаввур қилиб бўлмайди. Бу тизимдаги энг асосий муаммолардан бири тингловчиларни аутентификациялаш ва уларнинг билимларини назорат қилишдир. Танланган мавзу шу муаммоларни ҳал этишга мўлжалланган дастурий маҳсулотларни ишлаб чиқишни назарда тутади.

Ўзбекистон Республикасида ахборот - коммуникация технологияларининг миллий инфраструктураси жадал суръатлар билан ривожланмоқда. Бу Республикамиз мустақилликка эришганидан сўнг жамиятимизнинг ахборот–коммуникация технологиялар соҳасида туб ўзгаришлар содир бўлганидан дарак беради. Ҳозирда иқтисодиёт, телекоммуникация соҳасида ахборот индустрияси олдидаги мақсад ва масалалар ўзгарди. Ҳажми муттасил ошувчи ахборотларни сақлаш, қайта ишлаш ва узатиш жараёнларини автоматлаштириш масаласини ечишга имкон берувчи автоматлаштирилган тизимларининг пайдо бўлиши ва жорий этилиши ушбу жараёнларни тажовузкор ахборот таъсирига нисбатан заиф қилиб қуйди. Натижада компьютерда сақланувчи бошқа ахборотни ҳимоялаш воситаларига эҳтиёж туғилди. Айниқса, кўпчилик фойдаланувчи тизимларда, очиқ тармоқлар орқали фойдаланувчи тизимларда ҳимоялаш воситаларига эҳтиёж кучли сезилди. Бунинг учун дастурий таъминотларни ишлаб чиқиш жараёнини лойиҳалаштиришда ахборот оқими таҳлилига унинг хавфсизлигига эътибор қаратилиши муҳим. ҳисобланади.

Sanoat pechlarida issiqlik energiyasi olish uchun turli yonuvchan gazlardan foydalaniladi. Hozirgi paytda gaz zahiralarining kamayib borishi bu gazlardan tejamli foydalanish masalasini qo’yadi. Shuningdek agar gaz to’liq yonmasa yonilg’i moddalarini yoqish natijasida atrof muhitga turli miqdordagi zaharli gazlar tarqaladi. Yuqoridagilarni hisobga olsak, yonilg’i xom ashyosi bo’lgan gaz miqdorini qaysi foizda berish va uning to’liq yonishini hamda shuning bilan birga eng yuqori energiya berishi masalasi dolzarb hisoblanadi.

O`lchash usuliga ko`ra sarf va miqdorni o`lchash uchun mo`ljal¬langan asboblar quyidagi guruhlarga bo`linadi: tezlik va hajm hisoblagichlari; bosimlar farqi o`zgaruvchan va o`zgarmas sarf o`lchagichlar; o`zgaruvchan sathli sarf o`lchagichlar; elektromagnit va ultratovush sarf o`lchagichlar; tarozilar va dozatorlar; donali mahsulotlarni hisobga olish uchun mo`ljallangan asboblar.

Prezident Islom Karimovning 2010 yilda mamlakatimizni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish yakunlari va 2011 yilga mo`ljallangan eng muhim ustuvor yo`nalishlarga bag’ishlangan O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining majlisidagi ma`ruzasida 2011 yilda kasb-hunar kollejlarini tamomlaydigan 450 mingdan ortiq o`quvchini ishga joylashtirish masalasiga juda katta e`tibor qaratildi. Bu borada Oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi, ayniqsa, Qoraqalpog’iston Respublikasi rahbariyati, viloyatlar, shahar va tumanlar hokimlari ushbu mas`uliyatli vazifa bo`yicha javobgar ekanliklari ta`kidlab o`tildi. Ma`ruzada, bu borada ko`rilayotgan barcha chora-tadbirlarga qaramasdan, quyidagi masalalar kasb-hunar kollejlari faoliyatida eng zaif bo`g’in ekanliligi aytib o`tildi:

Sanoatning ko`pgina tarmoqlari, ishlab chiqarish texnologik jarayonlarida moddaning sarfi, miqdori va hajmini o`lchash, ularni tekshirish va boshqarishda hamda kerakli xom-ashyo, yarim mahsulot va tayyor mahsulotlarni ishlab chiqarishda asosiy o`rin egallaydi. Moddaning miqdori deb ma`lum vaqt oralig`ida quvurning yoki boshqa tashuvchi qurilmasining ko`ndalang kesimidan o`tadigan moddaning massasi yoki hajmining yig`indisiga aytiladi. Moddaning miqdori hajm yoki massa birliklarida ifodalanadi. Hajmning asosiy birligi metrkub (m3), massaning asosiy birligi esa kilogramm (kg). Asbob orqali oqib o`tayotgan moddaning massasi yoki hajmini vaqtning istalgan oralig`ida o`lchaydigan asbob hisoblagich (schyotchik) lar deyiladi. Vaqt birligi ichida quvurning berilgan kesimidan o`tadigan modda miqdori moddaning sarfi deyiladi. Qanday birliklarda o`lchanishiga qarab moddaning sarfi hajmiy va massali bo`lishi mumkin. Hajmiy sarf m3/s larda, massali sarf esa kg/s larda o`lchanadi. Sarfni o`lchash uchun mo`ljallangan asboblar sarf o`lchagichlar deyiladi. O`lchash usuliga ko`ra sarf va miqdorni o`lchash uchun mo`ljal¬langan asboblar quyidagi guruhlarga bo`linadi: tezlik va hajm hisoblagichlari; bosimlar farqi o`zgaruvchan va o`zgarmas sarf o`lchagichlar; o`zgaruvchan sathli sarf o`lchagichlar; elektromagnit va ultratovush sarf o`lchagichlar; tarozilar va dozatorlar; donali mahsulotlarni hisobga olish uchun mo`ljallangan asboblar.