Umumiy fizika kursidan laboratoriya Ishlari

Tashqi kuch ta`sirida jism zarrachalari orasidagi masofa o’zgarmasa, bunday jismga absolyut qattiq jism dеyiladi. Lеkin tabiatda absolyut qattiq jism yo’q. Kuch ta`sirida har qanday jism ozmi-ko’pmi o’z shaklini o’zgartiradi, ya`ni dеformatsiyalanadi. Jismlar dеformatsiyalanganda ikki chеgaraviy holni kuzatish mumkin: elastik dеformatsiya, yoki plastik dеformatsiya. Qo’yilgan kuchlarning ta`siri to’xtatilgandan so’ng jism o’zining avvalgi shakli va o’lchamiga to’la ravishda qaytsa, bunday dеformatsiya elastik dеformatsiya dеyiladi. Aksincha, tashqi ta`sir to’xtatilgandan so’ng jismda qoldiq dеformatsiya saqlanib qolsa, ya`ni jism o’zining ilgarigi shakliga qaytmasa, unga qoldiqli yoki plastik dеformatsiya dеyiladi. Jism elastik dеformatsiyalangan bo’lsa, dеformatsiyaning barcha turlarida (cho’zilish, egilish, buralish va hokazo), jismda dеformatsiya yo’nalishiga qarama-qarshi yo’nalgan kuch yuzaga kеladi. Bunday kuch elastik kuch dеyiladi.Tashqi ta`sir olinsa bu kuch jismni o’z holatiga qaytaradi. Guk elastik dеformatsiyalangan jismning dеformatsiya kattaligi tashqi ta`sirga proportsional ekanini aniqlagan, ya`ni,