“O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI YER RESURSLI VA ULARDAN OQILONA FOYDALANISH ”

Mamlakatimiz o’z mustaqilligini qo’lga kiritgandan so’ng iqtisodiy islohotlar dastlab agrar sektorda boshlandi. CHunki, mamlakat iqtisodiyotining asosiy qismi qishloq xo’jaligi bilan bog’liq. Qishloq xo’jaligi va uning asosi bo’lgan yer boshqa sohalardan farqli o’laroq bir vaqtning o’zida bir necha vazifalarni bajaradi. U insonlar yashashi uchun joy (makon), ish quroli va ishlab chiqarish predmeti, daromad manbai bo’lishi bilan bir qatorda aholini oziq-ovqat va sanoatni xom-ashyo bilan ta’minlaydi va sanoat mahsulotlari uchun bozor vazifasini bajaradi. Ma’lumki, yer qishloq xo’jaligida eng asosiy ishlab chiqarish vositasidir. SHuning uchun ham yer munosabatlarini isloh qilish, yerga bo’lgan mulkchilik masalasini hal qilish o’tkazilayotgan islohotlarning negizini tashkil qiladi. Amaldagi qonunlarga binoan yer davlat mulki hisoblanadi. Yerga davlat mulkchiligini saqlab qolgan holda uni bozor munosabatlariga jalb etish, buning uchun zaruriy iqtisodiy mexanizmlarni yaratish mamlakatimiz agrar tarmog’ida olib borilayotgan islohotlarning muhim o’ziga xos xususiyati hisoblanadi. Hozirgi vaqtda respublikaning 44410,3 ming gektar umumiy yer maydonidan qishloq xo’jalik yerlari 22614,0 ming gektar bo’lib, bu umumiy yer salohiyatining 50,9 foiziga to’g’ri keladi. Ammo intensiv dehqonchilik faqat 4278,0 ming gektar yoki umumiy maydonning 9,6 foiziga teng sug’oriladigan yerlarda olib boriladi, xolos. Bu yerlar har xil tabiiy qishloq xo’jalik hududlarida joylashgan bo’lib, turli meliorativ, ekologik sharoitlar bilan, binobarin, turli unumdorligi va qishloq xo’jaligi ekinlarining har xil darajadagi hosildorligi bilan tavsiflanadi. Bular hammasi davlat tomonidan yerlar holatini va ulardan foydalanishni doimiy kuzatib borish, nazorat yuritish va tahlil qilib borishni talab etadi. Keyingi yillardagi suv taqchilligi hamda qishloq xo’jaligida foydalaniladigan sug’oriladigan yerlarning boshqa toifalarga o’tkazilishi, yangi yerlarni o’zlashtirish imkoniyati yo’qligi, bir kishi boshiga to’g’ri keladigan yerlarning so’nggi o’n yil ichida 0,20 gektardan 0,14 gektargacha kamayib ketganligi mavjud sug’oriladigan yerlardan yildan –yilga samarali hamda oqilona foydalanishni taqozo etmoqda.