ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА
АМИОДАРОН
AMIODARONI
Препаратнинг савдо номи: Амиодарон
Таъсир этувчи модда (ХПН): амиодарон гидрохлориди
Дори шакли: таблеткалар
Таркиби:
1 таблетка қуйидагиларни сақлайди:
фаол модда: амиодарон гидрохлориди (100% моддага қайта ҳисобланганда) – 0,2 г;
ёрдамчи моддалар: картошка крахмали, сут қанди ёки микрокристалл целлюлоза, магний стеарати ёки кальций стеарати.
Таърифи: оқ ёки оч-сариқ тусли оқ рангли таблеткалар.
Фармакотерапевтик гуруҳи: Антиаритмик воситалар.
Код АТХ: С01BD01
Фармакологик хусусиятлари
III синф антиаритмик препарати (реполяризация ингибитори). Антиаритмик таъсири миокарднинг электрофизиологик жараёнларига бўлган таъсири билан боғлиқ. Кардиомиоцитларнинг таъсир потенциалини узайтиради, бўлмачалар, қоринчалар, атриовентрикуляр (АV) тугуни, Гис тутами ва Пуркинье толалари, қўзғалишнинг ўтказилишини қўшимча йўлларини самарали рефрактер даврини оширади. “Тез” натрий каналларини блоклаб, I синф антиаритмикларига хос бўлган самаралар кўрсатади. Брадикардия ва AV ўтказувчанлигини пасайишини чақириб синус тугуни ҳужайралари мембраналарининг секинлашган (диастолик) деполяризациясини тормозлайди. Тузилиши бўйича тиреоид гормонларига ўхшаш. Йоднинг миқдори унинг молекуляр оғирлигини тахминан 37% ни ташкил қилади. Т3 ни Т4 га айланишини ингибирлайди (тироксин-5-дейодиназа блокадаси) тиреоид гормонларининг алмашинувига таъсир қилади ва бу гормонларни кардиоцит ва гепатоцитлар томонидан қамраб олинишини блоклайди, бу тиреод гормонларни миокардга рағбатлантирувчи таъсирини сусайишига олиб келади (Т3 танқислиги уни кўп ишлаб чиқарилишига ва тиреотоксикозга олиб келиши мумкин). Таъсирининг бошланиши -2-3 кундан 2-3 ойгача, таъсир давомийлиги бир неча ҳафтадан бир неча ойгача бўлиши мумкин.
Антиангинал, коронар томирларни кенгайтирувчи, альфа- ва бета-адреноблокловчи, тиреотроп ва гипотензив таъсирларга эга. Антиангинал самараси коронар томирларни кенгайтирувчи ва антиадренергик таъсирига, миокардни кислородга бўлган талабини камайишига боғлиқ. Юрак-томир тизимининг альфа-ва бета-адренорецепторларига тормозловчи (уларнинг тўлиқ блокадасиз) таъсир кўрсатади. Симпатик нерв тизимининг гиперстимуляцияга бўлган сезувчанлигини, коронар томирларнинг қаршилигини камайтиради, коронар қон айланишини оширади, юрак қисқаришлари частотасини камайтиради, миокарднинг энергетик заҳираларини (креатин сульфат, аденозин ва гликоген миқдорини ошириши ҳисобига) оширади.
Фармакокинетикаси
Сўрилиши секин ва ўзгарувчан. Биокираолишлиги-30-50%. Қон плазмасидаги максимал концентрацияси (Cmax) 4-7 соатдан сўнг аниқланади. Терапевтик плазма концентрациясининг диапозони-1-2,5 мг/л (бироқ дозани аниқлашда клиник манзарани ҳам кўзда тутиш керак). Тақсимланиш ҳажми (Vα) 60 л, бу тўқималарга жадал тақсимланишидан дарак беради. Ёғларда юқори эриш хусусиятига эга бўлиб, ёғ тўқимасида ва қон билан яхши таъминланган аъзоларда юқори концентрацияда бўлади (ёғ тўқимасида, жигарда, буйракларда, миокардда концентрацияси плазмадагидан мувофиқ 300, 200, 50 ва 34 марта юқори). Амиодароннинг фармакокинетикасини ўзига хослиги, юқори юклама дозаларда қўллаш кераклигини тақозо қилади. Гематоэнцефалик тўсиқ ва йўлдош орқали ўтади (10-50%), кўкрак сути билан чиқади (она олган дозанинг 25%). Плазма оқсиллари билан боғланиши 95% (62%-альбумин билан, 33,5%-бета-липопротеинлар билан). Жигарда жадал метаболланиши, шунингдек дейодланиш асосий фаол метаболити десэтиламиодаронни ҳосил қилади. Узоқ муддат даволанганда унинг концентрацияси амиодарон концентрациясининг 60-80% га етиши мумкин. Кумулятив қобилиятига эга эканлигини ва шу билан боғлиқ бўлган фармакокинетик параметрларини катта вариабеллигини ҳисобга олингандаги яримчиқарилиш даври (Т1/2) бўйича маълумотлар қарама-қарши. Оғиз орқали қўлланганидаги чиқарилиши икки босқичда кечади: бошланғич даври-4 – 21 соат, иккинчи босқичда Т1/2 – 25-110 кун. Узоқ муддат оғиз орқали қабул қилингандан кейинги ўртача Т1/2 – 40 кун (бу дозани танлашда катта аҳамиятга эга, чунки плазмадаги концентрациясини турғунлашиши учун камида 1 ой керак, тўлиқ чиқарилиши эса 4 ойдан кўпроқ давом этиши мумкин).
Ўт-сафро билан (85-95%) чиқарилади, қабул қилинган дозанинг 1% дан камроғи буйраклар орқали чиқарилади (шунинг учун буйракларнинг фаолияти бузилганида дозани ўзгартиришни ҳожати йўқ).
Амиодарон ҳам, унинг метаболитлари ҳам диализга дучор бўлмайди.
Қўлланилиши
Катталарда қуйидагиларни даволаш ва олдини олиш учун:
- юрак ритмининг бузилишларини (қоринча ва қоринча устки тахикардияси, Вольф- Паркинсон- Уайт (WPW) синдроми, қоринча ва қоринча устки экстросистолияси);
- қоринчалар ва бўлмачаларнинг такрорий фибрилляциясини олдини олиш;
- миокард инфарктидан кейинги реабилитация даврида аритмияни олдини олиш, агарда анамнезида олдин аниқланган аритмия эпизодларига кўрсатма бўлса.
Қўллаш усули ва дозалари
Препарат ичга, овқатланиш вақтида ёки овқатлангандан кейин қабул қилинади. Таблетка бутунлигича кўп бўлмаган миқдордаги суюқлик билан қабул қилинади. Препаратнинг дозаси пациентнинг ҳолатига қараб тўғриланиши ва шифокор томонидан белгиланиши керак. Бошланғич доза суткада 600-800 мг ни ташкил қилади ва 2-3 қабулга бўлинади. Бир марталик максимал доза-400 мг. Даволаш курси 8-15 кун. Зарурати бўлганида дозани кунига 1,2 г гача ошириш мумкин (максимал суткалик доза). Тўйинишга эришилганидан сўнг тутиб турувчи даволашга ўтилади. Тутиб турувчи даволашда беморнинг шахсий реакциясига қараб, энг кам самарали доза қўлланади ва у одатда суткада 100 дан 400 мг гачани 1-2 қабулда ташкил қилади. Имконият бўлган ҳолларда, препаратни ҳар 5 кун қабул қилгандан сўнг икки кунлик танаффус қилинади.
Ножўя таъсирлари
Нерв тизими томонидан: бош оғриғи, умумий ҳолсизлик ва бош айланиши, депрессия, чарчоқлик ҳисси, парестезиялар, эшитиш галлюцинациялари, узоқ муддат қўлланганида-периферик нейропатия, қалтираш, хотирани, уйқуни бузилиши, экстрапирамид кўринишлар, кўрув нервининг неврити.
Сезги аъзолари томонидан: увеит, шох парда эпителиясида липофусцинни чўкиши (бу ҳолда одатда беморларнинг субъектив шикоятлари бўлмайди; агарда чўкиндилар ахамиятли бўлса ва гавҳарни қисман тўлдирса кучли ёруғда кўзлар олдида ёрқин нуқталар ва пардага шикоят), тўр пардани микрокўчиши.
Юрак-томир тизими томонидан: синус брадикардияси (холинолитикларга рефрактер), АV блокадаси, узоқ вақт қўлланганида – юрак етишмовчилиги белгиларининг кучайиши, “пируэт” тур тахикардияси, мавжуд бўлган аритмияни кучайиши ёки уни пайдо бўлиши.
Модда алмашинуви томонидан: Т3 меъёрий даражасида ёки бироз пасайишида, Т4 даражасини ошиши, гипотиреоз, гипертиреоз (препаратни бекор қилиш талаб этилади).
Нафас тизими томонидан: узоқ муддат қўллаганида-йўтал, ҳансираш, интерстициал пневмония ёки альвеолит, ўпка фибрози, плеврит.
Меъда – ичак йўллари томонидан: кўнгил айниши, қусиш, анорексия, таъм сезиш туйғусини пасайиши ёки йўқолиши, эпигастрал соҳада оғирлик ҳисси, абдоминал оғриқлар, қабзият, метеоризм, диарея, узоқ муддат қўлланганида-токсик гепатит, холестаз, сариқлик, жигар циррози.
Лаборатория кўрсаткичлари: кам – “жигар”трансаминазалари фаоллигини ошиши, узоқ муддат қўлланганида тромбоцитопения, гемолитик ва апластик анемия.
Аллергик реакциялар: тери тошмаси, шу жумладан эксфолиатив дерматит.
Бошқалар: миопатия, эпидидимит, импотенция, алопеция, васкулит, фотосенсибилизация (тери гиперемияси, терининг очиқ жойларини кучсиз пигментацияси), терини қўрғошин – кўк ёки зангори пигментацияси.
Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар
Амиодаронга ва йодга бўлган юқори сезувчанлик, синус брадикардияси ва синоатриал блокада, синус тугунининг кучсизлиги синдроми (кардиостимулятор бўлмаган ҳолда), II – III даражали атриовентрикуляр блокада, қалқонсимон безининг фаолиятини бузилиши (гипотиреоз, гипертиреоз), яққол юрак етишмовчилиги, “пируэт” (torsade de pointe) полиморф қоринча тахиаритмиясини чақириши мумкин бўлган препаратлар билан бир вақтда даволаш, гиперкалиемия, ўпканинг интерстициал касалликлари, МАО ингибиторларини қабул қилиш, ҳомиладорлик ва лактация даври, 18 ёшгача бўлган болаларда қўлланмайди. Жигар етишмовчилигида, бронхиал астмада, кексалик ёшида (яққол брадикардия ривожланишини юқори хавфи), эҳтиёткорлик билан қўлланади
Дориларнинг ўзаро таъсири
Препаратни бир вақтда бошқа антиаритмик воситалар, бета-адреноблокаторлар, айрим кальций каналларини блокаторлари (верапамил билан), МАО ингибиторлари, пентамин (вена ичига (в/и)) билан бирга қўллашга йўл қўйилмайди, чунки бу полиморф қоринча тахикардиясини (torsade de pointe) ривожланишига олиб келиши мумкин. Фенотиазин ҳосилалари, терфенадин ва астемизол билан комбинацияси қоринчалар аритмияси ривожланишини чақириши мумкин. Перорал антикоагулянтлар, нитратлар, ангишвонагул препаратлари, фенитоин ва циклоспорин самарасини кучайтиради (охиргиларининг дозасини тўғрилаш керак). Колестирамин амидароннинг сўрилишини Т1/2 ва қон плазмасидаги концентрациясини камайтиради. Препаратни ва калийни чиқарилишига ёрдам берувчи диуретикларни, глюкокортикостероидларни ёки амфотерацин В ни (в/и) бир вақтда буюриш, гипокалиемия ривожланиши мумкинлиги сабабли, QТ интервалини қўшимча ошишини чақириши мумкин, бу қоринча аритмияси ривожланиши хавфини оширади. Амиодарон ва циметидинни бир вақтда қабул қилиш, амидароннинг метаболизмини секинлашишига олиб келади, бу қон зардобида унинг концентрациясини оширади. Амиодарон қалқонсимон безининг фаолиятини текширишда, айниқса тироксин ва тиреотроп гормон (ТТГ) даражасига таъсир кўрсатиши мумкин. Юрак гликозидлари брадикардия ривожланиши хавфини ва АV ўтказувчанликни сусайишини оширади. Фотосезувчанликни чақирувчи препаратлар, аддитив фотосенсибилизацияловчи таъсир кўрсатади.
Махсус кўрсатмалар
Даволашни бошлаш олдидан ўпкаларни рентгенологик текширишни, қалқонсимон бези (гормонларнинг миқдори), жигар (трансаминазалар) фаолиятини баҳолаш керак. Ножўя таъсирларини тез-тезлиги ва оғирлиги препаратнинг дозасига боғлиқ, шунинг учун минимал самарали тутиб турувчи дозаларни қабул қилиш керак. Кекса ёшли беморларни даволашда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак, чунки брадикардия кузатилиши мумкин. U тишчани пайдо бўлиши билан бирга QT интервалини узайиши мумкин. Синоаурикуляр блокада, иккинчи ва учинчи даражали АV блокадаси ва Гис тутамининг оёқчаларини блокадаси пайдо бўлганида даволашни тўхтатиш керак. Даволаш даврида, ҳамда янги аритмиялар ва касалликнинг асосий белгилари зўрайганида мунтазам электрокардиографик назорат (ҳар 3 ойда) ўтказиш керак. Ривожланаётган ҳансираш ва бемаҳсул йўтал ўпкалар шикастланишининг белгилари бўлиши мумкин. Кўкрак қафасини рентгенологик текшириш ва ўпканинг функционал синамаларини ўтказиш тавсия қилинади (ҳар 6 ойда ва ўпка касалликларининг клиник белгилари ривожланган ҳолларда).
Даволашни бошлаш олдидан плазмада электролитлар миқдорини аниқлаш керак. Амиодарон билан даволаш даврида жигар ферментлари фаоллигини мунтазам назорати ўтказилади. Даволаш даврида вақти – вақти билан ЭКГ (QRS комплексини кенглиги ва QT интервалини давомийлиги), трансаминазаларни (уларнинг фаоллиги уч марта ошганида ёки дастлаб юқори бўлган ҳолида икки марта ошганида, доза камайтирилади, ҳаттоки даволашни бутунлай тўхтагунича), таҳлили қилинади. Вақти-вақти билан окулистнинг кузатуви керак (шох пардада аҳамиятли чўкиндиларни аниқланиши ёки кўришни бузилишини ривожланиши, амиодаронни бекор қилинишини талаб қилади). Бекор қилинганида ритмни бузилиши қайталаниши мумкин. Ҳомиладорлик ва лактацияда фақат ритмни ҳаёт учун хавфли бузилишларида, бошқа антиаритмик даволашни самарасизлигида қўллаш мумкин (препарат ҳомиланинг қалқонсимон безининг дисфункциясини чақиради). Бекор қилингандан кейин фармакодинамик самараси 10-30 кун давомида сақланади. Амиодарон қалқонсимон безининг дисфункциясини чақириши мумкин, шунинг учун даволашни бошлаш олдидан, даволаш даврида ва даволаш тўхтатилганидан кейин бир неча ой давомида қалқонсимон безининг фаолиятини назорат қилиш тавсия этилади. Амиодарон йод сақлайди (200 мг да-75 мг йод), шунинг учун қалқонсимон безининг радиактив йод тўпланиши синамалари натижаларига таъсир кўрсатиши мумкин. Жарроҳлик аралашувлари ўтказилганида, анастезиологни препарат қабул қилиниши ҳақида хабардор қилиш керак – брадикардия ривожланиши хавфи, артериал босимни яққол пасайиши, ўтказувчанликни бузилиши ва юракнинг зарб ҳажмини пасайишини мумкин. Операциядан кейинги даврдаги кислород билан даволашни ўтказиш вақтида эҳтиёткорликка риоя қилиш керак, чунки респиратор дистресс – синдромини ривожланиш хавфи бор. Препарат олаётган пациентлар, фотодерматоз ривожланиш хавфи бўлганлиги учун, қуёшда юришдан сақланишлари керак.
Амиодаронни болаларда самарадорлиги ва хавфсизлиги аниқланмаган. Айрим пациентларда препарат психомотор реакцияларни секинлаштириши мумкин, автомобилни бошқаришда ва механизмлар билан ишлашда буни ҳисобга олиш керак.
Препаратни болалар олаолмайдиган жойда сақлаш ва уни яроқлилик муддати ўтгач ишлатмаслик лозим.
Дозани ошириб юборилиши
Дозани ошириб юбориш белгилари пайдо бўлганида, одатда, препаратнинг дозасини камайтириш ёки вақтинча уни қабул қилишни тўхтатиш етарли. Катта миқдордаги препарат бир вақтда қабул қилинганида артериал босимни пасайиши, брадикардия, аритмиялар, жигар фаолиятини бузилиши, атриовентрикуляр блокада кузатилиши мумкин.
Даволаш: агарда препарат яқинда қабул қилинган бўлса, меъдани ювиш ва фаоллаштирилган кўмир буюрилади. Қолган ҳолларда симптоматик тадбирлар ўтказилади. Специфик антидоти йўқ, гемодиализ самарасиз. Брадикардия ривожланганида атропин, бета-1-адреномиметикларни (добутамин) буюриш мумкин, оғир ҳолларда – кардиостимуляция.
Сақлаш шароити
Қуруқ ёруғликдан ҳимояланган жойда, 250С дан юқори бўлмаган ҳароратда.
Яроқлилик муддати
2 йил.
Дорихоналардан бериш тартиби
Рецепт бўйича