ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

АМИТРИПТИЛИН

AMITRIPTYLIN

Қайд этиш рақами: Б-250-95 N 45301

Препаратнинг савдо номи: Амитриптилин

Таъсир қилувчи модда (ХПН):Амитриптилин

Дори шакли: плёнка қобиқ билан қопланган таблеткалар.

Таркиби:

Плёнка қобиқ билан қопланган 1 таблетка қуйидагиларни сақлайди:

Фаол модда: амитриптилин 25 мг (28,3 мг амитриптилин гидрохлориди кўринишида).

Ёрдамчи моддалар:

Ядроси: лактоза моногидрати, маккажўхори крахмали, желатин, кальций стеарати, тальк, коллоид кремний диоксиди.

Қобиғи: симетикон SE-2, макрогол, Сариқ Сепифильм 3048 (Sepifilm 3048 Yellow) (гипромеллоза, микрокристаллик целлюлоза, полиоксил 40 стеарати, титан диоксиди, хинолин сариғи (Quinolin Yellow) бўёвчиси (104)).

Таърифи: думалоқ, икки томони қавариқ, сариқ рангли плёнка қобиқ билан қопланган таблеткалар.

Фармакотерапевтик гуруҳи: антидепрессант

АТХ коди: N06AA09

Фармакологик хусусиятлари

Амитриптилин – моноаминларни нейронал қамраб олинишини танламайдиган ингибиторлари гуруҳига мансуб бўлган трициклик антидепрессантдир.

Амитриптилин шунингдек бироз оғриқ қолдирувчи (марказий генезли), Н₂-гистамин рецепторларни блокловчи ва антисеротонин таъсир кўрсатади, тунги сийдикни тутиб тураолмасликни бартараф қилишга ёрдам беради ва иштаҳани пасайтиради.

М-холинорецепторларга жуда яқинлиги билан боғлиқ, кучли периферик ва марказий антихолинергик таъсирга эга; Н₁-гистамин рецепторларга яқинлиги билан боғлиқ бўлган кучли седатив самарага ва альфа-адренорецепторларни блоклайдиган таъсирга эга. Хинидинга ўхшаб, I а кичик гуруҳи антиаритмик дори воситалари ҳусусиятларига эга бўлиб, терапевтик дозаларда юрак қоринчалари ўтказувчанлигини секинлаштиради (дозаси ошириб юборилганида оғир даражадаги қоринчалар ичи блокадасини чақириши мумкин).

Амитриптилинни антидепрессив таъсир механизми синапсларда норадреналиннинг концентрациясини ошириши ва/ёки марказий нерв тизимида (МНТ) серотониннинг концентрациясини ошириши (уларни қайта сўрилишини пасайиши) билан боғлиқ. Бу нейромедиаторларни тўпланиши пресинаптик нейронларнинг мембраналари томонидан уларни қайта қамраб олинишини ингибирланиши натижасида амалга ошади.

Узоқ муддат қўлланганида бош миянинг бета-адренергик ва серотонин рецепторларининг функционал фаоллигини пасайтиради, адренергик ва серотонинергик ўтказувчанликни нормаллаштиради, бу тизимларни депрессив ҳолатларда бузилган мувозанатини тиклайди. Ҳавотирли-депрессив ҳолатларда ҳавотирлик, ажитация ва депрессиянинг кўринишларини камайтиради.

Меъда ва ўн икки бармоқ ичак ярасига қарши таъсир механизми меъданинг париетиал ҳужайраларидаги Н₂-гистамин рецепторларини блоклаши, шунингдек седатив ва м-холиноблокловчи таъсир кўрсатиш ҳусусияти билан боғлиқ (меъда ва 12-бармоқ ичак яра касаллигида оғриқни камайтиради, ярани битишини тезлашишига ёрдам беради).

Тунги сийдикни тутиб тураолмасликдаги самарадорлиги, эҳтимол, қовуқни чўзилиш ҳусусиятини ошишига олиб келадиган антихолинергик фаоллиги, сфинктернинг тонусини ошиши ва серотонинни қамраб олинишини марказий блокадаси билан кечадиган, бевосита бета-адренергик қўзғалиши, альфа-адренергик агонистларнинг фаоллиги билан ифодаланади.

Марказий оғриқ қолдирувчи таъсир кўрсатади, бу МНТ да моноаминлар, айниқса серотониннинг концентрациясини ўзгаришлари, ва эндоген опиоид тизимига таъсири билан боғлиқ бўлиши мумкин деб тахмин қилинади.

Нерв булимиясида препаратнинг таъсир механизми номаълум (депрессиядаги таъсир механизмига ўхшаш бўлиши мумкин). Депрессияга ҳам учраган, ҳам учрамаган беморларда булимияда препаратнинг самараси аниқ кўрсатилган, бунда булимияни камайиши депрессиянинг ўзини ёндош камаймасдан кузатилиши мумкин.

Умумий анестезияда АБ ва тана ҳароратини пасайтиради. МАО ни ингибирламайди. Антидепрессив таъсири даволаш бошланганидан сўнг 2-3 ҳафта давомида ривожланади.

Фармакокинетикаси

Сўрилиши – юқори. Ичга қабул қилинганидан кейин максимал концентрацияга эришиш вақти (Т_max) 4-8 соат. Амитриптилиннинг биокираолишлиги 33 дан 62% гача, унинг фаол метаболити нортриптилинники – 46-70%. Тақсимланиш ҳажми 5-10 л/кг. Қондаги амитриптилиннинг самарали терапевтик концентрацияси 50-250 нг/мл, нортриптилин учун (унинг фаол метаболити) 50-150 нг/мл. Қон плазмасидаги максимал концентрацияси (С_max) – 0,04-0,16 мкг/мл. Гистогематологик тўсиқлар орқали, шу жумладан гематоэнцефалик тўсиқ орқали ўтади, (шу жумладан нортриптилин). Амитриптилиннинг тўқималардаги концентрацияси плазмадагидан юқори. Плазма оқсиллари билан боғланиши 92-96%. Жигарда метаболизмга (диметилланиш, гидроксилланиш йўли билан) учраб, фаол метаболитлари – нортриптилин, 10-гидрокси-амитриптилин ва нофаол метаболитларни ҳосил қилади. Қон плазмасидан ярим чиқарилиш даври амитриптилин учун 10 соатдан 28 соатгача ва нортриптилин учун 16 соатдан 80 соатгача. Буйраклар орқали – 80%, қисман сафро билан чиқарилади. Тўлиқ чиқарилиши 7-14 кун давом этади. Амитриптилин йўлдош тўсиғи орқали ўтади, кўкрак сутига плазмадагига баробар концентрацияларда чиқарилади.

Қўлланилиши

Депрессиялар (айниқса, хавотирли, ажитацияли ва уйқуни бузилишлари билан бирга, шу жумладан болаликдаги, эндоген, инволюцион, реактив, невротик, дори воситалари оқибатида, мияни органик шикастланишларида, алкоголли абстиненцияда), шизофреник психозлар, аралаш эмоционал бузилишлар, ҳулқ-атвор бузилишлари (фаоллик ва диққатни), тунги энурез (қовуқни гипотонияси бўлган беморлардан ташқари), нерв булимияси, сурункали оғриқ синдроми (онкологик беморлардаги сурункали оғриқ, мигрень, ревматик касалликлар, юз соҳасидаги атипик оғриқлар, постгерпетик невралгия, посттравматик невропатия, диабетик ёки бошқа периферик невропатия), бош оғриғи, мигрень (олдини олиш учун), меъда ва ўн икки бармоқ ичак яра касаллигида қўлланади.

Қўллаш усули ва дозалари

Ичга буюрилади (овқатланиш вақтида ёки овқатдан кейин).

Ичга қабул қилишда бошланғич суткалик дозаси 50-75 мг ни (25 мг 2-3 қабулда) ташкил этади, сўнгра аста-секин исталган антидепрессив самара эришилгунигача дозаси 25-50 мг га ошириб борилади. Оптимал суткалик терапевтик дозаси 150-200 мг ни ташкил қилади (дозани максимал қисми кечқурун қабул қилинади). Даволашга резистент бўлган оғир депрессияларда, дозаси 300 мг ва ундан ортиқ, максимал ўзлаштириладиган дозаларгача (амбулатор беморлар учун максимал доза – суткада 150 мг) оширилади. Бундай ҳолларда препаратни мушак ичига ёки вена ичига юборишдан бошлаш мақсадга мувофиқ, беморнинг соматик аҳволини назорати остида дозаларни оширишни тезлаштириб, бунда юқорироқ бошланғич дозалар қўлланади.

Турғун антидепрессив самарага эришилганидан кейин 2-4 ҳафта ўтгач дозаси аста-секин пасайтирилади. Доза пасайтирилганида депрессиянинг белгилари пайдо бўлса, олдинги дозага қайтиш керак. Агар 3-4 ҳафта даволаш давомида беморнинг аҳволи яхшиланмаса, унда даволашни давом эттириш мақсадга мувофиқ эмас.

Кекса ёшдаги беморларда, енгил бузилишларда, амбулатория амалиётида, дозалар максимал 25-50-100 мг ни ташкил этади, бўлинган дозаларда ёки суткада 1 марта, кечқурун қабул қилинади.

Болалар психиатриясида 12 ёшдан ошган болаларга амитриптилин 25 мг дан суткада 1 марта буюрилади, сўнгра дозалаш тартиби индивидуал жавоб реакциясига қараб танланади.

Ножўя таъсирлари

Асосан препаратнинг холиноблокловчи таъсири билан боғлиқ: аккомодациянинг фалажи, кўришни ноаниқлиги, кўз ички босимини ошиши, оғизни қуриши, қабзият, ичак тутилиши, сийдикни тутилиши, тана ҳароратини ошиши. Барча бу кўринишлар одатда преператга мослашгандан кейин ёки дозаси пасайтирилганида ўтиб кетади.

МНТ томонидан: бош оғриғи, атаксия, кучли толиқиш, ҳолсизлик, таъсирчанлик, бош айланиши, қулоқларни шанғиллаши, уйқучанлик ёки уйқусизлик, диққатни жамлашни бузилиши, даҳшатли тушлар кўриш, дизартрия, онгни чалкашиши, галлюцинациялар, ҳаракат қўзғалувчанлиги, дезориентация, тремор, парастезиялар, периферик невропатия, ЭЭГ да ўзгаришлар. Кам – экстрапирамид бузилишлар, тиришишлар, хавотирлик.

Юрак-қон томир тизими томонидан: тахикардия, аритмия, ўтказувчанликни бузилиши, артериал босимни ўзгарувчанлиги, ЭКГ да QRS комплексини кенгайиши (қоринчалар ички ўтказувчанлигини бузилиши), юрак етишмовчилигини симптомлари, хушдан кетиш.

Меъда-ичак йўллари (МИЙ) томонидан: кўнгил айниши, қусиш, жиғилдон қайнаши, анорексия, стоматит, таъм билишни бузилиши, тил рангини тўқлашиши, эпигастрийда дискомфорт ҳисси, гастралгия, «жигар» трансаминазалари фаоллигини ошиши, кам – холестатик сариқлик, диарея.

Эндокрин тизими томонидан: эркаклар ва аёлларда кўкрак безларининг ўлчамларини катталашиши, галакторея, антидиуретик гормон (АДГ) секрециясини ўзгариши, либидони, потенцияни ўзгариши. Кам – гипо- ёки гипергликемия, глюкозурия, глюкозага толерантликни бузилиши, моякларни шиши.

Аллергик реакциялар: тери тошмаси, қичишиш, фотосенсибилизация, ангионевротик шиш, эшакеми.

Бошқалар: агранулоцитоз, лейкопения, эозинофилия, тромбоцитопения, пурпура ва қоннинг бошқа ўзгаришлари, сочларни тўкилиши, лимфа тугунларини катталашиши, узоқ муддат қўлланганида тана вазнини ошиши, кўп терлаш, поллакиурия.

Узоқ муддат даволанганда, айниқса юқори дозаларда, даволаш кескин тўхтатилганида, “бекор қилиш” синдроми ривожланиши мумкин: бош оғриғи, кўнгил айниши, қусиш, диарея, шунингдек таъсирчанлик, ёрқин, уйқуни одатда кузатилмайдиган туш кўришлар билан бўлган бузилиши, юқори қўзғалувчанлик.

Ушбу гуруҳ дори воситасини қабул қилаётган пациентларда суяклар мўртлигини юқори хавфи аниқланган.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

• Препаратнинг компонентларига юқори сезувчанлик;
• Даволашни бошлашдан 14 кун олдин МАО ингибиторлари билан бирга қўлланиши;
• Миокард инфаркти (ўткир ва тикланиш даври);
• Алкоголь билан ўткир заҳарланиш;
• Ухлатувчи, оғриқ қолдирувчи ва психофаол дори воситалари билан ўткир заҳарланиш;
• Ёпиқ бурчакли глаукома;
• Атриовентрикуляр (AV) ва қоринчалар ички ўтказувчанлигини оғир даражадаги бузилишлари (AV блокадани II даражаси, Гис тутамининг оёқларини блокадаси);
• Лактация даври;
• 12 ёшгача бўлган болалар;
• Галактозани ўзлаштиролмаслик, лактазани танқислиги ёки глюкоза-галактоза мальабсорбциясида қўллаш мумкин эмас.

Амитриптилин алкоголизм билан касалланган шахсларда, бронхиал астмада, маниакал-депрессив психозда (МДП) ва тутқаноқда («Махсус кўрсатмалар» га қаранг), суяк кўмигида қон яратилишини сусайишида, гипертиреозда, стенокардия ва юрак етишмовчилигида, кўз ички гипертензиясида, шизофренияда (у қабул қилинганида одатда, продуктив симптоматикани зўрайиши юз бермайди), ҳомиладорликда эҳтиёткорлик билан қўллаш керак.

Дориларнинг ўзаро таъсири

Амитриптилин МНТ га таъсир қилувчи қуйидаги препаратларнинг сусайтирувчи таъсирини кучайтиради: нейролептиклар, седатив ва ухлатувчи воситалар, тиришишга қарши препаратлар, анальгетиклар, наркоз учун воситалар, алкоголь; бошқа антидепрессантлар билан ўзаро таъсирида синергизм намоён қилади. Амитриптилин нейролептиклар ва/ёки антихолинергик препаратлар билан бирга қўлланганида фебрил ҳарорат реакцияси, паралитик ичак тутилиши пайдо бўлиши мумкин.

Амитриптилин катехоламинлар ва бошқа адреностимуляторларнинг гипертензив самарасини кучайтиради, бу юрак ритмининг бузилиши, тахикардия, оғир даражадаги артериал гипертензия ривожланиши хавфини оширади, аммо норадреналинни ажралиб чиқишига таъсир қилувчи препаратларнинг самарасини ингибирлайди.

Амитриптилин гуанетидин ва шунга ўхшаш таъсир механизмига эга бўлган препаратларнинг антигипертензив таъсирини пасайтириши, шунингдек тиришишга қарши воситаларнинг самарасини сусайтириши мумкин.

Амитриптилин ва кумарин ҳосилалари – антикоагулянтлар билан бир вақтда қўлланганида, антикоагулянтларнинг антикоагулянт фаоллигини ошириши мумкин.

Амитриптилин ва циметидин бир вақтда қабул қилинганида, амитриптилиннинг плазмадаги концентрациясини ошиши ва токсик самараси ривожланиши мумкин.

Жигарнинг микросомал ферментларини индукторлари (барбитуратлар, карбамазепин) амитриптилиннинг плазмадаги концентрациясини пасайтиради.

Амитриптилин паркинсонизмга қарши воситаларни ва экстрапирамид реакцияларни чақирувчи бошқа дори воситаларининг таъсирини кучайтиради.

Хинидин амитриптилиннинг метаболизмини секинлаштиради. Амитриптилинни дисульфирам ва ацетальдегидрогеназанинг бошқа ингибиторлари билан бирга қўллаш делирийни қўзғатиши мумкин.

Эстероген сақловчи перорал ҳомиладорликка қарши препаратлар амитриптилиннинг биокираолишлигини ошириши мумкин; пимозид ва пробукол юрак аритмияларини кучайтириши мумкин.

Амитриптилин глюкокортикостероидлар чақирган депрессияни кучайтириши мумкин; тиреотоксикозни даволаш учун дори воситалари билан бирга қўллаганида агранулоцитоз ривожланишини хавфи ошади.

Амитриптилинни МАО ингибиторлари билан бир вақтда қабул қилиш ўлимга олиб келиши мумкин. МАО ингибиторларини ва трициклик антидепрессантларни қабул қилиш орасида, даволашдаги танаффус 14 кундан кам бўлмаслиги керак!

Махсус кўрсатмалар

Амитриптилин суткада 150 мг дан юқори дозаларда тиришишга тайёргарлик бўсағасини пасайтиради, шунинг учун анамнезида тиришишлари бўлган ва ёши ёки жароҳатлар туфайли бунга мойиллиги бўлган гуруҳ беморларда, тиришиш хуружлари пайдо бўлиши мумкинлигини ҳисобга олиш керак.

Кекса ёшли пациентларни амитриптилин билан даволаш делириоз бузилишлар, гипоманиялар ва бошқа асоратлардан сақланиш учун, синчков назорат остида, препаратни минимал дозаларини қўллаш ва уни аста-секин ошириш билан ўтказилиши керак,.

МДП ни депрессив босқичи бўлган пациентлар маниакал босқичга ўтишлари мумкин.

Амитриптилинни қабул қилиш вақтида транспорт воситаларини бошқариш, мехнизмларга хизмат қилиш ва диққатни юқори жамлашни талаб қилувчи бошқа меҳнат турлари, ҳамда алкоголь қабул қилиш ман этилади.

Препарат болалар олаолмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.

Дозани ошириб юборилиши

Уйқучанлик, дезориентация, онгни чалкашиши, онгни ҳатто комагача сусайиши, қорачиқларни кенгайиши, тана ҳароратини ошиши, ҳансираш, дизартрия, қўзғалиш, галлюцинациялар, тиришиш хуружлари, мушакларни ригидлиги, қусиш, аритмия, артериал гипотензия, юрак етишмовчилиги, нафасни сусайиши.

Ёрдам чоралари: амитриптилин билан даволашни тўхтатиш, меъдани ювиш, вена ичига суюқликларни юбориш, симптоматик даволаш, артериал босим ва сув-электролитлар мувозанатини тутиб туриш. 5 кун давомида юрак қон-томир тизимини мониторлаш (ЭКГ) кўрсатилган, чунки 48 соат ўтгач ва кейинроқ қайталаниб қолиши мумкин. Гемодиализ ва жадаллаштирилган диурезнинг самараси кам.

Чиқарилиш шакли

Плёнка қобиқ билан қопланган таблеткалар 25 мг. 10 таблеткадан ПВХ/Al блистерда.

2, 5 ёки 10 блистердан қўллаш бўйича йўриқномаси билан бирга картон қутига жойланади.

Сақлаш шароити

25^оС гача бўлган хароратда, қуруқ, ёруғликдан ҳимояланган жойда.

Яроқлилик муддати

4 йил.

Дорихоналардан бериш тартиби

Рецепт бўйича.