Ҳароратни ўлчашнинг жуда ҳам оддий усули ҳарорат ўзгарганда жисмлар ҳажмининг ўзгариши хоссасидан фойдаланишдир. Ҳарорат кўтарилиши билан кўпгина моддаларнинг ҳажми ортади, унинг пасайиши билан эса ҳажми камаяди. Суюқликли "термометрларнинг ишлаши шу принципга асосланган. Термометрларнинг резервуари ва ўлчов капилляри симоб, рангли спирт, то¬луол ва бошқа моддалар билан тўлдирилади. Ҳаво намлигини ўлчаш психрометрик эффектга асосланган. Намланган тер¬модатчик қуруқ термодатчикка нисбатан анча паст ҳароратни кўрсатади, чунки ҳўлланган термодатчик юзасидаги намлик буғланиши учун маълум миқдорда иссиқлик сарфланади. Бу айирма қанча бўлса, ҳавонинг намлиги шунча кичик бўлади.