Mavzuning o’rganilish darajasi – mavzuni o’rganish O’zbekistonda o’tgan asrning birinchi choragidan boshlanib, uch davrga bo’linib hamda mustaqillik davridagi O’zbekistonda suzish sportiga bo’lgan e’tibor va yangi asrning boshidan Universiada dasturiga kiritilishini o’z ichiga oladi. Albatta bu yerda O’zbekistonda suzish sportining rivojlanishini puxta o’rganish uchun bir qancha adabiyotlar, qo’llanmalar, boshqa oliy o’quv yurtlari o’qituvchilari ma’ruzalar matnlari, internet ma’lumotlaridan to’liq foydalanilgan.

Biz tanlagan mavzu oliy ta`lim tizimini, xususan ma`lum bir kafedra professor-o`qituvchilar faoliyatini o`rganishni tizimli taxlil asosida olib borilgan ilk tadqiqot ishini amalga oshirganimizda namoyon bo`ladi. Kafedrada olib borilayotgan ilmiy, uslubiy, ta`lim-tarbiya va tashkiliy ishlar hamda iqtidorli talabalarga berilayotgan e`tibor, erishilgan yutuqlarni o`rganish hisoblanadi. Bitiruv malakaviy ishi mavzu materiallar asosida kasb-hunar kolleji, o`rta umumta`lim maktabi tasviriy san`at fani o`qituvchilari talaba- yoshlarga tasviriy san`atni o`qitish va targ’ib qilishda o`z o`rniga ega bo`lgan Namangan davlat universiteti tasviriy san`at va muxandislik grafikasi kafedrasi faoliyati yuzasidan ishlab chiqqan uslubiy ko`rsatmamizda hamda ularning boy tajribalarini dars mashg’ulotlari jarayoniga tadbiq qilganlarida o`z aksini topadi.

Ushbu bitiruv malaka ishi san’atimizning yangi tarixiy sharoitdagi taraqqiyoti tahliliga bag`ishlangan bo`lib, mustaqillik yillarida O`zbekiston san’atida, badiiy-madaniy hayotida kechаyotgan jarayonlar, san’at olamida vujudga kelgan yangi imkoniyatlar, yangi ijod namunalarining mazmun-mohiyati, ilmiy asoslari, hamda zamonaviy ijodiy yo`nalishlar va an’anaviy shakllarning mutanosibligi masalalari yoritiladi. Shu bilan birga 1990 – 2017-yillardagi O`zbekiston tasviriy san’atining rangtasvir, grafika va haykaltaroshlik turlarida yuz bergan ijodiy-badiiy jarayonlar, yaratilayotgan yangiliklar bayon etilgan.

O’zbekiston Respublikasining “Ta’lim to’g’risi”dagi qonuni, “Kadrlar tayorlash milliy dasturi”, Davlat ta’lim standartlari, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining ta’limga oid Farmonlari, pedagogika va uning rivojlanish jarayoni haqidagi, chizmachilik fanining tarbiyaviy ahamiyati haqidagi ta’limotlar va chizmachilik o’qitishning amaliy va nazariy asoslari tashkil etadi. BMIning natijalarini amaliyotga tatbiq etilishi umumta’lim maktablarida o’quvchilarning grafik savodxonligini oshirishga xizmat qiladi. Bu o’z navbatida, mazmunida grafik ta’svirlar qo’llaniladigan ayrim o’quv fanlarini o’qitish jarayonida grafik ta’limni o’zlashtirish samaradorligini oshirishga oid didaktik ishlanmalar taqdim etishga asos bo’ladi.

Rivojlangan davlatlarning qatorida bo`lmish, ozod va obod yurtimizni istedod mafkurasidan batamom xalos etish uchun olim va ziyolilarning sayi harakati, keng jamoatchilikni buyuk ajdodlarimiz merosini o`rganishga safarbar qilinib milliy tiklanish va dunyoga o`zbek diyorida yashab ijod qilgan juda ko`p qatog`on qurbonlarining pok nomlari tiklandi. San’atning barcha barcha turlari qatori tasviriy san’at rivoji – uning dunyo yuzini ko`rishi uchun ham salmoqli ishlar olib borildi. O`zbekiston badiiy akademiyasi tashkil qilinib, juda ko`p yetukli san’at namoyondalari unga a`zo bo`ldilar. Faxriy akademiya vakillari ham o`tmishda va hozirda ijod qilgan munosib nomzodlar bilan boyitildi.

Mavzu materiali boshqa viloyatlarda ham rangtasvir san’atining shakllanishi va rivojlanishini tahlilida, muayyan bir rassom ijodini o`rganishda namoyon bo`ladi. Shuningdek, mavzu materiali O`zbekiston rangtasvir san’atini yanada boyitishiga xizmat qilish bilan birgalikda o`sib kelayotgan yosh avlodni ma’naviy qiyofasini, didini o`sishiga hamda tasviriy san’at darslarini samaradorligini oshirish xizmat qiladi. Mustaqil O`zbekiston ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotini belgilovchi davlat xujjatlari, darslik, qo`llanma va rassomning estalik, kundaliklari, qo`lyozmalari, gazeta va jurnal materiallari tashkil qiladi.

Qo’shiqlar qadim-qadimdan insoniyat hayotida eng yaxshi ibratli hayot saboqlaridir. Ularni avlodu-ajdodlari uchun yo’l-yo’riq darslari desak yanglishmagan bo’lamiz. Xalq qo’shiqlari - xalqning tarixiy shakllanishi va rivojlanishi jarayonida yaratilgan meros. “Qo’shiq” so’zining lug’aviy ma’nosi turkiy misrani-misraga bog’lamoq ma’nosini anglatadi, bu janr turkiy tilda so’zlovchi elatlar hamda xalqlarning turmush tarzida ularning ijtimoiy-iqtisodiy madaniy hayoti,milliy hususiyatlari shakllanmasdan avval paydo bo’lgan. SHuning uchun ham turkiy tilda so’zlovchi ko’pchilik xalqlar tilida uchratishimiz mumkin. Masalan, o’zbek tilida qo’shiq,qozoq,qirg’iz,qoraqalpoq tillarida esa qo’shq deyiladi. Yosh avlod vakillari o’tmishda yaratilgan merosni o’qib, ardoqlab, ijro etib, idrok qilib o’zlashtirsalar, zamonaga munosib san’atkor bo’lib yetishishlari mumkin. Aytish joizki, o’zbek mumtoz musiqa san’ati og’zaki san’atdir. Musiqiy ohangda mavjud har qanday harakat, ya’ni jilo, joziba, g’oya, mazmun qochirim va bezaklar tinglash orqali idrok etilib, o’zlashtiriladi. Ularning ravnaqi yo’lida qilingan har qanday harakat ijodiyot mahsuli demakdir.

Boshqa fanlardan farqli o’laroq, musiqa darslari avvaldan erkin holda o’tilgan, Chunki fizika-matematika yoki ximiya-biologiya fanlaridan o’quvchilar o’zlarini ko’proq bilimga bag’ishlaydi, bu yerda esa ular o’zini huddi qo’shiqchiday tutadi, ovozini qo’yib qo’shiq kuylaydi, miyasi dam oladi, qo’shiq mazmuniga e’tibor beradi. O’qituvchiga notalar haqida savol beradi, o’quvchilar mustaqil mutolaa ham tahlil ham umumlashtirish hamda tahliliy- mantiqiy xulosa chiqara olish hamda notalar bilan kuylash ko’nikmasiga ega bo’ladi. Davlat ta’lim standartida belgilanaganidek, musiqa va qo’shiqlar tahlil etiladi hamda dars jarayonining yangi usullaridan foydalanish bilan birga mavzuga bog’liq ko’proq musiqiy merosni ifodalovchi intelektual, o’ylantiradigan erkin fikrlovchi savollar qo’yish lozim. Musiqa darslarida musiqa savodxonligiga erishishning eng asosiy maqsadi bolalarni musiqiy bilim va malakalarini shakllantirish, ya’ni ularda musiqaga bo’lagn munosabatni uyg’otish, kuy, registr, temp, ritm, dinamik tuslar va boshqa vazifalarni bajarishga o’rgatishdan iboratdir.

Tabiiyki xalq qo’shiqchiligi ham aynan insonning ichki va tashqi dunyosini ohanglar orqali go’zallik va yaxshilikka yo’naltiradi. Ya’ni, kishilarda bo’lishi zarur bo’lgan hislatlar, aynan musiqada ham bo’ladi, jumladan, milliy qo’shiq chiroyli harakat, hushmuomalalik- hushohanglik bilan uyg’unlashadi. Bitiruv malakaviy ishimning birinchi bobida xalq qo’shiqchiligining tarixiy xususiyatlari, uning rivojlanib hamda insoniyat ongiga ta’siri jarayonida ma’naviy barkamollikning shakllanishi, eng muhimi buyuk allomalarimizning xalq qo’shiqchiligiga bo’lgan yuksak e’tiborlari va yoshlar tarbiya sifatlari takomilidagi o’ziga xos ko’rinishlar haqida to’xtalib o’tishga harakat qildim. Dars davomida xalq qo’shiqlarini kuylash va uning qadimiy asoslarini o’rganib borish haqida to’xtalib, xalq qo’shiqchiligi san’atini o’rganishda, jumladan, kuylash va tinglash orqali o’quvchilarning musiqa idroki milliy ohanglar ta’sirida kuchayishini, mustaqil fikrlay olishini hamda tinglangan ohanglar orqali ularning taqqoslash qobiliyatlari rivojlanib borishini bayon etdim.

Muqarnaslar Markaziy Osiyo me’morchiligida me’moriy-hajmiy bezak sifatida yuksak darajada shakllangan. Mirzo Ulug`bek davrining mashhur muhandislaridan G`iyosiddin Jamshid Koshiy me’morlar uchun yozgan me’moriy o`lchov, hisob-kitoblarga bag`ishlangan risolasida muqarnaslar tuzish qoidalari uchun alohida bob ajratib, muqarnaslarni tashkil etuvchi elementlar, ularning turlari haqida ma’lumot beradi. Muqarnas yasashda miqyos, modul birligidan foydalanib aylanma karnizni toqi ichkarisi qubbani, to`g`ri sharafani yasash yo`llari haqida yozadi. Muqarnaslarning ayrim turlari keyinchalik Boburiylar me’morchiligidagi minoralarda marmar elementlarda qaytarilgan. Mustaqil O’zbekistonning ijtimoiy - iqtisodiy taraqqiyotini belgilovchi davlat hujjatlari, rassomlar ijodi, ko’rgazma va ko’rik-tanlovlarning natijalari, gazeta va jurnallar materiallarini tashkil qiladi.

O’quvchilarga sinfdan tashqari ishlar tizimini joriy etishda fikrlash qobiliyatlarini o’ta zo’riqtirmaslik uchun sodda va qiziqarli “metod”lardan foydalanish lozim. mashg’ulot jarayonida, ayniqsa manzaralarni tabiat qo’ynida chizilsa o’quvchi uchun qiziqarli bo’ladi, u erkin holda ijod qiladi. Ma’naviyatini boyitish orqali, eng avvalo o’sib kelayotgan yosh avlod, ajdodlari, boyliklari, hususan an’ana va urf-odatlarimiz haqida mustaqil fikrlashga ega bo’lmoqlari lozim. O’quvchilarda mustaqil fikrlash qoidalarini rivojlantirar ekanmiz, ayniqsa boshlang’ich sinf o’quvchilarining burro-burro qilib gapirishlari, mustaqil fikrlay olishlari, eng muhimi milliy musiqani ongli ravishda idrok etib, rasmni jonli tarzda chizishlari ahamiyatlidir.

Бу укув адабиётида материаллар қаршилиги фанининг “Кириш”, “Чўзилиш ва сиқилиш”, “Мураккаб кучланиш ҳолати”, “Силжиш”,“Текис кесим юзасининг геометрик арактеристикаси”, “Буралиш”,“Текис эгилиш”, “Статик аниқ рамалар учун Q, M ва N эпюраларини қуриш” “Эгил

Битирув малакавий иши қоракалпоқ тилида лотин алифбосида тайёрланган. Битирув малакавий иши "Шымбай районы Дарябай-Искер фермер" хўжалиги учун лотокли суғориш тармоқларин лойиҳалаш, хўжаликларида сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш шу лойиха бўйича ишланадиган иглар туғрисида ёзилган. Демек, шу маълумотларга асосланиб массивтаги ишларни лойихасини ишлаб чиқиб шунга асосланиб ремонтлаш ва қайта қуриш мумкин.

БМИда кишлок хужалигида ислохотларни амалга ошириш жараёнида бозор иктисодиетининг талабларига жавоб берадиган конуний ва хукукий асосни яратиш, мамлакат мулкини хусусийлаштириш, кишлок хужалигида иктисодий ва аграр муносабатларнинг абсолют ва янги шаклларини тадбик этиш хакида тахлил этилган.

Anor donachalaridan etsiz sharbat tayyorlanadi. Sharbat turli tuzilishdagi presslarda olinadi. Eng ko’p tarqalgan mexanik yoki gidravlik harakatni yuzaga keltiruvchi vintli yoki shnekli presslardir. Tabiiy sharbatlarning inson salomatligi uchun foydali jihatlari ko`p. Ammo ular ichida yangi siqib olingan anor sharbati o`zining ancha shifobaxsh ekani bilan boshqalaridan ajralib turadi.

БМИда Қорақалпоғистон шароитида экилаётган асосий донли экинлар, учрайдиган зараркунандалар, кемирувчи ва сўрувчи турлари, кемирувчи турларига қарши ўтказиладиган қарши кураш тадбирлари, вақти, меъёри,кураш тдбирларининг самарадорлиги ва ишлаб чикаришга тавсиялар берилган.

БМИ да – мәккениң өсип раўажланыўында агротехник илажларды жақсы өткериў, егиўди өз ўақтында өткериў, жоқары зүрәәтлик қандай нәтийже береди деген мәселелерди шешиў өндирис ушын жүдә әҳмийетли есапланады.

В статье приведены экофлористический анализ природного водорослевого населения водоемов, используемых в качестве биологических прудов - накопителей, отстойников. Изучение сезонной динамики фитопланктонов в биологических прудах показало, что лимитирующими факторами развития водорослей и формирования сезонных комплексов являются температура, свет, соленость, прозрачность, а количественное их развитие определяется наличием в воде биогенных элементов и растворенных газов.

Мазкур битирув малакавий ишда битумли композициялар ва уларнинг физик механик хоссалари ҳамда автомобил йўлларини қоплашда қўлланилиши ҳамда нефт хомашёсини сақлашда ҳосил бўладиган қаттиқ нефт шламларини қайта ишлаш усуллари ёритилган.

Ушбу битирув малакавий ишда мамлакатимиз таълим тизимидаги ислоҳотлар,республикамиздаги таълим тизими ва турлари, синфдан ва мактабдан ташқари тарбиявий ишларнинг ёш авлодни тарбиялашдаги ўрни, тўгарак ва клублар доирасида синфдан ташқари ишларнинг ташкил қилиниши, ўлкашунослик музейларида тадбирлар уюштириш, ўз ўлкасини ўрганишга доир сайёҳатлар ташкил қилиш, географик кеча ва викториналар ўтказиш масалалари ёритилган