Формирование экологтческой културы младщих школников в учебном просессе.

Malakaviy bitiruv ishida Boshlang’ich sinf o’quvchilarini xalq musiqa san’ati orqali axloqiy tarbiyalashni shakllantirish mavzusi tadqiq qilingan.

Malakaviy bitiruv ishida O’tkir virusli infeksion kasalliklar – immun tanqislik kasali va uni oldini olish mavzusi tadqiq qilingan.

Malakaviy bitiruv ishida Kartoshka hosildorligiga senikatsiyaning ta’siri. mavzusi tadqiq qilingan.

Malakaviy bitiruv ishida O’simliklar sho’rlikka chidamliligining morfofiziologik asoslari mavzusi tadqiq qilingan.

Malakaviy bitiruv ishida Mehnat darslarida yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish mavzusi tadqiq qilingan.

Республикамизда мустақиллик йилларида ғўза селекцияси ва уруғчилигига алохида эътибор берилмоқда. Соха мутахассислари олдига 110-120 кунда пишадиган, тола чиқими 39-40 фоиз ва узунлиги 33-34 миллиметр хамда толаси тўртинчи типга мансуб, дунё бозори талабларига мос келадиган навларни чиқариш ва амалиётга тўлиқ жорий этиш вазифалари қўйилган. Селекция ва уруғчилик ишларини ривожлантириш мақсадида 1996 йил 29 августда «Уруғчилик тўғрисида»ги, 2002 йилнинг 30 августда «Селекция ютуқлари тўғрисида»ги Ўзбекистон Республикаси қонунларининг қабул қилиниши бу соханинг хуқуқий асосларини яратиб берди. Шундан келиб чиққан холда, ўз-ўзидан аёнки, Президентимиз И.А.Каримов айтганидек мамлакатимизда жахон иқтисодий инқирозининг салбий оқибатларини бартараф этиш бўйича 2009-2012 йилларга мўлжаллаб қабул қилинган инқирозга қарши чоралар дастури Ўзбекистонни 2012 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришнинг энг устивор йўналиши бўлиб қолади.

Мамлакатимиз пахтачилигида, ривожланиш тарихи ва барча босқичларида пахта хосилини эрта пишиб етилишини таъминлаш нихоятда мухим муаммо хисобланган. Ғўза дефолиациясини асосий вазифаси хам етилган кўсакларни эртароқ очилишини таъминлашдан иборатдир. Ғўзани кимёвий усулда дефолиация қилиш техналогияси йиғим теримга тайёргарлик кўришдаги агратехника тадбирларини асоси бўлиб, унда, баргларини сунъий усулда тўктириш учун дефолиантлар қўлланилади. Улар ўсимликнинг ҳаёт фаолияти давом этавергани холда баргларни жадал равишда тўктиради.Кўсакларни очилишини тезлаштиради, хосилни барвақт йиғиштириб олишни таминлайди. Тажриба мақсади –Андижон вилоятининг тупроқ - иқлим-шароитларида УзДЕФ дефолиантининг самарали қўллаш миқдорини аниқлашдир. Тажриба вазифаси - дала тажрибаси ўтказиб УзДЕФ дефолианти қўллашни ғўзанинг хосилини пишиб етилиши , ўсимлик холати , хосилнинг етилиш суръатига унинг йиғиштириб олишга таьсирини, иқтисодий самарадорлигини аниқлашдан иборат.

Ахолини озиқ-овқат махсулотларига, саноатни эса хом-ашёга бўлган талабини қондириш ҳозирги кунда мустақил давлатимизни қишлоқ хўжалиги олдида турган энг муҳим вазифаларидан бири бўлиб колмоқда. Республикамиз қишлоқ хўжалиги аҳолини кундалик эҳтиёжини қондирадиган турли экинлар экиб, узоқ йиллар давомида шуғулланиладилар. Шунинг учун ҳам Республикамиз президенти И.А.Каримов 1997 йил 26 декабрдa бўлиб ўтган Олий мажлиснинг 10 сессиясида "Қишлоқ хўжалиги тараққиёти-тўкин ҳаёт манбаи" мавзусидаги сўзлаган нутқида ўсимликларни серхосил, янги касаллик ва зараркунандаларга чидамли навларини яратишни талаб этади. Мустақиллик йилларида мамлакатимизда боғдорчиликни ривожлан-тиришга катта эътибор қаратилмоқда. Бу бежиз эмас. Чунки мазкур сохани ривожлантириш орқали, биринчи навбатда, республикамиз аҳолисини мева ва ундан тайёрланадиган сифатли экологик махсулотлар билан таъминлашга эришилади. Шунингдек, мева ундан тайёрланадиган саноат махсулотларини четга экспрт қилиш орқали иқтисодийтга яхшигина даромад ҳам келтириши мумкин.

Мамлакатимизда дон ва дон маҳсулотлари тайёрлаш йил сайин ортиб бормоқда. Шу маънода Ўзбекистоннинг ғалла мустақиллигига эришгани, юртимизда дон тайёрлаш ҳажми мунтазам усиб бораётгани, қабул қилинган бир қатор қарор ва фармонлар ижроси давлат сиёсати даражасида қаралётгани натижасидир. Бу йилги (2013) ғалла маррасини эгаллаш деҳқонлар учун осон кечмади, ўтган йилнинг (2012) куз мавсуми ғалла экиш учун ноқулай кел гани, баҳор фаслининг эса, ниҳоятда серёғин бўлиб, турли хил касаллик ва зараркунандалар кўпайиб, ҳосилга сезиларли даражада зарар келтирди. 2013 йилда фермерлик ҳаракатини мустаҳкамлаш мақсадида, фермер ҳўжаликлари ер майдонларини оптималлаштирилиши, ерларининг мелиоратив ҳолатини яхшилаш ғалла навларининг ҳар бир худуднинг, тупроқ ва иқлим шароитига, сув билан таъминлаш даражасига қараб жойлаштириш каби кенг кўламли ишларни изчил амалга ошриш пировард кутилган натижани берди.

Мамлакатимизда дон ва дон маҳсулотлари тайёрлаш йил сайин ортиб бормоқда. Шу маънода Ўзбекистоннинг ғалла мустақиллигига эришгани, юртимизда дон тайёрлаш ҳажми мунтазам усиб бораётгани, қабул қилинган бир қатор қарор ва фармонлар ижроси давлат сиёсати даражасида қаралётгани натижасидир. Бу йилги (2013) ғалла маррасини эгаллаш деҳқонлар учун осон кечмади, ўтган йилнинг (2012) куз мавсуми ғалла экиш учун ноқулай кел гани, баҳор фаслининг эса, ниҳоятда серёғин бўлиб, турли хил касаллик ва зараркунандалар кўпайиб, ҳосилга сезиларли даражада зарар келтирди. 2013 йилда фермерлик ҳаракатини мустаҳкамлаш мақсадида, фермер ҳўжаликлари ер майдонларини оптималлаштирилиши, ерларининг мелиоратив ҳолатини яхшилаш ғалла навларининг ҳар бир худуднинг, тупроқ ва иқлим шароитига, сув билан таъминлаш даражасига қараб жойлаштириш каби кенг кўламли ишларни изчил амалга ошриш пировард кутилган натижани берди.

Кузатувлар тажриба далаларида салат коллекциясини ўрганиш ВИР услублари бўйича ўтказилди. “Турли салат навларини экиш схемаларини ўсимлик хосилдорлигига таъсири” мавзусини ўрганиш мақсадида Андижон вилояти Андижон туман “Улуғбек гулшани” фермер хўжалигида салат ўсимлигини 3 ҳил экиш сҳемасида экиб уларни ҳосилига таъсирини ўргандик. Тажрибамиз давомида ВИР томонидан тадбиқ этилган кўлланмага асосланиб тажрибада ўсимликни ва ривожланишини ҳосилдорлигини математик таҳлил қилдик ва иқтисодий самарадорлигини кўрсатиб ўтдик.

Узлуксиз таълим тизимининг олдига қўйилган давлат ва ижтимоий буюртмага мувофиқ, олий ўқув юртлари таълим-тарбия жараёнининг самарадорлигини ошириш, илм-фаннинг сўнгги ютуқларини амалиётга жорий этиш орқали ижодкор, ижтимоий фаол, юксак маънавиятли, касб-ҳунарли, Она-Ватанга садоқат, миллий ва умуминсоний қадриятлар руҳида тарбияланган, ижодий ва мустақил фикр юрита оладиган, давлат ва жамият олдида ўз бурчи ва жавобгарлигини ҳис этадиган баркамол шахсни камолга етказиш, уларнинг онги ва қалбига миллий истиқлол ғоясини сингдириш каби муҳим вазифаларни амалга ошириш назарда тутилади. Жахон педагогика фани илмий техника тараққиёти таъсирини бошидан кечириб, психология, кибернетика тизимлар назарияси, бошқарув назарияси ва бошқа фанлар ютуқларини бирлаштириб ҳозирги даврида фаол янгиланиш жараёнлари босқичида турар экан, инсон имкониятлари самарали ривожлантириш амалиётига бой маъсул бермоқда.

O’zbekistonda mustaqillik yillarida suv xo’jaligi sohasida juda katta o’zgarishlar amalga oshirildi. Jumladan, suv resurslarini boshqarish tizimi takomillashtirildi, sug’orish tarmoqlarining texnik holatini yaxshilandi, sug’oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash va ularning suv ta’minotini oshirish borasida keng ko’lamdagi ishlar olib borildi, zamonaviy suvni tejaydigan texnologiyalarni joriy qilish, avtomatlashgan boshqaruv va kuzatuv tizimini o’rnatish, qishloq xo’jaligini mahsulotlarini ishlab chiqarishni diversifikatsiya qilish ishlariga keng e’tibor berildi. Paxta, sholi kabi suvni ko’p talab qiluvchi ekinlar qisqartirilib, o’rniga boshoqli don, sabzavot-poliz ekinlari va bog’-uzumzorlar maydoni kengaytirildi.

Tarbiya psixologiyasi yechimida ijtimoiy institutlar faoliyatida yoshlarda zaruriy xulq-atvor va odatni shakllantirish ilmiy- pedagogik muammo sifatida asoslandi, ijtimoiy muhit, ijtimoiy institut tushunchalari izohlandi, ularning rivojlanish tarixi o`rganildi, rivojlanish darajalarini belgilovchi mezonar aniqlandi va omillari ilmiy jihatdan bir tizimga keltirildi. Tadqiqot natijalari asosida, yoshlarda ijodiy qobiliyat va intelektual saloxiyatni shakllantirish yuzasidan ilmiy- psixologik va metodik tavsiyalar o`smirlarning psixik rivojlanishidagi ijtimoiy ta’sirlarning ta’lim tarbiyaviy samaradorligini oshirish imkonini beradi. Tadqiqot ishida olg`a surilgan fikr- mulohazalar ular o`rtasida ta’lim-tarbiyaviy ishlarda dasturul amal bo`lib, yoshlar faoliyati mehanizmini ishlab chiqishda muhim ko`llanma sifatida xizmat qiladi. Ushbu tadqiqot natijasi o`laroq ishlab chiqilgan tavsiyalar, hulosalardan tuman, viloyat, shahar va xatto Respublika miqyosida ijtimoiy institutlar faoliyati dasturlarini tuzishda foydalanish, tavsiyalarimizdan esa Respublikaning shahar va tumanlarida, mahalla, korxona hamda oliy va o`rta maxsus o`quv yurtlarida yoshlar bilan olib boriladigan ish jarayoniga tadbiq qilishda o`zining samarali natijalarini berishi mumkin.

Битирув малакавий ишнинг долзарблиги “Норин қишлоқ хўжалик коллежида ўқитувчининг инновацион педагогик маҳоратини ошириш йўллари” мавзусида ўқувчи касбий маҳоратини оширишнинг ташкилий-педагогик муаммоларини назарий ва амалий жиҳатдан ўрганиш долзарб масалалардан эканлиги ва уни ечимини топиш мақсади иш мазмунида ёритилмоқда. Битирув малакавий ишнинг ўрганганлик даражаси касб-ҳунар ўқитувчиларини тайёрлашда ва уларнинг таълимий-тарбиявий ишларини самарали ташкил этишда инновацион технология йўналишлари бўйича илмий тадқиқот ишлари амалга оширилган.

Ўзбекистон ўз истиқлол ва тараққиёт йўлидан ривожланиб, халқаро майдонда ўзининг муносиб ўрнини топмоқда. Давлатимизнинг мустақил тараққиёт йўлини таъминлаш учун ижтимоий,сиёсий, иқтисодий, маданий ва маърифий соҳаларда чуқур ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жамият ва инсон манфаатига қаратилган бу ислоҳотларнинг самараси бевосита таълим тизимида тайёрланаётган мутахассис кадрларнинг салоҳиятига боғлиқдир. Шу боис мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб сифатли кадрлар тайёрлашга қодир миллий асосга қурилган ва жаҳондаги илғор давлатлар таълими тараққиёти тажрибаларига таянадиган кадрлар тайёрлаш тизимини яратиш асосий вазифаларидан бирига айланди. 1997 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг “Таълим тўғрисида”ги қонуни ва “Кадрлар тайёрлаш миллий дастури” миллий таълим тараққиёти ва миллий кадрлар тайёрлаш тизими истиқболларини белгиловчи ҳужжат сифатида бу соҳадаги ишларни ривожлантиришда яна бир тарихий давр бошланишига замин яратди.

Андижон вилоятининг оч тусли бўз тупроқлари шароитида такрорий экинлардан кейин тупроқда қолган анғиз ва илдиз қолдиқлари таркибида озиқа унсурларини ва улардан кейин экилган кузги буғдойни ўғит меъёрларига боғлиқ ҳолда тупроқ унумдорлиги ҳамда кузги буғдой ҳосилдорлигига таъсирини аниқлашдан иборат. Такрорий экинлар кузги буғдойга қўлланилган ўғит меъёрларига боғлиқ ҳолда қолдирган анғиз ва илдиз қолдиқларини тупроқ унумдорлигига таъсирини аниқлаш. Такрорий экинларларни қолдирган анғиз ва илдиз қолдиқларига боғлиқ холда кузги буғдойга қўлланилган ўғит меъёрларини кузги буғдойни дон ҳосилига таъсирини аниқлаш.

Ўзбекистон ўз истиқлол ва тараққиёт йўлидан ривожланиб, халқаро майдонда ўзининг муносиб ўрнини топмоқда. Давлатимизнинг мустақил тараққиёт йўлини таъминлаш учун ижтимоий,сиёсий, иқтисодий, маданий ва маърифий соҳаларда чуқур ислоҳотлар амалга оширилмоқда. Жамият ва инсон манфаатига қаратилган бу ислоҳотларнинг самараси бевосита таълим тизимида тайёрланаётган мутахассис кадрларнинг салоҳиятига боғлиқдир. Шу боис мустақилликнинг дастлабки кунларидан бошлаб сифатли кадрлар тайёрлашга қодир миллий асосга қурилган ва жаҳондаги илғор давлатлар таълими тараққиёти тажрибаларига таянадиган кадрлар тайёрлаш тизимини яратиш асосий вазифаларидан бирига айланди. 1997 йилда қабул қилинган Ўзбекистон Республикасининг “Таълим тўғрисида”ги қонуни ва “Кадрлар тайёрлаш миллий дастури” миллий таълим тараққиёти ва миллий кадрлар тайёрлаш тизими истиқболларини белгиловчи ҳужжат сифатида бу соҳадаги ишларни ривожлантиришда яна бир тарихий давр бошланишига замин яратди.

Кейинги йилларда Ўзбекистон Республикасида донли экинлар гурухига мансуб бўлган маккажўхори етиштириш технологияси хам катта этибор қаратилмоқда. Чунки донидан хар хил махсулотларни таёрлашда силосидан эса қорамолчиликда озуқа сифатида фойдаланиб келинмоқда. Далалар ҳосилдан май ойининг иккинчи ярми, июндан бошлаб бўшайди. Улардан бўшаган майдонларга маккажўхори дон ва силос учун экилади. Кузги ғалла экинлар, эртаги маккажўхори, картошка ва бошқа эртаги экинлар, одатда, июн ойининг биринчи ярмида йиғиштириб олинади. Улардан бўшаган ерларга маккажўхорини иккинчи экин сифатида экиш мумкин. Бу қишлоқ хўжалигини интенсивлаш воситаларидан биридир. Ёзда маккажўхори такрорий экин сифатида экилганда далаларда бегона ўтлар камаяди, чунки улар ерни тайёрлаш, экинни парвариш қилиш жараёнида йўқ бўлади, бундан қолганлари маккажўхори соясида қолиб ўса олмайди.