Ushbu kitоb kasb-hunar kоllеjlari va akadеmik litsеylarning Оliy va o`rta maхsus ta’lim vazirligi tоmоnidan tasdiqlangan o`quv rеjasi va dasturi asоsida yozilgan. Qo`llanma «Mikrоiqtisоdiyot», «Makrоiqtisоdiyot», «Tadbirkоrlik asоslari» dеb ataluvchi uchta katta bo`limdan tashkil tоpgan.

Xo`jalik yurituvchi subyektlar faoliyatini tubdan yaxshilash,sotuvchilar va xaridorlar uchun eng qulay shart-sharoitlarni yaratish, shu orqali aholining talab-ehtiyojini qondirib, ularning turmushi darajasini yanada yuksaltirish, marketing faoliyatini amalda keng qo`llash bilan bog`liq bo`lib, bu esa «Marketing» fanining hozirgi davrda dolzarbligidan dalolat beradi.

Hozirgi vaqtda umumtexnika fanlaridan biri bo’lgan “Gidravlika va muhandislik tarmoqlari” bo’yicha yangi alifboda yozilgan va nashr qilingan darsliklar va o’quv qo’llanmalar yo’q desa bo’ladi. Mualliflar O’zbekiston Respublikasining Oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan tasdiqlangan va amalga kiritilgan standart asosida bakalavrlarni oily o’quv yurtlarining “Qurilish” fakultetida barcha yonalishkar bo’yicha mutaxassislar tayyorlashda o’tiladigan fanlardah biri “Gidravlika va muhandislik tarmoqlari”ning asosiy qonuniyatlarini va unda ko’rilayotgan masalalarini shu o’quv qo’llanmada qisqa va soda ko’rinishda tushuntirishga harakat qilganlar.

Komiljon Otaniyozov hayoti va ijodi, u ijro etgan qo`shiqlar.

Mazkur o`quv qo`llanmada boshlang`ich ta’limda sinfdan tashqari ishlarni, xususan, ma’naviy-ma’rifiy tadbirlarni tashkil qilish va samarali o`tkazish yo`llari bayon qilingan. Unda turli yo`nalishda o`tkaziladigan bayram va tadbirlarning ssenariylari jamlangan.

Qo`llanmaning bu qismida texnologik jarayon turlari, detal zagotovkalarining sinflanishi va har qaysi asosiy detalning zagotovkasi, ularning qanday materialdan tayyorlanishi, zagotovka olish usullari, kesib ishlov berish texnologiyasi, kesib ishlov berish texnik shartlari, detallarni muvozanatlash texnologiyasi, ishlov berishda qo`llaniladigan dastgohlarning texnik tavsifnomasi, ishlov berilgan detallarni nazorat qilish usullari yoritilgan.

O’quv qo’llanmada konstruksiyalar ishonchliligini me`yorlashning istiqbolli tendensiyalari va ularning ishonchliligini hisoblashning nazariy (N.S. Streleskiy, A.R. Rjanitsin va V.V. Bolotin) usullari keltirilgan.

O’quv qo’llanmada bino va inshootlar konstruksiyalari ishonchlilik nazariyasining asosiy qoidalari, elementlarni ishonchlilikka amaliy hisoblashda foydalaniladigan asosiy terminologik tushuncha va ta’riflar berilgan.

Ушбу ўқув қўлланма мавжуд сувдан фойдаланиш уюшмаси (СФУ) хўжалиги негизида фермерлар хўжалиларининг сувдан фойдаланишни ташкил этиш мисолида ёритилган бўлиб, Сув хўжалиги ва мелиорация кафедраси бакалавр таълим йўналишларига ва магистратура мутахассисларига ҳамда сув хўжалиги ва мелиорация таълим йўналиши бўйича касб-ҳунар коллежлари талабаларининг амалий дасрларни ва курс ишларини бажариш учун мўлжалланган.

O`quv ko`llanma «Gidroelektrostansiyalar» fan dasturiga mos bo`lib, unda suv energiyasidan foydalanishning asosiy usullari, suv energetik hisoblash prinsipi, gidroelektrostansiyaning asosiy gidrokuch jixozlari va ularni tanlash usullari bo`yicha ma`lumotlar berilgan, to’g’on oldi va derivatsion gidroelektrostansiyalar inshootlarining turini va konstruksiyasini tanlash masalalari, ularni hisoblash usullari va komponovkasi to`g’risida nazariy va amaliy ma`lumotlar berilgan.

Mazkur kitob “Ta’lim toʻgʻrisida”gi Qonun, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” asosida, oliy va oʻrta maxsus ta’lim tizimida iqtisodchi mutaxassislar, statistik, menejerlar, moliyachi va bankirlar tayyorlovchi oʻquv yurtlari uchun darslik sifatida yozildi. Unda milliy hisoblar tizimini uslubiy-nazariy asoslari, schyotlar tarkibi, hisoblash va tahlil usullari tuzilmaviy-mantiqiy chizmalar, jadvallar orqali, oʻquv mashgʻulotlari, ilmiy seminar va suhbatlar, treninglar uyushtirish uchun moʻljallab yozilgan.

Issiqlik almashinish qurilmalari xom-ashyo va tayyor mahsulotlarni isitish va sovutishda ishlatiladi. Neft kimyosi va neftni qayta ishlash korxonalarida issiqlik almashinish apparatlari umumiy qurilmalarning 50 % ini tashkil qiladi. Neftni qayta ishlash korxonalarida issiqlik almashinish uskunalariga umumiy metall sarfining 30 % i to’g’ri keladi. Issiqlik almashinish qurilmalari ishlash printsipiga ko’ra rekuperativ, regenerativ, aralashtiruvchi turlarga bo’linadi.

Fotogrammetriya va yerni masofadan turib tadqiq qilishfani Er yuzasini samolyot yoki kosmik uchuvchi apparatlarga o`rnatilgan fotoapparatlar yordamida olingan aerosuratlardan foydalanib plan, karta tuzish usullarini o`rgatadi. Aerosuratlardan xalq xo`jaligini rivojlantirishda keng foydalaniladi. Aerosuratda ob’ektlarni to`liq va aniq tasvirlanishi, aerosuratlardan yuqori aniqlikda turli masshtablarda plan va karta tuzish, mexanizatsiya va avtomatizatsiya yutuqlaridan keng foydalanish, plan kartalarni tayyorlashda ishchi kuchini kamaytirib mahsulot sifatini yaxshilaydi.

Саноатда электр энергиясидан кенг қўламда фойдаланиш йўлга қўйилганлиги сабабли, электр токи таъсирида рўй бериши мумкин бўлган бахтсиз ҳодисалар ва улардан сақланиш масалалари муҳим масалалар қаторига кириб бормоқда. Электр токи таъсирининг энг хавфли томони шундаки, бу хавфни олдинроқ сезиш имконияти йўқ. Шунинг учун ҳам электр токи хавфига қарши ташкилий ва техник чора-тадбирлар белгилашг тўсиқ воситалари билан таъминлаш, шахсий ва умумий муҳофаза системаларини ўрнатиш ниҳоятда муҳим. Бу эса эектр токи таъсирига тушган жабрланувчига амалий биринчи ёрдам беришни хар бир ходим пухта эгаллашни кераклигини тақаззо этади. Умуман электр токи таъсири фақат биргина биологик таъсир билан чегараланиб қолмасдан, балки электр ёйи таъсири, магнит майдони таъсири ва статик электр таъсирларига бўлинадики, буларни билиш ҳар бир киши учун керакли ва зарурий маълумотлар жумласига киради.

Har qanday material texnik bazasini yaratishda asosiy omillardan biri bо`lib, energetikani rivojlantirish hisoblanadi, buning uchun yangi texnikani ekspluatatsiya qilishni о`zlashtirish qobiliyatiga ega bо`lgan kо`plab malakali ishchilar talab etiladi. Sanoat elektr uskunalarini ekspluatatsiya qilish davrida tez-tez har xil elektrotexnik hisoblashlarni bajarishga tо`g`ri keladi. Ko’pgina energetika sohasidagi yo’nalishlar talabalari uchun tuzilgan o’quv dasturlarida “Elektr mexanika” fani bo’yicha amaliy soatlar belgilab qo’yilgan. Shu sababli, bu qo’llanmaning yozilishi talabalar uchun juda qo’l keladi. “Elektr mexanika” fanining nazariy qismini masalalar yechish bilan birgalikda o’rganish, talabalar bilim doiralarini kengayishiga, ishlab chiqarishning elektr mexanikaga oid masalalarini hal etish uchun zarur bilimlarni egallashga yordam beradi.

O’zbekiston Respublikasida investisiya xususida qonuniy hujjatlar 1991 yildan boshlab qabul qilingan bo’lib, ular o’tgan vaqt ichida ancha takomillashtirildi. O’zbekiston Respublikasining “Investisiya to’g’risida”gi qonunida ko’rsatilishicha, “investisiya bu - iqtisodiy samara (foyda, daromad) olish yoki ijobiy ijtimoiy natijaga erishish uchun sarflanadigan pul mablag’lari, banklarga qo’yilgan omonatlar, paylar, qimmatli qog’ozlar (aksiya, obligasiyalar), texnologiyalar, mashinalar asbob-uskunalar, lisenziyalar va samara beradigan boshqa har qanday boyliklardir”.

Statika to’g’risida tushuncha. Kuch tushunchasi. Kuchlar to’g’risida umumiy ma’lumot beruvchi, shuningdek kuchlar ta’siridagi material jismlarning muvozanat shartlarini o’rgatadigan nazariy mexanikaning bir bo’limiga statika deyiladi. Jismlarning o’zaro mexanik ta’sirining miqdoriy o’lchoviga mexanikada kuch deyiladi. Demak kuch har doim vektor qiymatdan iborat bo`ladi, har doim uining moduli (son qiymati), yo`nalishi va qo`yilgan nuqtasi bizga ma’lum bo`lishi shart.

Bоshlang’ich funksiya va aniqmas integral hоssalari. Integrallash usullari. 1.1. Bоshlang’ich funksiya va aniqmas integral tushunchasi. 1-Ta’rif. Agar [a;b] segmentning hamma nuqtalarida F(x)=f(x) tenglik bajarilsa, F(x)funksiya shu segmentda f(х)funksiyaga nisbatan bоshlang’ich funksiya deb ataladi. 1-Misоl. f(x)=4x3funksiyaning (-; +) intervalda bоshlang’ich funksiyasi F(x)=x4 bo’ladi,chunki (-; +) da F(x)=4x3. 2-misоl. f(x)= funksiyaning (0; +) intervalda bоshlang’ich funksiyasi F(x)=lnx bo’ladi,chunki shu intervalda F(x)= .

Ushbu dastur O`zbekiston Respublikasi “Ta’lim to`g`risida”gi qonuni, “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi” talablaridan kelib chiqqan holda “O`zbekiston Respublikasi oliy ta’lim muassasalari talabalarining malakaviy amaliyoti haqida Nizom” ning bandiga muvofiq 5230200 – “Menejment” (ishlab chiqarish) ta’lim yo`nalishi Davlat ta’lim standarti asosida tuzildi. Hozirgi kunda Respublika ta’lim tizimini mustahkamlash, uni zamon talablari bilan uyg`unlashtirishga katta ahamiyat berilmoqda. Bunda mutaxassis kadrlarni tayyorlash, ta’lim va bilim berish tizimini amalga oshirilayotgan islohatlar bilan uzviy bog`liq bo`lishi talab etilmoqda. Zamon talablariga javob bera oladigan mutaxassis kadrlarni tayyorlash, Davlat ta’lim standartlari asosida ta’lim va uning barcha tarkibiy tuzilmalarini takomillashtirilib borish oldimizda turgan dolzarb masalalardan biridir. Fanlar bo`yicha bilimlar majmuasini o`zlashtirish, nazariy va amaliy mashg`ulotlar uzviyligida malaka hamda ko`nikmalarni mukammal shakllantirishda malakaviy amaliyotning o`rni beqiyos.

The purpose of the research was to study helminthofauna of fish Cypriniformes order in comparative aspect in artificial and natural water bodies and the clarification ways of formation of faunal assemblages and development of scientific bases of prevention of helminthiasis of fish. An extensive and systematic research of helminthofauna of fish water bodies of the order Cypriniformes of the northeast of Uzbekistan has realized and taxonomic and faunal analysis of detected parasites has also been carried out.