ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

ДИПРОСПАН^®

DIPROSPAN^®

Препаратнинг савдо номи: Дипроспан^®

Таъсир этувчи модда (ХПН): бетаметазон (betamethasone)

Дори шакли: инъекция учун суспензия.

Таркиби:

1 мл суспензия қуйидагиларни сақлайди:

фаол моддалар: 6,43 мг бетаметазон дипропионати (5 мг бетаметазонга эквивалент) ва
2,63 мг бетаметазон натрий фосфати (2 мг бетаметазонга эквивалент) сақлайди;

ёрдамчи моддалар: динатрий гидрофосфат дигидрати, натрий хлориди, динатрий эдетати, полисорбат 80, бензил спирти, метилпарагидроксибензоат (Е218), пропилпарагидроксибензоат (Е 216), натрий карбоксиметилцеллюлоза, макрогол 4000, хлорид кислотаси, инъекция учун сув.

Таърифи: тиниқ, рангсиз, бироз қовушқоқ, енгил суспензияланувчи оқ ёки деярли оқ заррачалар сақловчи, ёт аралашмалари бўлмаган суюқлик.

Фармакотерапевтик гуруҳи: тизимли қўллаш учун кортикостероидлар.

АТХ коди: Н02АВ01.

Фармакологик хусусиятлари

Фармакодинамикаси

Бетаметазон синтетик глюкокортикоиддир (9 альфа-фтор-16 бета-метилпреднизолон). Бетаметазон кучли яллиғланишга қарши, аллергияга қарши ва иммунодепрессив таъсир кўрсатади.

Бетаметазон клиник аҳамиятли минералокортикоид таъсир кўрсатмайди.

Глюкокортикоидлар хужайралар мембранаси орқали киради ва цитоплазманинг специфик рецепторлари билан комплекслар шакллантиради. Бу комплекслар кейинчалик хужайра ядорсига киради, ДНК (хроматин)га бирикади ва информацион РНК ни, шунингдек турли ферментлар оқсилларининг синтезини рағбатлантиради. Булар натижада глюкокортикоидлар тизимли қўлланганида кузатиладиган самараларга жавоб беради. Иммун ва яллиғланиш жараёнларига таъсир қилишдан ташқари, глюкокортикоидлар шунингдек углеводлар, оқсиллар ва ёғларнинг метаболизмига ҳам таъсир кўрсатади. Бундан ташқари, глюкокортикоидлар юрак-қонтомир тизимига, скелет мушакларига ва марказий нерв тизимига таъсир қилади.

Яллиғланиш ва иммун жараёнларига таъсири. Глюкокортикоидларнинг яллиғланишга қарши, иммунодепрессив ва аллергияга қарши хусусиятлари, даволаш амалиётида ишлатилганида муҳим аҳамиятга эга. Бундай хусусиятларининг асосий натижалари қуйидагилар: яллиғланиш жараёни ўчоғида иммунофаол хужайралар миқдорини пасайиши, вазодилатацияни камайиши, лизосомал мембранани барқарорланиши, фагоцитозни бостирилиши, простагландинлар ва унга яқин моддаларнинг ишлаб чиқарилишини камайиши.

Препаратнинг яллиғланишга қарши таъсири гидрокортизонга қараганда тахминан 25 марта ва преднизолонга қараганда 8-10 марта юқори (оғирлик нисбатида).

Углеводлар ва оқсиллар метаболизмига таъсири. Глюкокортикоидлар оқсиллар метаболизмини рағбатлантиради. Жигарда глюконеогенез жараёни орқали озод бўлган аминокислоталар глюкоза ва гликогенга айланади. Периферик тўқималарда глюкозани сўрилиши пасаяди, бу, айниқса диабетга мойиллиги бўлган пациентларда гипергликемия ва глюкозурияга олиб келади.

Липидлар метаболизмига таъсири. Глюкокортикоидлар липолитик таъсирга эга. Липолиз оёқ-қўллар даражасида жуда яққол ифодаланган. Бундан ташқари, глюкокортикоидлар ҳаммадан кўпроқ тана, бўйин ва бош соҳаларида намоён бўладиган липогенезга таъсир қилади. Бу самаралари биргаликда липид қатламларини қайта тақсимланишига олиб келади.

Глюкокортикоидларнинг максимал фармакологик фаоллиги, қон зардобидаги препаратнинг максимал концентрациясига эритишига қараганда кечроқ намоён бўлади, бу препаратнинг самараларини катта қисми бевосита дорининг таъсири билан эмас, балки ферментлар фаоллигини ўзгаришига асосланганлигини кўрсатади.

Фармакокинетикаси

Бетаметазон натрий фосфати ва бетаметазон дипропионати терапевтик таъсирини тез бошланиши, шунингдек бошқа маҳаллий ва умумий фармакологик таъсирларини таъминлаб, инъекция жойидан сўрилади.

Бетаметазон натрий фосфати сувда тез эрийди ва организмда бетаметазонгача (биологик фаол глюкокортикоид) метаболизмга учрайди. 2,63 мг бетаметазон натрий фосфати 2 мг бетаметазонга эквивалент.

Бетаметазон дипропионатини ишлатиш препаратни давомли таъсирига эришиш имкониятини беради. Бу модда деподан иборат бўлиб деярли эримайди, шундай қилиб, сўрилиши аста-секин юз беради, симптомларни енгиллашиши эса узоқроқ давом этади.

Бетаметазон жигарда метаболизмга учрайди. Асосан альбуминлар билан боғланади. Жигар касалликлари бўлган пациентларда бетаметазоннинг метаболизми давомлироқ ёки секинлашган бўлади.

Қўлланилиши

Кортикостероид даволаш ёрдамчи ҳисобланади ва асосий даволашнинг ўрнини босмайди.

Мушак ичига юбориш

Дипроспан® турли ревматологик, дерматологик, аллергик касалликларни, одатда кортикостероидлар билан даволашга жавоб кузатиладиган коллагенли ва бошқа касалликларни даволаш учун кўрсатилган.

Бўғим ичига ва периартикуляр юбориш, шунингдек бевосита юмшоқ тўқималарга юбориш

Остеоартритда, ревматоид артритда ёрдамчи қисқа муддатли даволаш сифатида (касалликни ўткир шаклида ёки зўрайишида) қўлланади.

Тери ичига юбориш.

Дерматологик касалликларда қўлланади.

Оёқ панжаси тўқималарига маҳаллий юбориш.

Қаттиқ қадоқ, шпор, оёқ панжасининг катта бармоғини харакатини қийинлиги ёки оёқ панжасининг катта бармоғини деформациясидаги бурситда, синовиал кистада, мортонов метатарзал невралгияда, тендосиновитда, кубсимон суякнинг периоститида ёрдамчи қисқа муддатли даволаш сифатида (касалликни ўткир шаклида ёки зўрайишида) қўлланади.

Аллергик ҳолатлар

Бронхиал астма, астматик статус, мавсумий ёки йил давомидаги аллергик синусит, аллергик бронхитнинг оғир шакли, контакт дерматит, атопик дерматит, пичан иситмаси, ангионевротик шиш, зардоб касаллиги, дори препаратлари ёки ҳашоратларни чақишига ўта юқори сезувчанлик реакциялари.

Ревматик касалликлар

Остеоартрит, ревматоид артрит, бурсит, люмбаго, ишиас, кокцидиния, ўткир подагрик артрит, қийшиқ бўйин, гиалиноз киста, анкилозловчи спондилоартрит, радикулит, экзостоз, фасциит.

Дерматологик касалликлар

Атопик дерматит (тангасимон экзема), нейродермит (чегараланган нейродермит), контакт дерматит, яққол қуёшли дерматит, эшакеми, гипертрофик қизил ясси темиратки, липоидли диабетик некробиоз, ўчоқли алопеция, дискоид қизил югурик, псориаз, келоид чандиқлар, хақиқий пуфакча, герпетиформ дерматит, кистоз хуснбузар.

Коллаген касалликлар

Тарқалланган тизимли қизил югурик, тугунли периартрит, склеродермия ва дерматомиозитнинг айрим турларини зўрайиши ёки самарани бир маромда ушлаб турувчи даволаш сифатида.

Онкологик касалликлар

Катталардаги лейкоз ва лимфомани, шунингдек болалардаги ўткир лейкозни паллиатив даволаш сифатида.

Бошқа ҳолатлар

Адреногенитал синдром, геморрагик ректоколит, Крон касаллиги, спру, глюкокортикоидлар билан даволаш зарур бўлган қоннинг патологик ўзгаришлари, нефрит, нефротик синдром.

Буйрак усти безлари пўстлоғининг бирламчи ёки иккиламчи етишмовчилиги бўлганида, Дипроспан^® билан даволашни ўтказиш мумкин, лекин, зарурати бўлганида, бир вақтда минералокортикоидларни қўллаш керак.

Қўллаш усули ва дозалари

Қўллаш олдидан эритмани чайқатиш керак.

ПАЦИЕНТНИНГ ЭҲТИЁЖИ, КАСАЛЛИКНИНГ ТУРИ, УНИНГ ОҒИРЛИГИ ВА ПАЦИЕНТ ОРГАНИЗМИНИНГ РЕАКЦИЯСИГА ҚАРАБ, ДОЗА ШАХСИЙ РАВИШДА ТАНЛАНАДИ.

Доза минимал, қабул қилиш даври эса – максимал қисқа бўлиши керак.

Дастлабки дозани қониқарли клиник самара олингунича танлаш керак. Агар етарлича вақт даврида қониқарли клиник самарага эришилмаса, Дипроспан^® препаратининг дозасини аста-секин пасайтириб, даволашни тўхтатиш ва бошқа тўғри келувчи даволашга ўтиш керак.

Қониқарли самарада адекват клиник самарани таъминловчи минимал дозага эришилмагунича бошланғич дозани аста-секин пасайтириб (вақтни йўл қўйилган интерваллари орқали), оптимал дозани аниқлаш керак.

Дипроспан^®ни вена ичига ва тери остига юбориш мумкин эмас.

Тизимли қўллаш

Тизимли даволашда кўпчилик ҳолларда препаратнинг бошланғич дозаси 1-2 мл ни ташкил қилади. Зарурати бўлганида юбориш такрорланади. Препарат думбага чуқур мушак ичига юборилади. Доза ва препаратни қўллашни тез-тезлиги пациентнинг ҳолатига оғирлиги ва терапевтик самарага боғлиқ. Жиддий касалликларда, шошилинч даволаш зарурлигида, масалан, тизимли қизил югирик ёки астматик статусда, препаратнинг бошланғич дозаси 2 мл ни ташкил қилиши мумкин.

Турли дерматологик касалликларда яхши жавобга, одатда 1 мл Дипроспан^® препарати мушак ичига юборилганидан кейин эришилади; препаратни юборишни терапевтик самарага қараб такрорлаш мумкин.

Нафас йўлларининг касалликларида симптомларни яхшиланишига Дипроспан^® препарати мушак ичига юборилганидан кейин бир неча соат ўтгач эришилади. Бронхиал астма, пичан иситмаси, аллергик бронхит ва аллергик ринитда самарали назоратга 1-2 мл препарат юборилганидан кейин эришилади. Ўткир ёки сурункали бурситда самарали натижаларга Дипроспан^® препаратини 1-2 мл мушак ичига инъекциясидан кейин эришилади; зарурати бўлганида препаратни юборишни такрорлаш мумкин.

Маҳаллий қўллаш

Маҳаллий оғриқни қолдирувчи препаратни бир вақтда фақат якка холларда қўллаш керак бўлади (инъекция деярли оғриқсиз). Агар маҳаллий оғриқни қолдирувчи препаратни бир вақтда қўллаш яхшироқ бўлса, унда парабен сақламайдиган дори шаклларини ишлатиб Дипроспан^®ни лидокаин гидрохлоридининг 1% ёки 2% ли эритмаси билан, прокаин гидрохлориди билан ёки шунга ўхшаш маҳаллий оғриқсизлантирувчилар билан аралаштириш мумкин (бир шприцда, флаконда эмас). Метилпарабен, пропилпарабен, фенол ва бошқа шунга ўхшаш моддаларни сақловчи оғриқни қолдирувчиларни қўллаш рухсат этилмайди. Олдин флакондан Дипроспан^® препаратининг керакли дозасини шприцга олиш; кейин шу шприцга маҳаллий оғриқни қолдирувчининг керакли миқдорини олиш ва қисқа вақт давомида силкитиш керак.

Ўткир бурситларда (субдельтасимон, субакромиал ва препателляр) 1-2 мл Дипроспан^® препаратини бевосита синовиал халтага юбориш, бир неча соатга оғриқни енгиллаштириши ва харакатчанликни тўлиқ тиклаши мумкин.

Сурункали бурситда. Шошилинч даволашдан кейин яхши самара олинганида, препаратнинг дозасини пасайтириш мумкин.

Тендинит, тендосиновиит ва перитендинитда. Касалликнинг ўткир босқичида препаратнинг бир инъекцияси беморнинг ҳолатини яхшилаш учун етарли бўлиши мумкин, сурункали – пациентнинг холатига қараб препаратни такрорий юбориш талаб қилиниши мумкин.

Ревматоид артрит ва остеоартритда. Препаратни 0,5-2 мл дозада бўғим ичига юбориш, одатда, юборилганидан кейин 2-4 соат давомида оғриқни, бўғимларнинг оғриқлилиги ва қийин харакатланишини камайтиради. Препаратнинг терапевтик таъсирини давомийлиги бу икки касалликда аҳамиятли фарқ қилади ва 4 ва кўпроқ хафтани ташкил қилиши мумкин. Дипроспан^® препаратини бўғим ичига юбориш бўғимлар томонидан ҳам, бўғимолди тўқималар томонидан ҳам яхши ўзлаштирилади.

Препаратнинг тавсия этилган дозалари:

• катта бўғимларга (масалан, тизза, чаноқ-сон) юборилганида: 1-2 мл;
• ўртача бўғимларга (масалан, тирсак) юборилганида: 0,5-1 мл;
• майда бўғимларга (масалан, қўл кафти бўғимларига) юборилганида: 0,25-0,5 мл.

Тери касалликларида. Дерматологик касалликларда Дипроспан^® препаратини бевосита шикастланиш ўчоғига юбориш самарали. Препарат бевосита қўлланмайдиган шикастланишнинг айрим соҳаларига нисбатан препаратнинг ижобий самараси, препаратни катта бўлмаган тизимли самараси билан боғлиқ бўлиши мумкин.

Доза 0,2 мл/см² ни ташкил қилади. Препарат диаметри 26 G игнали туберкулин шприци ёрдамида тери ичига (тери остига эмас) юборилади. Барча шикастланган сохаларга юборилган препаратнинг умумий миқдори 1 мл дан ошмаслиги керак.

Глюкокортикоидли даволашга сезувчан бўлган оёқ кафтининг касалликлари. Қадоқ фонидаги бурситда ҳар бири 0,25 мл дан препаратни икки кетма-кет инъекцияларини қўллаш самарали бўлиши мумкин. Оёқ кафтининг катта бармоғини қийин ҳаракатчанлиги (Hallux Rigidus), оёқ кафтининг бешинчи бармоғини вирусли деформацияси каби бошқа касалликларида, шунингдек ўткир подагрик артритда, яхшиланиш жуда тез юз бериши мумкин. Узунлиги 1,9 см 26 G игнали туберкулин шприци оёқ кафтига қилинадиган кўпчилик инъекциялар учун тўғри келади.

Тавсия этилган дозалар (юборишлар орасидаги таҳминан 1 ҳафта интерваллар билан) ташкил қилади:

Бурситда:

– қаттиқ қадоқ фонида                                                                               0,25-0,5 мл

– шпорда                                                                                                      0,5 мл

– оёқ кафтиниг катта бармоғини қийин харакатчанлигида                  0,5 мл

– оёқ кафтиниг бешинчи бармоғини варусли деформациясида                       0,5 мл

Синовиал кистада                                                                                      0,25-0,5 мл

Мортон метатарзал невралгияда                                                              0,25-0,5 мл

Тендосиновиитда                                                                                       0,5 мл

Кубсимон суякнинг периоститида                                                                      0,5 мл

Ўткир подагрик артритда                                                                          0,5-1 мл.

Ножўя таъсирлари

Дипроспан^® препаратини қўллашда кузатиладиган ножўя реакциялар, бошқа кортикостероидларни қўллашдаги реакциялар каби, доза ва препаратни қўллашнинг давомийлигига боғлиқ.

Сув-электролит мувозанатини бузилишлари: натрийни тутилиши, калийни йўқотилиши, гипокалиемик алкалоз, суюқликни тутилиши, мойиллиги бўлган пациентларда димланган юрак етишмовчилиги, артериал гипертензия.

Скелет-мушак тизими томонидан бузилишлар: мушак кучсизлиги, мушак массасини йўқотилиши, миастенияда симптомларни ёмонлашиши, остеопороз, баъзида суяклардаги кучли оғриқлар ва спонтан синишлар билан (умуртқа поғонасини компрессион синишлари), суякни асептик некрози (сон ва елка суягининг бошчасини), пайларни узилиши, стероид миопатия, патологик синишлар, бўғимларни беқарорлиги.

Тери томонидан бузилишлар: терини атрофияси, жарохатларни секин битиши, терини нозиклиги ва юпқалашиши, петехиялар, экхимоз, аллергик дерматит, ангионевротик шиш, юзни эритемаси, кўп терлаш, эшакеми.

МИЙ томонидан бузилишлар: перфорация ва қон кетиши эҳтимоли билан меъда яраси, панкреатит, метеоризм, ичак перфорацияси, ярали эзофагит, кўнгил айниши, қусиш.

Нерв тизими томонидан бузилишлар: тиришишлар, бош айланиши, бош оғриғи, бош мия ички босимини ошиши (мияни сохта ўсмаси).

Рухият томонидан бузилишлар: эйфория, кайфиятни ўзгариши, шахсиятни ўзгариши ва оғир депрессия, юқори қўзғалувчанлик, уйқусизлик, психотик реакциялар, айниқса анамнезида психиатрик бузилишлари бўлган пациентларда, депрессия.

Кўриш аъзолари томонидан бузилишлар: кўз ички босимини ошиши, глаукома, орқа субкапсуляр катаракта, экзофтальм.

Эндокрин тизими томонидан бузилишлар: Кушинг синдромини клиник симптоматикаси, хайз кўриш циклини бузилиши, қандли диабети бўлган беморларда инсулинга ёки перорал гипогликемик воситаларга эхтиёжни ошиши, ҳомилани ривожланиши ёки боланинг ўсишини кечикиши, углеводларга толерантликни бузилиши, яширин қандли диабетни намоён бўлиши, гипофиз ва буйрак усти безлари пўстлоғи фаолиятини иккиламчи етишмовчилиги, бу айниқса стресс (жароҳат, жарроҳлик аралашуви ёки касаллик) ҳолида ноҳуш ҳисобланади.

Метаболик бузилишлар: оқсилни парчаланиши оқибатида салбий азот мувозанати, липоматоз, тана вазнини ошиши.

Иммун тизими томонидан бузилишлар: кортикостероидлар тери тестларини сусайишига ёрдам беришлари, инфекция симптомларини ниқоблашлари ва яширин инфекцияни фаоллаштиришлари, шунингдек инфекцияни қўзғатувчиларига, хусусан микобактерияларга (туберкулёзда), Candida albicans ва вирусларга чидамликни пасайтиришлари мумкин.

Бошқа реакциялар: анафилактик ёки аллергик реакциялар, гипотензив ёки шокли реакциялар.

Умумий бузилишлар ва юбориш жойидаги бузилишлар: препаратни бўйин ёки бош сохасига юбориш билан боғлиқ бўлган кўрликни кам ҳоллари, гиперпигментация ёки гипопигментация, тери ости ва тери атрофияси, асептик абсцесс, инъекциядан кейинги зўрайишлар (бўғим ичига юборилганидан кейин), Шарко артропатияси.

Препарат бўғим ичига қайта юборилганидан кейин бўғимларни шикастланиши пайдо бўлиши мумкин. Зарарланиш хавфи мавжуд.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

Таъсир этувчи ёки ёрдамчи моддалардан биронтасига ёки кортикостероидларга юқори сезувчанлик.

Тизимли замбуруғли инфекциялар.

Идиопатик тромбоцитопеник пурпураси бўлган пациентларга мушак ичига юбориш мумкин эмас.

Дориларнинг ўзаро таъсири

Препаратлар билан ўзаро таъсири

Фенобарбитал, рифампицин, фенитоин ёки эфедрин билан бир вақтда қўллаш, кортикостероидларнинг метаболизмини кучайтириши ва бунинг оқибати сифатида терапевтик самарасини пасайтириши мумкин.

Кортикостероидли даволанаётган пациентларда, даволашни қуйидаги турларини қўллаш мумкин эмас:

• чечакка қарши эмлаш,
• иммунизациянинг бошқа турлари (айниқса юқори дозаларда), неврологик асоратларнинг хавфи ва кучсиз иммун жавоб туфайли (антителаларни етарли чиқмаслиги).

Лекин ўринбосар даволаш сифатида кортикостероидларни қўллаётган пациентларда, иммунизацияни ўтказиш мумкин (масалан, Аддисон касаллигида).

Диуретиклар, масалан, тиазидлар билан бир вақтда қўллаш, глюкозани ўзлаштираолмаслик хавфини ошишига олиб келиши мумкин.

Кортикостероидлар ва эстрогенлар билан бир вақтда даволанаётган пациентларнинг холатини кузатиш керак, чунки кортикостероидларнинг самаралари кучайиши мумкин.

Кортикостероидлар ва юрак глюкозидларини бир вақтда қўллаш, гипокалиемия оқибатида аритмия ёки дигиталисли интоксикация пайдо бўлиши хавфини ошириши мумкин. Юрак гликозидларини қабул қилаётган пациентлар кўпинча бир вақтда организмда калийнинг чиқарилишига ёрдам берувчи диуретикларни қўллайдилар. Бундай холларда пациентга калий сақловчи препаратларни буюриш керак. Кортикостероидлар амфотерицин В ни қўллаш чақирган қалийнинг чиқарилишини кучайтиришлари мумкин. Препаратларнинг бундай мажмуаларидан бирини қабул қилаётган барча пациентларда, зардоб электролитларининг даражасини, хусусан қон зардобида калийнинг даражасини диққат билан назорат қилиш керак.

Кортикостероидлар ва кумарин қатори антикоагулянтларни бир вақтда қўллаш, антикоагулянтларнинг самараларини кучайтириши ёки сусайтириши мумкин, бу дозага тузатиш  киритишни талаб қилади. Антикоагулянтлар ва глюкокортикостероидлар билан бир вақтда даволанаётган пациентларга нисбатан, кортикостероидлар томонидан чақирилган меъда-ичак йўлларининг яраларини ривожланиши мумкинлиги хақида, шунингдек ички қон кетиши хавфини ёдда тутиш керак.

Кортикостероидлар қон плазмасида салицилатларнинг концентрациясини пасайтириши мумкин. Кортикостероидларнинг дозалари пасайтирилганида ёки даволаш тўхтатилганида, салицил кислотаси билан захарланиш эҳтимолига нисбатан текшириш ўтказиш керак. Глюкокортикоидлар ва салицилатларни қўшилиши меъда-ичак йўлларида ярали жараёнларнинг тез-тезлиги ва оғирлигини ошириши мумкин.

Ностероид яллиғланишга қарши препаратлар ёки этанол билан бир вақтда қўллашда, меъда-ичак йўлларининг ярасини ривожланиши ёки мавжуд бўлган яранинг зўрайиши хавфини ошиши мумкин.

Қандли диабети бўлган пациентларга айрим ҳолларда перорал антидиабетик препаратлар ёки инсулиннинг дозаларини, глюкокортикоидларнинг гипергликемик самарасини ҳисобга олиб, мослаштириш керак бўлиши мумкин.

Соматотропин билан бир вақтда қўллаш, бу гормонга жавобни камайтиришга олиб келиши мумкин. Соматотропин билан даволаш даврида бетаметазонни суткада 1 м² тана юзасига 300-450 мкг дан (0,3-0,45 мг) юқори дозаларда қўллашдан сақланиш керак.

Лаборатория тестларини ўтказишдаги ўзаро таъсир

Кортикостероидлар нитрокўк тетразолийнинг тикланиш тестига ва сохта салбий натижалар олинишига таъсир қилиши мумкин.

Агар пациент кортикостероидлар билан даволанаётган бўлса, биологик тестларнинг (тери тести, қалқонсимон бези гормонларининг даражаси ва бошқалар.) натижаларини изоҳлашда ҳисобга олиш керак.

Номутаносиблик. Маҳаллий оғриқни қолдирувчиларни бир вақтда қўллашнинг зарурати кам ҳолларда керак бўлиши мумкин. Агар оғриқни қолдирувчи моддани бир вақтда юбориш маъқул бўлса, Дипроспан^® препаратини лидокаиннинг 1% ёки 2% ли эритмалари ёки прокаин гидрохлориди ёки парабенларни сақламайдиган бошқа анестетиклар билан аралаштириш (шприцда, флаконда эмас) мумкин. Метилпарабен, пропилпарабен, фенол ва бошқа шунга ўхшаш моддаларни сақловчи оғриқни қолдирувчиларни қўллашга рухсат берилмайди.

Махсус кўрсатмалар

Дипроспан^® препаратини вена ичига ёки тери остига юбориш мумкин эмас.

Кортикостероидлар эпидурал инъекцион юборилганида жиддий неврологик реакциялар (баъзида ўлимга олиб келувчи) пайдо бўлгани хақида хабар берилган. Шунингдек специфик реакциялар хақида хабар берилган, улар қуйидагиларни ўз ичига олади (лекин санаб ўтилганлар билан чекланмайди): орқа мия инфаркти, параплегия, квадриплегия, пўстлоқ кўрлиги ва инсульт. Бу жиддий неврологик ходисалар хақида рентгеноскопик текширишларни қўллаш билан ҳам, қўллашсиз ҳам хабар берилган. Кортикостероидларни эпидурал юборишнинг хавфсизлиги ва самарадорлиги аниқланмаган, шунинг учун кортикостероидларни бундай қўллаш ман қилинган.

Препаратни юбориш асептик шароитларда ўтказилиши керак.

Дипроспан^® бетаметазоннинг икки эфирини сақлайди, улардан бири (бетаметазон натрий фосфати) препарат юборилган жойдан тез сўрилади. Демак, шифокор бу эрувчи моддани тизимли таъсир кўрсатиши мумкинлигини ёдда тутиши керак.

Давомли қўллашдан кейин препарат бекор қилинганида ёки доза кескин пасайтирилганида (жуда юқори дозалар ҳолида – қисқа давр қўлланганидан кейиноқ), шунингдек кортикостероидларга эхтиёж ошганидан (стресс натижасида: инфекция, жароҳат, жарроҳлик аралашувлари) кейин ҳам буйрак усти безларининг етишмовчилиги ривожланиши мумкин. Шунинг учун дозани аста-секин пасайтириш керак. Стресс вазиятларда баъзида кортикостероидларни қўллашни яна бошлаш ёки уларнинг дозасини ошириш керак.

Дозани пасайтириш шифокорнинг синчков кузатуви остида ўтказилиши керак. Бундан ташқари, баъзида давомли даволаш  тугатилганидан кейин ёки препаратнинг юқори дозалари қўлланганидан кейин 1 йилгача давр давомида пациентнинг ҳолатини кузатиш керак бўлади.

Буйрак усти безлари пўстлоғининг етишмовчилигини симптомлари: лоҳаслик, мушак кучсизлиги, рухий бузилишлар, ланжлик, мушаклар ва суякларда оғриқ, терини кепакланиши, ҳансираш, анорексия, кўнгил айниши, қусиш, иситма, гипогликемия, артериал гипотензия, дегидратация, даволашни кескин тўхтатиш натижасида ўлим. Буйрак усти безлари пўстлоғининг етишмовчилигини даволаш глюкокортикостероидлар, минералокортикостероидлар, сув, натрий хлориди ва глюкозани қўллашни ўз ичига олади.

Кортикостероидларни юқори дозаларда вена ичига инъекциясини тез бажариш, юрак-қонтомир коллапсини чақириши мукин; шу сабабга кўра инъекция 10 минут давомида ўтказилиши керак.

Кортикостероидларни парентерал қабул қилган пациентларда кам ҳолларда анафилактоид реакциялар кузатилган. Шунинг учун препаратни қўллашдан олдин мувофиқ эҳтиёткорлик чораларини кўриш керак, айниқса агар пациентнинг анамнезида препаратнинг компонентларидан бирига аллергия бўлса.

Кортикостероидлар билан давомли даволашда, барча афзалликлари ва бўлиши мумкин бўлган хавфларни ҳисоблаб, препаратни парентералдан перорал қўллашга ўтиш масаласини кўриш керак.

Бўғим ичига инъекцияни бажаришда қуйидагиларни билиш мухим:

• Препаратни бундай қўллаш усули маҳаллий ва умумий таъсир кўрсатиши мумкин.
• Бўғимда септик жараённи истисно қилиш учун, бўғим ички суюқлигини таҳлили керак.
• Бўғим ички инфекцияси бўлганида препаратни юбориш мумкин эмас.
• Оғриқни, шишни кучайиши, бўғимнинг харакатчанлигини пасайиши, хароратни ошиши ёки лоҳаслик септик артритнинг белгилари бўлиши мумкин. Агар инфекцион жараён ташхис қилинган бўлса, мувофиқ антибактериал даволашни ўтказиш керак.
• Кортикостероидларни беқарор бўғимга, инфекцияланган соҳаларга ёки умуртқалараро оралиқларга юбориш мумкин эмас.
• Остеоартритда бўғимга такрорий инъекция, бўғимнинг емирилиши хавфини ошириши мумкин.
• Кортикостероидларни пайларга бевосита инъекциясидан сақланиш керак, чунки бундай холда кейинги пайларнинг узилишини хавфи пайдо бўлади.

Тўқималарнинг маҳаллий атрофиясидан сақланиш учун кортикостероидларни чуқур мушак ичига юбориш керак.

Кортикостероидларни юмшоқ тўқималарга ёки бевосита шикастланиш ўчоғига юбориш, шунингдек бўғим ичига юбориш, умумий ва махаллий таъсир кўрсатиши мумкин.

Алоҳида хавф гуруҳлари

Глюкокортикостероидларнинг хусусиятларини (оқсилларни глюкозага айлантириш) эътиборга олиб, диабети бўлган беморларда бетаметазонни фақат қисқа вақт давомида ва фақат доимий тиббий назорат остида қўллаш мумкин.

Гипотиреози ёки циррози бўлган пациентларда глюкокортикостероидларнинг самарасини кучайиши кузатилади.

Дипроспан^® препаратини шох парданинг тешилиши хавфини ҳисобга олиб, кўзларнинг герпесида қўллашдан сақланиш керак.

Кортикостероидлар асосидаги препаратлар қўлланганида психотик реакциялар кузатилиши мумкин. Кортикостероидлар асосидаги препаратлар билан даволаш давомида эмоционал ёки психотик беқарорликка мойиллик ёмонлашиши мумкин.

Препарат қуйидагиларда эҳтиёткорлик билан қўлланади: носпецифик ярали колит, тешиш хавфи, абсцесс ёки бошқа йирингли инфекциялар; дивертикулит; ичак анастамози; меъда ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллиги; буйрак етишмовчилиги; артериал гипертензия; остеопороз; оғир миастения; глаукома; ўткир психоз; вирусли  ва бактериал инфекциялар; ривожланишни кечикиши; туберкулёз; Кушинг синдроми; диабет; юрак етишмовчилиги; даволашга қийин берилувчи тутқаноқ; тромбоэмболия ёки тромбофлебитга мойиллик; хомиладорлик.

Кортикостероид даволаш давомидаги асоратлар доза ва даволаш давомийлигига боғлиқлигини ҳисобга олиб, хар бир алоҳида пациент учун доза ва даволаш давомийлигини шахсий равишда танлашда фойда/хавф нисбатини ҳисобга олиш керак.

Кортикостероидлар инфекцион касалликларнинг айрим белгиларини ниқоблаши ёки уларни аниқлашни мураккаблаштириши мумкин. Препаратни қўллаш давомида чидамлиликни пасайиши сабабли, янги инфекциялар пайдо бўлиши мумкин.

Препаратни давомли қўллаш кўриш нервини мумкин бўлган шикастланиши билан орқа субкапсуляр катаракта (айниқса болаларда) ёки глаукома ривожланишига олиб келиши, шунингдек кўзларнинг иккиламчи инфекцияларини (замбуруғли ёки вирусли) ривожланишига ёрдам бериши мумкин. Мунтазам офтальмологик текширишлар, айниқса давомли даволашда (6 ҳафтадан кўпроқ) ўтказиш керак.

Кортикостероидларнинг ўртача ва юқори дозаларини қўллаш артериал босимни ошишига, организмда суюқлик ва натрийни тутилишига, шунингдек калийнинг чиқарилишини кучайишига олиб келиши мумкин. Бундай самараларнинг эҳтимоли, синтетик ҳосилалар қўлланганида, улар юқори дозаларда ишлатилган ҳоллардан ташқари, камроқ. Калий сақловчи препаратларни қўшимча қабул қилиш ва ош тузи чекланган парҳезни қўллаш ҳақидаги масала кўрилиши мумкин. Барча кортикостероидлар калийни чиқаришини кучайтирадилар.

Кортикостероидли даволанаётган пациентларда, даволашни қуйидаги турларини қўллаш мумкин эмас:

• чечакка қарши эмлаш,
• иммунизациянинг бошқа турлари (айниқса юқори дозаларда), неврологик асоратларнинг хавфи ва кучсиз иммун жавоб туфайли (антителаларни етарли чиқмаслиги).

Лекин ўринбосар даволаш сифатида кортикостероидларни қўллаётган пациентларда, иммунизацияни ўтказиш мумкин (масалан, Аддисон касаллигида).

Иммунитетни бостирувчи дозаларда кортикостероидларни қабул қилаётган пациентлар, айниқса болалар, сувчечак ёки қизамиғи бўлган беморлар билан хар қандай мулоқатдан сақланишлари керак.

Фаол туберкулёзда кортикостероидлар билан даволашни фақат фульминант ёки тарқалган туберкулёз ҳоллари билан чеклаш керак. Бундай ҳолда кортикостероидлар мувофиқ туберкулёзга қарши даволаш билан бирга ишлатилади.

Агар кортикостероидли даволаш туберкулёзнинг яширин шакли ёки туберкулинга ижобий реакцияси бўлган пациентларга буюрилса, холатни доимий кузатувини ўтказиш керак, чунки касалликни қайта фаоллашиши мумкин. Давомли кортикостероидли даволашда пациентлар химиопрофилактика олишлари керак.

Агар химиопрофилактика дастурида рифампицин ишлатилса, бу препаратни кортикостероидларнинг метаболик жигар клиренсини кучайтиришини ёдда тутиш керак; кортикостероидларнинг дозасига тузатиш киритиш керак бўлиши мумкин.

Кортикостероидлар янги туғилган чақалоқлар ва болаларнинг ривожланишига таъсир қилиши, шунингдек эндоген кортикостероидларнинг ишлаб чиқарилишини бостириши мумкинлиги туфайли, кортикостероидлар давомли қўлланган ҳолда, болаларнинг ўсиши ва ривожланишининг кўрсатгичларини диққат билан кузатиш керак.

Айрим ҳолларда кортикостероидлар сперматозоидларнинг харакатчанлиги ва миқдорига таъсир қилишлари мумкин.

Дипроспан^® бензил спирти сақлайди, у янги туғилган чақалоқлар ва 3 ёшгача бўлган болаларда токсик ва анафилактоид реакциялар чақириши мумкин. Препаратни чала туғилган ёки муддатида туғилган янги туғилган чақалоқларда қўллаш мумкин эмас.

Дипроспан^® препаратининг таркибига метилпарагидроксибензоат (Е 218) ва пропилгидроксибензоат (Е 216) киради, улар аллергик реакциялар (баъзида секинлашган тури), истисно ҳолларда – нафасни қийинлашишини чақириши мумкин.

Ҳомиладорлик ва эмизиш даврида қўлланиши

Ҳомиладорлар ва эмизикли аёлларда глюкокортикостероидларни қўллашнинг хавфсизлиги бўйича тадқиқотлар ўтказилганлиги туфайли, глюкокортикостероидларни хомиладорлик ва лактация даврида, шунингдек бола туғиш ёшидаги аёлларга, зарурати бўлган холлардан ташқари ва фақат она, ҳомила ёки болага кутилаётган ижобий самара ва бўлиши мумкин бўлган хавфлар нисбати синчиклаб баҳоланганидан кейингина буюриш керак.

Агар кортикостероидлар билан даволаш бола туғиш ёшида кўрсатилган ҳолда, кутилаётган клиник самара ва бўлиши мумкин бўлган ножўя самараларини қиёслаш керак (хусусан ўсишни секинлашиши ва инфекция хавфини ошиши).

Айрим ҳолларда ҳомиладорлик даврида кортикостероидли даволашни давом эттириш ёки хатто дозани ошириш керак (масалан, ўринбосар кортикостероидли даволаш ҳолида).

Агар  препарат туғруқдан 42 соатдан кўпроқ олдин қўлланса, бетаметазонни мушак ичига юбориш ҳомилада диспноэ тез-тезлигини аҳамиятли пасайишига олиб келади (ҳомиладорликни 32-нчи хафтасигача).

Тадқиқотларнинг чоп этилган натижалари, ҳомиладорликни 32-нчи хафтасидан кейин кортикостероидли даволашнинг мақсадга мувофиқлиги мунозаралилигини кўрсатади. Шунинг учун шифокор ҳомиладорликни 32-нчи хафтасидан кейин кортикостероидли даволашни ишлатганида она ва ҳомила учун фойда ва бўлиши мумкин бўлган хавфни бахолаши керак.

Кортикостероидли даволаш туғилгандан кейинги гиалинли мембраналарнинг касаллигини даволаш учун мўлжалланмаган.

Чала туғилган янги туғилган чақалоқлардаги гиалинли мембраналарнинг касалликларини профилактик даволаш ҳолида, преэклампсияси ёки эклампсияси, шунингдек йўлдошнинг шикастланишини белгилари бўлган ҳомиладор аёлларда кортикостероидларни қўллашдан сақланиш керак.

Ҳомиладорлик даврида кортикостероидларнинг аҳамиятли дозаларини қабул қилган оналардан туғилган болалар, буйрак усти безлари пўстлоғининг етишмовчилигининг белгиларини эрта аниқлаш учун тиббий кузатув остида бўлишлари керак.

Агар аёллар бола туғилгунича бетаметазон қабул қилган бўлсалар, янги туғилган чақалоқларда ўсишни фетал гормонларини, шунингдек, эҳтимол, ҳам бутунлай шаклланган, ҳам ҳомила буйрак усти безларининг фетал сохаларининг кортикостероидларни ишлаб чиқарилишини бошқарувчи гипофизар гормонларнинг ишлаб чиқарилишини вақтинчалик кечикиши кузатилган. Шунга қарамасдан, фетал гидрокортизонни бостирилиши туғруқдан кейинги стрессга гипофиз ва буйрак усти безлари томонидан реакцияга таъсир қилмайди. Кортикостероидлар йўлдош тўсиғи орқали ва она сутига яхши ўтади.

Кортикостероидлар йўлдош орқали ўтиши туфайли, ҳомиладорлик даврини катта ёки бирон-бир қисми давомида кортикостероидлар билан даволанган оналардан туғилган янги туғилган чақалоқлар ва гўдакларнинг холатини айниқса диққат билан кузатиш ва гарчи бундай ҳоллар жуда кам бўлса ҳам, бўлиши мумкин бўлган туғма катарактага нисбатан текшириш керак.

Дипроспан^® препарати эмизикли болаларда ножўя самаралар чақириши мумкинлиги туфайли, бу даволашни она учун муҳимлигига қараб, эмизишни тўхтатиш ёки препаратни қўллашни мақсадга мувофиқлиги масаласини кўриш керак.

Ҳомиладорлик даврида кортикостероидлар билан даволанаган аёллар, тўлғоқ вақтида ва кейин, шунингдек туғруқ вақтида, туғруқ стресси чақирган буйрак усти безларининг етишмовчилигини аниқлаш учун кузатув остида бўлишлари керак.

Автотранспорт ва механизмларни бошқариш қобилиятига таъсири

Препаратнинг юқори дозаларини қабул қилишда алоҳида эҳтиёткорлик кўрсатиш керак, улар МНТ томонидан самаралар (эйфория, уйқусизлик) ривожланишига ёрдам беришлари мумкин. Шунингдек препарат давомли қўлланганида кўришни бузилиши мумкин.

Препарат болалар олаолмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.

Дозани ошириб юборилиши

Симптомлари. Глюкокортикостероидларнинг, шу жумладан бетаметазоннинг дозасини ўткир ошириб юборилиши, пациентнинг хаётига хавф туғдирмайди.

Энг юқори дозалар қўлланган ҳолда, глюкокортикоидларнинг дозасини ошириб юборилиши нохуш кейинги таъсирларга олиб келишини эҳтимоли кам (қандли диабет, глаукома, меъданинг фаол яраси ёки агар юрак гликозидлари, кумарин қатори антикоагулянтлар ёки калийни чиқарувчи диуретикларни бир вақтда қўллаш каби шартли қарши кўрсатмалар бўлмаслиги шароитида).

Даволаш. Кортикостероидларнинг метаболик таъсири ёки асосий самаралари ёки ёндош касалликлар чақирган асоратларда, шунингдек бошқа дори воситалари билан ўзаро таъсири натижасидаги асоратларда, мувофиқ даволашни ўтказиш керак. Организмга суюқликни адекват тушишини таъминлаш ва организмда натрий ва калийнинг мувозанатига алоҳида эътибор бериб, қон зардоби ва сийдикда электролитларнинг таркибини назорат қилиш керак. Бу ионларнинг дисбаланси аниқланганида мувофиқ даволашни ўтказиш керак.

Чиқарилиш шакли

1 мл дан гидролитик синф 1 (ЕФ) шиша ампулаларда. Ампуланинг пастки қисмидан 32,5±1,0 мм баландликда кўк рангли халқа бор. 5 ампуладан тиниқ ПЭТФ/ПЭ пленка билан ёпилган тиниқ бўлмаган полистерол контур уяли ўрамда.

5 ампуладан қўллаш бўйича йўриқномаси билан бирга картон қутига жойланади.

Сақлаш шароити

Ёруғликдан ҳимояланган жойда, 25^оС дан юқори бўлмаган хароратда сақлансин, музлатилмасин. Қўллаш олдидан силкитилсин.

Яроқлилик муддатии

2 йил.

Бериш тартиби

Рецепт бўйича.