Канцерогенез–мураккаб, кўп босқичли жараён бўлиб, у нормал ҳужайраларда чуқур бузилишларга олиб келади. Натижада, ўсма ҳужайралари пайдо бўлади. Канцерогенез назариялари орасида мутация назарияси алоҳида эътиборга лойиқ. Ушбу назарияга кўра, ўсмалар генетик касаллик бўлиб, унинг патогенетик субстрати ҳужайранинг генетик материалидир (нуқтавий мутациялар, хромосома аберрациялари, хроматиннинг таркибий–функционал ўзгаришлари, индивидиуал полирибосомаларнинг таркибий ўзгаришлари).