М. Мамашаева юқоридаги мақолада ўзбек мумтоз адабиёти намоёндаларидан бири бўлмиш Юсуф Хос Ҳожибнинг “ Қутадғу билиг ” асаридаги “ Ўқув ва билим ҳақида ” матнини муаммоли таълим усулларидан фойдаланган ҳолда ўқувчиларга ўргатилишига тўхталиб ўтган. Мақолада “ Билимли кишилар”, “ Заковат нима ?” каби саволларга ўқувчилар жавоб берадилар. Унда билим, уқув , билимли инсонлар ҳақидаги кўплаб ҳикматлар келтирилган. Чунончи, Заковат қаерда бўлса, улуғлик бўлади, билим кимда бўлса, буюклик олади.

Д.Абдурахманова юқоридаги мақолада таржимашуносликдаги реалиялар хусусида фикр билдирган.Унда кўплаб олимларнинг қарашларини таҳлил қилган ва уларнинг гуруҳларга ажратилишига тўхталган. Мазкур мақолада “реалия” термини ва унинг илмий манбаларда қўлланиши, таржима матнидаги вазифаси ҳамда моҳияти ёритилган.Бундан ташқари мазкур ишда “термин” ва “ реалия “ ўртасидаги фарқлар ҳам таҳлил қилинган ва бунга бир неча мисоллар келтирилган.

Ushbu maqolada, tilni his qilish – muloqot jarayonida ko’zga tashlanishi, kommunikantlarning axborot uzatish yoki qabul qilish jarayonida o’zlarini tutishi, his-hayajonlari, xotiralarida saqlanib qolgan jumlalarni o’z nutqlarida to’g’ri qo’llay olishlarida ishonch, ishonchsizlik hislarining vujudga kelish muoammolari yoritiladi. Chet til ta’limida intuitsiya atamasi keng ochib berilmagan. Bu maqola ushbu sohada qilingan samarali ishlarning biridir.

Махсус фанларни ўқитишда муаммоли таълим технологияси – ақлий меҳнат билан жисмоний меҳнат ўртасидаги тафовутлар камайишининг жадаллашиб бораётганлиги, бўш вақтнинг кўпаётганлиги, мамлакатимиз бутун аҳолисининг билим ва маданият даражасининг ошаётганлиги ва шу муносабат билан кишилар маънавий талабаларининг ўсаётганлиги таълим тизимига жуда катта таъсир кўрсатаётир. Шунинг учун ҳам дидакт олимлар ва илғор ўқитувчилар ўқувчиларда ўқув фаолиятига ижодий ёндашишни ривожлантириш йўлларини қунт билан изламоқдалар. Булар жамиятни тарбиялашнинг янги тузилмасини яратишдан иборат умумий жараённинг давомидир. Қуйида таълим самарадорлигини оширишга йўналтирилган фаол методлардан бири бўлган муаммоли ўқитишнинг моҳияти ва афзалликлари тўғрисида.

Географик фанлар тизимидаги биринчи “ўзак” тармоқни (кичик тизимни) мазкур тизимнинг табиий қанотини намоён этувчи табиий география ташкил этади. Табиий географиянинг бир нечта таърифлари бор, ўзаро улар баъзида таърифлаш шакли билан, гоҳида эса тубдан фарқ килади.

Ўзбекистоннинг ижтимоий-иқтисодий, маънавий-интеллектуал ҳаётида туб ўзгаришлар содир бўлаётган ҳозирги кунда ўқув жараёнини шахснинг гендер тенглиги ва фарқлари асосида ташкил этиш масаласи ҳам педагогик жараённинг муҳим масалаларидан ҳисобланади.

Мамлакатимиз ўз мустақиллигига эришгач, халқимиз келажагини белгилаб берувчи бир қанча масалалар қаторида ўқувчи ёшларга таълим бериш ва ҳар томонлама мукаммал инсон сифатида тарбиялаш давлат ижтимоий ҳаётининг устувор йўналиши сифатида қаралмоқда.

Ўқитувчилик касби мураккаб фаолият бўлиб, у бир томондан, ижтимоий буюртма бажарилишини, иккинчи томондан, таҳсил олувчиларнинг индивидуал хусусиятлари ва шарт-шароитларини, учинчидан эса мустақил ҳолда ижодий иш кўришни талаб этади.

Ўзбекистон тараққиётининг ҳозирги босқичида ахборот-коммуникация воситалари муҳим ўрин тутади. Шунинг учун ҳам мамлакатимизда ахборот-коммуникация технологиялари соҳасини ривожлантириш, ушбу соҳанинг энг янги ютуқларини ўзлаштириш, ахборотлаштириш сари интилишлар ривож топмоқда.

Боланинг психик ривожланиши унинг руҳиятига таъсир кўрсатувчи объектив ва субъектив омилларга, хусусан, ундаги ўзликни англаш, ўзига-ўзи берадиган баҳолар ҳамда муносабатларнинг характерига боғлиқдир.

Pedagogika va xususiy metodika fanlari tizimida darslik masalasi asosiy mavzulardan biri sanaladi. Shu sababli, oliy o`quv yurtlari uchun nashr qilingan pedagogika, xususiy metodika darsliklarida, o`quv qo`llanmalarda umumiy o`rta ta’lim va o`rta maxsus kasb-hunar ta’lim muassasalari uchun yozilajak darsliklarga alohida o`rin berilgan.

Tafakkur rivojining psixologik-pеdagogik jihatlari

Huquqiy demokratik jamiyat qurish yo`lidan borayotgan mamlakatimiz mustaqillikka erishgan dastlabki yillaridanoq, yoshlarning ta’lim-tarbiyasi, bilimli bo`lishi va ularning kelajakda jahon ta’limi standartlari talablariga javob beradigan, rivojlangan davlatlarning yoshlari bilan qobiliyatlari va ilmiy iqtidori orqali bellasha oladigan avlod bo`lib yetishishiga katta ahamiyat berdi.

O`rta tayanch maktabni yoki o`rta maxsus, kasb-hunar ta’limi bosqichini tugatib, keyingi bosqichda o`qishni davom ettirish yoki oliy o`quv yurtiga kirish uchun fizikani qisqa vaqtda takrorlab, qayta chuqurroq o`rganish talab etiladi.

«Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ni ro`yobga chiqarishning ikkinchi bosqichi (2001-2005 yillar)da «…o`quvchilarning qobiliyatlari va imkoniyatlariga qarab, tabaqalashtirilgan ta’limga o`tish to`liq amalga oshiriladi», deb ta’kidlangan.

Psixologik xizmat va shaxs taraqqiyoti

Markaziy Osiyo va Qozog`iston hududlarida xalq milliy o`yinlari asosida ta’lim-tarbiya ishlarini amalga oshirish yo`llari beqiyos ko`p bo`lgan. Ularning shakl va mazmunlari hozirgi davrda ham turli urf-odatlardagi ma’rakalarda maqsadli qo`llanilmoqda.

Ma’lumki, tarixiy voqealar bizga faqat ma’lum bir davr haqida ma’lumot berib qolmaydi. Tarixiy voqyealar turli davrda sodir bo`lganligi bois bizning ongimizda mavhum tasavvurlar hosil qilib qolishi mumkin. Ana shu mavhum tasavvurlardan aniqlikka tomon borishimizda xaritalar bizga muhim vosita bo`la oladi.

Maktabgacha ta’lim muassasalari (MTM) rahbarlarining asosiy funktsiyasi, ta’lim muassasasi oldiga qo’yilgan maqsadlarga erishishda, ta’lim muassasasi hayotiy faoliyatini ta’minlash bo’yicha boshqaruv yo’nalishidagi masalalarning ijobiy yechimini topish, hamda uni hal etish hisoblanadi.

Bugungi kunda mamlakatimizda davlat bosh islohotchi sifatida hal qiluvchi vazifalarni bajaradi, ya’ni keng qamrovli islohotlar uchun ququqiy asoslarni ta’minlash, mustahkam va barqaror mikroiqtisodiy vaziyatni saqlash, moliyaviy tashkilotlarning bir maromda ishlashini ta’minlash, ijtimoiy xususiyatga ega bo’lgan sohalarga mablag’ ajratish, aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj katlamlari uchun yordamni amalga oshirish siyosatini hayotga izchil joriy etadi.