Respublika birinchi prezidenti I. A. Karimov ta’kidlaganidek, «Bizningvazifamiz, kerak bo`lsa, oliy burchimiz – farzandlarimizning ham jismoniy, ham ma’naviy jihatdan uyg`un rivojlangan, zamonaviy bilim va tajribalarni puxta egallagan, Vatanimiz va xalqimiz kelajagi uchun mas’uliyatni o`z zimmasiga olishga qodir bo`lgan barkamol insonlar bo`lib voyaga etishi uchun qo`limizdan kelgan barcha-barcha ishlarni amalga oshirishdan iboratdir».

Ўзбек халқининг азалий орзуси – Мустақиллик миллат орзуси, ўз ривожланиш йўлини ўзи танлаш ҳуқуқи сифатида рўёбга чиқди. Мустақиллик туфайли тақдиримизни, келажагимизни ўз қўлимизга олишга муяссар бўлдик. Мустақиллик халқимизнинг ўз куч – қувватига ишончини уйғотди. Мустақиллик сабаб одамда яшириниб ётган ижодий фикр ва туйғуларни рўёбга чиқариш имкониятини берадиган ижтимоий тартиб пайдо бўлди.

Мазкур кўлланма университетлар география факултетларининг талабалари учун мўлжалланган. Ундан педагогика университетлари талабалари, умумий таълим мактаблари география ўқитувчилари ва Ўрта Осиё табиятини билишга қизиққан ҳар бир киши фойдаланиши мумкин.

Barkamol avlod tarbiyasi davlat ahamiyatiga ega bo’lgan muammolardan hisoblanadi. “Kеlajak bugundan boshlanadi”. Hozir tarbiya masalasiga e`tibor bеrilmasa, kеlajak boy bеriladi. Kеlajak avlod haqida qayg’urish, sog’lom barkamol naslni tarbiyalab еtishtirishga intilish bizning milliy xususiyatlarimizdir.

Suzish sporti o’zining jozibadorligi bilan kishilarni bir tomondan o’ziga tortsada, ikkinchi tomondan uning salomatlikka nechog’lik ilkan hissa qo’shishini sport mutaxassislari, tibbiyot xodimlari tomonidan isbotlagan bo’lib, ayni paytda suzish sportiga ehtiyoj juda katta bo’lgan paytda bu mavzu ko’tarilmoqda.

Buxoro viloyatida uchraydigan sudralib yuruvchilarning turlar xilma-xilligi,ularning biologiyasi, tarqalishi va ahamiyati hamda sudralib yuruvchilarni muhofaza qilish yo`nalishidagi chora-tadbirlar va uni takomillashtirishga qaratilgan tavsiyalarni ishlab chiqilgan. Shuningdek O`zbekiston Respublikasi `’Qizil Kitob’’iga kiritilgan turlari haqidagi malumotlar keltirilgan bo`lib hududda uchrovchi sudralib yuruvchilarning 16 turi tabiatda noyob va yo`qolish xavfi ostidagi hayvonlar sifatida turli toifalar bilan O`zbekiston Respublikasi Qizil kitobiga kiritilganligi, Shulardan, 2 turi global xavf ostida bo`lib, Tabiatni muhofaza qilish xalqaro ittifoqining (TMXI) Qizil ro`yxatidan joy olgan, 4 turi va 4 kenja turi endemik turlar ekanligi ishda yoritilgan

Bitiruv ishining dolzarbligi: So`nggi yillarda mamlakatimizda jismoniy tarbiya va sportni yuqori ko`rsatkichlarga erishilishiga katta e’tibor berilmoqda.Shaharlarda, qishloq joylarida sport inshootlari barpo etilmoqda, turli turdagi musobaqalar o`tkazilmoqda. Kundan kunga sport bilan shug`ullanuvchilar soni ortib bormoqda.

Ushbu darslik universitet va pedagogika oliygohlarining mametatika fakulteti talabalari uchun “Matematika o’qitish metodikasi” fanining dasturi asosida yozilgan bo’lib, unda matematika oqitish metodikasining maqsadi, mazmuni, formasi metod va vositalari o’rtasidagi munosabatlar pedagogic, psixologik va didaktik nuqtai nazardan ochib berilgan.

Jamiyatda sog’lom turmush tarzini shakllantirish, aholini salomatligini mustaxkamlash, jismonan sog’lom va ma’nan boy yosh avlodni tarbiyalash, xotin – qizlarni jismoniy tarbiya va sport bilan jiddiy shug’ullanishlariga erishish bugungi kunning echimini kutayotgan masalalaridan hisoblanadi.

O`zbekistonda sportni rivojlantirishga katta ahamiyat berilmoqda. O`zbekiston Respublikasi Prezidenti va Vazirlar Mahkamasi tomonidan oxirgi yillarda bir qator qaror va farmonlar qabul qilindi: jumladan O`zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh.M.Mirziyoyevning 2017 yil 3 iyun, Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi PQ-3031-son, 2018 yil 5 martdagi “Jismoniy tarbiya va sport sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari to`g`risida”gi PF-5368-sonli farmon va qarorlari imzolandi. Unda, ohirgi yillarda basketbol bo`yicha Milliy chempionatlar obro`si va darajasini oshirish bo`yicha ishlar etarlicha olib borilmayotganligi, yuqori malakali va sport zahiralari tayyorgarligini tashkil etish va mazmuniga etarli darajada ahamiyat berilmayotganligi bayon etilgan.

Hаyotni аyollаrsiz tаsаvvur qilish mumkin bo’lmаgаnidеk spоrtni hаm ulаrsiz tasavvur qilish mumkin emаs. Spоrtchilаr tаyyorlаsh tizimidа аlbаttа аyollаrning o’rni mа’lum bir fоizni tаshkil qilаdi. Bugungi spоrtni ya’ni O’zbеkistоn spоrtchilаrini jаhоn аrеnаlаridа qo’lgа kiritаyotgаn yutuqlаrining hаm bir qismini аyollаr qo’lgа kiritmоqdа. Rеspublikаmizdа hаm аyollаr spоrtini rivоjlаntirishgа vа ulаrni tаyyorlаshdа аyol murаbbiylаrni tаyyorlаb hаttоki chеkkа qishlоq jоylаridа hаm jismоniy tаrbiya vа spоrt bilаn shug’ullаnuvchi qizlаrni sоg’liqlаrini mustаhkаmlаsh vа spоrt bilаn dоimiy tаrzdа shug’ullаnishini tа’minlаsh mаsаlаri hukumаtimiz tоmоnidаn yo’lgа qo’yilgаn

Bul metodikalıq qollanbada shańaraqlarda bala tárbiyasında awızeki xalıq dóretpelerinen paydalanıwdıń pedagogikalıq áhmiyeti sóz etiledi. Qaysı dáwirde bolsada balalar tárbiyasında awızeki xalıq dóretpeleri haqıyıqy tárbiya quralı retinde paydalanıladı. Metodiklaıq qollanbada awızeki xalıq dóretpeleriniń bir neshe janrlarınan yaǵniy besik jırınan, naqıl maqallardan, erteklerden, jumbaqlardan, jańıltpashlardan bala tárbiyasında paydalanıw mǵmkinshilikleri izbe-iz óz sáwleleniwin tapqan.

Сув экосистемасида хаёт кечирадиган организмларнинг тарқалиши бир меёрда эмас. Чунки сув экосистемаси мураккаб тузилган организмлардан таркиб топган бўлиб, абиотикалик ва антропоген омиллар таъсирларидан ўзгаришларга учрайди. Сув ҳавзалари фауна ва флорасига таъсир этувчи омилларнинг гидробиологиялик кўрсаткичларни аниқлаш учун антропоген ва табиий таъсирларнинг оралигидаги фарқни топиш зарур.

Har bir mamlakat o`z mezonlari asosida ta`lim tizimi tamoyillarini belgilaydi. Ana shu jihatdan turli davlatlarda ta`lim olish imkoniyatlari turlicha bo`ladi. Tizimga asos solinayotgan paytda mamlakatning tarixiy an`analari, bugungi kun talablari, mutaxassislarga bo`lgan ehtiyoj darajasi, iqtisodiy, ijtimoiy imkoniyat va qonuniyatlari inobatga olinadi.

O’zbеkistоndа bаrkаmоl аvlоdni tаrbiyalаsh, qоbliyatli yoshlаrni spоrtgа jаlb etish, yengil atletika sportini yanаdа qo’llаb quvvаtlаsh vа rivоjlаntirish uchun shаrt shаrоitlаr yarаtish, yosh yengil atletikachilаrni tаnlаb оlish vа ulаrdа prоfissоnаl mахоrаt hаmdа ko’nikmаlаrni chuqur rivоjlаntirishni tа’minlаsh, shuningdеk ulаrdаn yengil atletika bo’yichа mаmlаkаt klublаri vа tеrmа jаmоаlаrigа ishоnchli zаhirаni shаkllаntirish mаqsаdidа O’zbеkistоn rеspublikаsi Prеzidnеti vа O’zbеkistоn rеspublikаsi Vаzirlаr Mахkаmаsining bir qаtоr fаrmоn vа qаrоrlаri qаbul qilindi.

Qollanba «Bilimlendiriw haqqında»ǵı Nızam, Baslawısh bilimlendiriw mámleketlik standartı hám «Ana tilin oqıtıw metodıkası» pániniń oqıw baǵdarlaması tiykarında islep shıǵıldı. Onda talabalarǵa álipbeni oqıtıw metodıkasın tereń úyretiw maqsetinde sabaqlarǵa jańasha qatnasta bolıw máselesi sáwlelengen. Búgingi kúnde tálim-tárbiya procesin ilimiy tiykarda shólkemlestiriw, onıń nátiyjeliligin asırıw maqsetinde tálim aldına qoyılǵan zamanaǵóy talaplar tiykarında bayan etilgen. Bilimlendiriw diziminde ilimiy-teoriyalıq maǵlıwmatlardı ámeliyatqa endiriw hám álipbeni oqıtıw usılların oqıw procesinde qollanıw tiykarǵı máselelerdiń biri.

Hozirgi kunda jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga yurtboshimiz va hukumatimiz tomonidan katta e’tibor qaratilib kelmoqda. Respublikamizda jismoniy tarbiya va sportga, ayniqsa bolalar sportini rivojlantirish va ommaviylashtirishga ustuvor yo’nalishlardan biri sifatida qaralmoqda. “Yosh avlodning ijodiy va intellektual salohiyatini oshirish va ro’yobga chiqarish, bolalar va yoshlar o’rtasida sog’lom turmush tarzini shakllantirish, ularni jismoniy tarbiya va sportga keng jalb etish muhim ahamiyat kasb etmoqda”. Sportchi yoshlarimiz nufuzli halqaro musobaqalarda sovrinli o’rinlarni egallamoqda.

Магистрлик диссертация мавзусининг долзарблиги ва зарурати.Бугунги кунда дунёдaги жами шўрлaнгaн eрлaр мaйдони 950 миллион гeктaрни тaшкил қилaди, 40-50% суғориладиган ерлар майдонлари шўрланган ва шўртоблашган, ҳaр йили юз минглaб гeктaр суғорилaдигaн eрлaр шўрлaниш сaбaбли фойдaлaнишдaн чиқиб кeтмоқдa. Шўрланган майдонлар асосан Ҳиндистон субконтиненти, Мaркaзий Осиё, AҚШнинг ғaрбий қисмидa, xусусaн Жaнубий Aмeрикa вa Aвстрaлиянинг қурғоқчил ҳудудлaридa Шимолий Aфрикaдa кенг тарқалган.

Qaraqalpaq ırǵaqları atamasındaǵı bul oqıw qollanba joqarı hám orta arnawlı muzıka bilim jurtları ushın islep shıǵılǵan, sonıń menen birge kórkem-óner dógereklerinde hám balalar muzıka mektebiniń joqarǵı klasslarında da paydalansa boladı. Bunda qaraqalpaq kompozitorlarınıń naǵız milliy ırǵaqlar menen suwǵarılıp jazılǵan namaları, alamoynaq duwtar perdelerine jarasıǵın keltirip saz variantında docent D.Allanazarov tárepinen qayta islep shıǵılǵan.

Dene mádeniyatı teoriyası adam tárbiyasınıń ulıwma sistemasına kiretuǵın pedagogikalıq jumıs sıpatında dene mádeniyatı tárbiyası dúzilisin hám mazmunın anıqlaytuǵın nızamlıqları haqqında ilim.