ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА
ФАРМАДИПИН®
FARMADIPINE®
Препаратнинг савдо номи: Фармадипин®
Таъсир этувчи модда (ХПН): нифедипин (nifedipine)
Дори шакли: орал томчилар.
Таркиби:
1 мл эритма қуйидагиларни сақлайди:
Фаол модда: 100 мг қуруқ моддага ҳисобланганда 20 мг (30 томчи) нифедипин;
Ёрдамчи моддалар: полиэтиленгликол 400, 96% ли этанол.
Таърифи: тиниқ сарғиш ёки яшилроқ-сарғиш рангли кучсиз спирт ҳидили ёпишқоқ суюқлик.
Фармакотерапевтик гуруҳи: кальций каналларининг блокатори (асосан қон томирларига таъсир этувчи кальцийнинг селектив антагонистлари)
АТХ коди: С08С А01.
Фармакологик хусусиятлари
Фармакодинамикаси
Фармадипин® антиангинал ва антигипертензив таъсирлар намоён қилади. Кардиомиоцитларга ва коронар ва периферик артерияларнинг силлиқ мушак хужайраларига мембраналарнинг секин потенциалга қарам кальций каналлари орқали кальций ионларини киришини блоклайди. Томирларнинг силлиқ мушакларини бўшаштиради, спазмларини йўқотади ва периферик томирларни қаршилигини, артериал босимни, кейинги юкламани ва миокардни кислородга эҳтиёжини камайтириб, коронар ва периферик артерияларни кенгайтиради; миокарднинг қисқарувчанлигини бироз пасайтиради, тромбоцитлар агрегациясини бироз камайтиради.
Фармакокинетикаси
Ичга қабул қилинганида овқат ҳазм қилиш йўлларидан яхши сўрилади, биокираолишлиги – 40-60%. Айниқса тил остига қабул қилинганида самараси тез (5-10 минутдан кейин) ривожланади. Одатда максимал таъсири 30-40 минутдан кейин қайд қилинади. Овқат қабул қилиш препаратнинг сўрилиш тезлигига деярли таъсир қилмайди. Гемодинамик самара 4-6 соат давомида сақланади. Қон плазмаси оқсиллари билан 90% гача нифедипин боғланади. Жигарда метаболизмга учрайди ва организмдан асосан нофаол метаболитлари кўринишида чиқарилади. Нифедипиннинг умумий клиренси – соатига 0,4 дан 0,6 л/кг гача. Ярим чиқарилиши даври 2-4 соатни ташкил қилади. Кекса ёшдаги одамларда ва жигар циррози бўлган пациентларда нифедипиннинг метаболизми секинлашади, шунинг учун уларда препаратнинг ярим чиқарилиш даври 2 марта узайиши мумкин, бу дозани камайтиришни ва препаратнинг қабуллари орасидаги интервални оширишини талаб қилади. Нифедипин организмда тўпланиб қолмайди. Оз миқдорда гематоэнцефалик ва йўлдош тўсиқлари орқали ўтади ва кўкрак сути билан чиқарилади.
Қўлланилиши
Артериал гипертензия (гипертензив кризларни даволаш мақсадида).
Қўллаш усули ва дозалари
Фармадипин® гипертоник кризни даволаш учун тез ёрдам препарати сифатида қўлланади. Препаратни бу дори шаклида курсий қабул қилиш учун тавсия қилинмайди.
Антигипертензив даволаш курсини ўтказиш керак бўлганида, препаратни ва дори шаклини шифокор танлайди.
Артериал босим тўсатдан ва сезиларли даражада ошганида катталар учун бошланғич бир марталик доза 3-5 томчини (2-3,35 мг), кекса ёшдаги шахслар учун 3 томчидан (2 мг) кўп бўлмаганни ташкил қилади. Тил остига ёки қаттиқ нон ёки қанд бўлагига томизиб иложи борича оғизда узоқ тутиб турилади. Етарли самара бўлмаганида дозани клиник сезиларли самарага аста-секин ошириш мумкин. Кейинчалик артериал босимни ошиши ҳолларида худди шу дозага таяниш қилиш керак. Зарурати бўлганида (АБ 190/100 мм сим. уст.-220/100 мм сим. уст. ошганида) бир марталик дозани аста-секин, алоҳида ҳолларда беморнинг АБ кўрсаткичларини шахсий ўзгаришини ҳисобга олиб 10-15 томчигача (6,7-
10 мг) ошириш мумкин.
Айрим беморларни Фармадипин® га шахсий сезувчанлигини ҳисобга олиш керак. Бундай ҳолларда доза шахсий, уч томчидан бошлаб танланади ва аста-секин клиник самарага эришилгунича 2-3 томчидан (1,34-2 мг) оширилади.
Препаратнинг бошланғич дозасини ошириб юбориш артериал босимни кескин пасайиб кетишига олиб келиши мумкин!
Ножўя таъсирлари
Препаратни қўллаш бўйича тавсияларга риоя қилинганида ножўя кўринишлари кучсиз ва ўткинчи бўлади, одатда даволашни бекор қилиниши талаб қилмайди.
Тез-тез ва назоратсиз қўлланганида бу фармакологик гуруҳ препаратлари учун характерли ножўя реакциялар бўлиши мумкин.
Юрак-қон томир тизими томонидан бузилишлар: тез-тез – шиш, вазодилатация, тез-тез эмас – тахикардия, юрак уришини кучайиши, артериал гипотензия, синкопе.
Марказий ва периферик нерв тизими томонидан: тез-тез – бош оғриғи, тез-тез эмас – вертиго, мигрень, бош айланиши, тремор, уйқуни бузилиши, хавотирлик, кам – кўришни қисқа муддатли бузилиши, қўзғалиш, парестезиялар, дизестезиялар.
Эндокрин тизими томонидан: гипергликемия (қандли диабетли беморларда ҳисобга олиш керак).
Овқат ҳазм қилиш тизими томонидан: тез-тез – қабзият; тез – юқори дозалар қўлланганида абдоминал оғриқлар, диспептик ҳолатлар, метеоризм, кўнгил айниши, қусиш (жуда кам), милкларнинг гиперплазияси (узоқ муддат қўлланганда), оғизни қуриши, жигар ферментларини транзитор ошиши.
Сийдик чиқариш тизими томонидан: тез-тез эмас – полиурия, дизурия.
Қон яратиш тизими томонидан: кам – анемия, лейкопения, тромбоцитопения.
Аллергик реакциялар: тез-тез эмас – аллергик реакциялар, аллергик шиш/ангиошиш (шу жумладан хиқилдоқ шиши); кам – қичишиш, эшакеми, тошма, жуда кам – анафилактик/анафилактоид реакциялар.
Бошқалар: тез-тез – ўзини ёмон хис қилиш, тез-тез эмас – бурун қонаши, бурунни битиши, эритема; кам – болдирларни шиши, мушакларни тиришиши, бўғимларни шиши, эректил дисфункция, носпецифик оғриқ, талваса, диспноэ.
Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар
- ўткир миокардни инфаркти (биринчи 4 ҳафта);
- кардиоген шок;
- аортал ва митрал стеноз;
- нотурғун стенокардия;
- стенокардия хуружларини даволаш, миокард инфарктини иккиламчи олдини олиш учун ишлатилмасин;
- декомпенсация босқичидаги юрак етишмовчилиги;
- артериал гипотензия (систолик АБ 90 мм сим. уст. паст);
- QRS комплексини кенгайиши билан бўлган қоринчалар тахикардияси;
- синус тугунининг заифлиги синдроми;
- Вольф-Паркинсон-Уайт (WPW) синдроми, Лаун-Генонг-Левайн (LGL) синдроми;
- II ва III даражали AV блокада;
- порфирия;
- проктоколэктомиядан кейинги аниқланган илеостома;
- ҳомиладорлик;
- эмизиш даври;
- болалар;
- нифедипинга ва препаратнинг бошқа компонентларига юқори сезувчанлик;
- бошқа дигидропиридинларга юқори сезувчанлик;
- рифампицин билан бир вақтда қабул қилманг.
Дориларнинг ўзаро таъсири
Нифедипин бир вақтда қўлланадиган диуретиклар, бета-блокаторлар, ААФ ингибиторлари, АТ-1 рецепторларининг антагонистлари, бошқа кальций антагонистлари, α-адренергик блокаторлари, ФДЕ5 ингибиторлари, α-метилдопа каби антигипертензив препаратларнинг антигипертензив самарасини ошириш мумкин.
Бета-адреноблокаторлар билан мажмуада қўлланганида гипотензив таъсирини кучайтириш билан бир қаторда, айрим ҳолларда юрак етишмовчилиги ривожланиши мумкин.
Дилтиазем нифедипиннинг организмдан чиқарилиши секинлаштиради (зарурати бўлганида нифедипиннинг дозаси камайтирилади).
Амиодарон ва хинидин нифедипиннинг салбий инотроп таъсирини кучайтириши мумкин. Алоҳида ҳолларда нифедипин ва хинидин бирга ичга қабул қилинганида, хинидинни қон плазмасидаги концентрациясини камайиши юз беради.
Нифедипин юрак гликозидлари, теофиллин билан мажмуада одатда беморлар томонидан яхши ўзлаштиради, жуда кам ҳолларда дигоксин ва теофиллиннинг қон плазмасидаги даражасини ошиши мумкин (охиргиларнинг қон плазмасидаги миқдорини назорат қилиш керак).
Нифедипин карбамазепин, фенитоиннинг қон зардобидаги концентрациясини оширади. Нифедипин ва циметидинни бирга қўллаш, нифедипинни қон плазмасидаги даражасини ошишига олиб келиши мумкин.
Рифампицин жигар ферментларининг фаоллигини қўзғатиб, нифедипиннинг метаболизмини тезлаштиради, бу нифедипиннинг клиник самарасини пасайишига олиб келиши мумкин (бундай мажмуани қўллаш мумкин эмас).
Фентанилни қўллаш билан режалаштирилган анестезиядан 36 соат олдин нифедипин билан даволашни тўхтатиш керак. Нифедипин рентгеноконтраст воситалари билан мутаносиб.
Ҳомиладорларда нифедипинни магний сульфатини вена ичига юбориш билан мажмуаси нерв-мушак блокадасини чақириш мумкин.
Нифедипин ичак шиллиқ қаватда ва жигарда бўлган цитохром Р450 3А4 тизими орқали метаболизмга учрайди. Бундан келиб чиқиб, бу фермент тизимини сусайтирувчи ёки қўзғатувчи препаратлар “биринчи ўтиш” самарасини ёки нифедипиннинг клиренсига ўзгартириш мумкин. Макролид-антибиотикларни (масалан, эритромицин), анти-ОИТВ протеоза ингибиторлари (масалан, ритонавир), азол антибиотикларни (масалан, кетаконазол), нефазодон, флюоксетин, хинупристин/дальфопристин, циметидин, тизоприд ва нифедипинни бир вақтда қўллаш плазмада нифедипиннинг концентрациясини ошишига олиб келиши мумкин.
Вальпроат кислотасини ферментларни сусайтириши оқибатида тузилиши бўйича кальций каналларини блокаторларига ўхшаш нимодипиннинг плазмада концентрациясини ошириши маълум. Шунинг учун плазмада нифедипиннинг концентрациясини кўтарилиши ва самарадорлигини ошишини истисно қилиб бўлмайди.
Такролимусни цитохром Р450 3А4 тизими орқали метаболизмга учраши маълум.
Чоп этилган маълумотлар алоҳида ҳолларда нифедипин билан бир вақтда қўлланганида такролимуснинг дозасини камайтириш мумкинлигини кўрсатади. Икки препаратлар бир вақтда қўлланганида плазмада такролимуснинг концентрациясини мониторингини ўтказиш керак ва зарурати бўлганида такролимуснинг дозасини камайтириш масаласини кўриб чиқиш керак.
Грейпфрут шарбати цитохром Р450 3А4 тизимини сусайтиради. Нифедипин қўлланганида грейпфрут шарбатини истеъмол қилиш препаратнинг плазмадаги концентрациясини ошишига ва биринчи ўтишда метаболизмни пасайиши ёки клиренсни камайиши оқибатда таъсирининг давомийлгини ошишига олиб келади. Бунинг оқибатида препаратнинг антигипертензив таъсири кучайиши мумкин. Грейпфрут шарбати мунтазам истеъмолидан кейин бу самара шарбат охирги истеъмол қилингандан кейин 3 кун давомида давом этиши мумкин. Шунинг учун нифедипин билан даволаш вақтида грейпфрутларни/грейпфрут шарбатини истеъмол қилишдан сақланиш керак.
Нифедипинни қўллаш ванилил-миндал кислотасининг сийдикдаги концентрациясини спектрофотометрик аниқлаш (юқори самарали суюқлик хроматография усулини қўллашда, бу самара кузатилмайди) сохта натижаларга олиб келган.
Махсус кўрсатмалар
Препаратни нотурғун стенокардияда, яққол юрак етишмовчилигида ва оғир аортал стенозда, оғир ўпка гипертензиясида, гипертрофик кардиомиопатияда, мия қон айланишини бузилишларида, қандли диабетда, жигар ва буйраклар фаолиятини бузилишларида, шунингдек кекса ёшдаги беморларда фақат беморларни синчков клиник кузатуви шароитида қўллаш керак. Кекса ёшдаги пациентларда кескин периферик вазодилатация туфайли церебрал қон оқишини камайишини эҳтимоли катта. Гемодиализда бўлган, хавфли артериал гипертензияси ва гиповолемияси бўлган пациентларда, нифедипинни қабул қилиш фонида АБ сезиларли даражада пасайиши кузатилиши мумкин. Айниқса даволашни бошида ва бета-блокаторлар бир вақтда қўлланганида гипотензия пайдо бўлиши мумкин бўлиб, уни айрим беморлар ёмон ўтказадилар. Бундай беморларни синчиклаб кузатиш керак. Бета-блокаторларни қабул қилаётган беморларда даволашни бошида димланган юрак етишмовчилигининг белгилари пайдо бўлиши мумкин. Оғир коронар етишмовчилиги бўлган беморларда рефлектор тахикардия туфайли ишемик касалликнинг кечишини ёмонлашиши, у билан бирга эса стенокардия хуружлари тезлашиши мумкин. Нифедипинни стенокардияли беморларга ёки ўтказилган инфарктдан кейин эҳтиёткорлик билан буюриш керак. Даволаш фонида кўкрак соҳасида оғриқлар пайдо бўлганда препаратни бекор қилиш керак. Нифедипин билан даволаниш вақтида алкоголни истеъмол қилиш ва чекиш мумкин эмас.
Нифедипин билан қўлланаётган бошқа препаратларнинг дозалари, шахсий тартибда белгиланиши керак. Юрак гликозидлари ҳам нифедипин билан даволаш вақтида қўлланиши мумкин. Нифедипин қўлланганида ванилил-миндал кислотасини сийдикдаги концентрациясини спектрофотометрик аниқлашнинг натижаларини сохта ошиши мумкин.
Ҳомиладор аёлларда нифедипин бир вақтда вена ичига магний сульфатни юбориш билан қўлланганида, артериал босимни пасайиши мумкинлиги туфайли, она ва ҳомилага зарар келтириши мумкин, шунинг учун артериал босимни синчиклаб мониторингини ўтказиш зарур. Жигар фаолиятини бузилиши бўлган пациентларда синчков мониторинг, оғир ҳолларда – дозани камайтириш талаб қилинади.
Нифедипин цитохром Р450 3А4 тизими орқали метаболизмга учрайди. Шу сабабли бу фермент тизимини сусайтирувчи ёки қўзғатувчи препаратлар “биринчи ўтиш” самарасини ёки нифедипиннинг клиренсини ўзлаштириши мумкин (“Дориларнинг ўзаро таъсири” бўлимига қаранг).
Нифедипин бу препаратлар билан йўлдош қўлланганида артериал босимни назорат қилиш ва зарурати бўлганида нифедипиннинг дозасини пасайтириш масаласини кўриб чиқиш керак.
Алоҳида in vitro экспериментлар кальций антагонистларни, хусусан нифедипинни қўллаш ва сперматозоидлардаги биокимёвий ўзлаштиришлар орасида ўзаро алоқа борлигини аниқлади, улар охиргиларнинг уруғлантириш қобилиятини ёмонлаштиради. Агарда in vitro уруғлантиришига уринишлар муваффақиятсиз бўлса, бошқа тушунтиришлар бўлмаса, у ҳолда кальций антагонистлари, хусусан нифедипинни бу ҳолатнинг мумкин бўлган сабабчиси деб қараш мумкин.
Ҳомиладорлик ва эмизиш даврида қўлланиши. Нифедипинни ҳомиладорлик вақтида қўллаш мумкин эмас.
Нифедипин она сутига ўтади, шунинг учун препаратни қўллаш вақтида эмизишни тўхтатиш керак.
Болалар. Препарат болаларни даволаш учун қўлланмайди.
Автотранспортни бошқаришда ёки бошқа механизмлар билан ишлашда реакция тезлигига таъсир қилиш қобилияти
Препаратни қўлланганида юқори диққатни талаб қиладиган потенциал хавфли фаолият турлари (автотранспортни бошқариш, бошқа механизмлар билан ишлаш ва ҳоказолар) билан шуғулланишидан сақланиш керак.
Препарат болалар олаолмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.
Дозани ошириб юборилиши
Нифедипин билан ўткир заҳарланишнинг симптомлари: онгни хатто комагача бузилиши, артериал босимни пасайиши, тахикардия/брадикардия, гипергликемия, метаболик ацидоз, гипоксия, ўпка шиши билан кечувчи кардиоген шок.
Даволаш: тез ёрдам кўрсатиш бўйича тадбирлар биринчи навбатда препаратни организмдан чиқарилишига ва турғун гемодинамикани тиклашга йўналтирилган бўлиши керак.
Перорал қўлланганидан кейин меъдани тўлиқ тозалаш тавсия қилинади, зарурати бўлганида – ингичка ичакни ҳам бирга ювиш керак.
Нифедипин учун қон плазмаси оқсиллари билан юқори даражали боғланиш ва нисбатан юқори бўлмаган тақсимланиш ҳажми характерли бўлганлиги туфайли гемодиализ самарасиз, аммо плазмафорез ўтказиш тавсия қилинади. Брадикардияни бета-симпатомиметиклар билан бартараф қилиш мумкин. Ҳаёт учун хавф туғдирувчи юрак ритмини секинлашишида ритмнинг сунъий ҳайдовчисини қўллаш тавсия қилинади. Кардиоген шок ва вазодилятация оқибатида пайдо бўладиган гипотензияни кальций препаратлари (10-20 мл 10% кальций-хлориди ёки глюконати эритмалари вена ичига секин юборилади, кейин зарурати бўлганида қайтарилади) билан йўқотиш мумкин. Бунинг оқибатида кальцийнинг зардобдаги даражаси меъёрнинг юқори чегарасига етиши ёки бироз юқори бўлиши мумкин. Агарда кальцийни юборилиш етарли даражада самарали бўлмаса, допамин ёки норадреналин каби симпатомиметикларни қўллаш мақсадга мувофиқдир. Бу препаратларнинг дозалари эришилган даволаш самарасини ҳисобга олиб танланади. Суюқликларни қўшимча юборилишга жуда эҳтиёткорлик билан ёндошиш керак, чунки бу юракни юкланиши хавфини оширади.
Чиқарилиш шакли
5 мл ёки 25 мл дан флаконларда, қутига жойланган.
Сақлаш шароити
Қуруқ, ёруғликдан ҳимояланган жойда, 25°С дан юқори бўлмаган ҳароратда сақлансин.
Яроқлилик муддати.
3 йил.
Флакон очилганидан кейин препарат 28 кун сақланади.
Дорихоналардан бериш тартиби
Рецепт бўйича.