ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

ЗОЛОМАКС^®

ZOLOMAX

Препаратнинг савдо номи: Золомакс^®

Таъсир этувчи модда (МНН): алпразолам (alprazolamum)

Дори шакли: таблеткалар

Таркиби

1 таблетка қуйидагиларни сақлайди:

фаол модда: 0,25 мг, 0,5 мг ёки 1 мг алпразолам;

ёрдамчи моддалар:

0,25 мг таблеткалар: натрий докузати; натрий бензоати; ўта желатинланган крахмал; микрокристаллик целлюлоза, лактоза моногидрати; магний стеарат; коллоид кремний диоксиди;

0,5 мг ли таблеткалар: натрий докузати; натрий бензоати; ўта желатинланган крахмал; микрокристаллик целлюлоза, лактоза моногидрати; магний стеарат; коллоид кремний диоксиди; эритрозин (Е 127);

1 мг ли таблеткалар: натрий докузати; натрий бензоати; ўта желатинланган крахмал; микрокристаллик целлюлоза, лактоза моногидрати; магний стеарат; коллоид кремний диоксиди; индигокармин (Е 132);

Таърифи

0,25 мг ли таблеткалар: бир томонида рискаси, бошқа томонида – фаскаси ва «APZM 0,25» ёзуви бўлган оқ рангли овал таблеткалар.

0,5 мг ли таблеткалар: бир томонида рискаси, бошқа томонида – фаскаси ва «APZM 0,5» ёзуви бўлган пушти рангли овал таблеткалар.

1 мг ли таблеткалар: бир томонида рискаси, бошқа томонида – фаскаси ва «APZM 1» ёзуви бўлган мовий рангли овал таблеткалар.

Фармакотерапевтик гуруҳи: Анксиолитик препаратлар.

Код АТХ: N05ВА12

Фармакологик хусусиятлари

Фармакодинамикаси

Алпразолам кучли анксиолитик самарага эга бўлган, бензодиазепин гуруҳига мансуб транквилизатордир. Бошқа бензодиазепамлар сингари алпразолам учун ҳам седатив ухлатувчи, мушакларни бўшаштирувчи ва тиришишга қарши таъсир хосдир.

Алпразолам марказий нерв тизимида (МНТ) марказий нерв тизимининг асосий тормозловчи медиатор γ-аминомой кислотаси (ГАМК) рецепторлари билан функционал жиҳатдан узвий боғлиқ бўлган специфик бензодиазепин рецепторлари билан ўзаро таъсирга киришади, шунинг учун препаратнинг таъсири натижасида ГАМК нинг МНТ га тормозловчи таъсири кучаяди. Алпразоламнинг антидепрессив таъсири трициклик антидепрессантларнинг таъсирига ўхшаш.

Фармакокинетикаси

Сўрилиши

Алпразолам меъда-ичак йўлларида тез ва тўлиқ сўрилади, унинг биокираолишлиги 80-100% ни ташкил этади.

Тақсимланиши

In vitro шароитда 80% алпразолам плазма оқсиллари билан боғланади. Чекувчи одамларда қон плазмаси таркибидаги концентрацияси чекмайдиганларга қараганда икки марта кам бўлиши мумкин. Препаратни ичга қабул қилингандан кейин қондаги максимал концентрацияси тахминан 1-2 соатдан кейин кузатилади. Бу 0,5-3 мг доза бир марта қабул қилгандан кейин дозага қараб, 7 дан 40 нг/мл гача ўзгариб туради, 1,5-10 мг дозани кўп марта қабул қилинганидан кейин плазмадаги ўртача мувозанатини концентрацияси 180-100 нг/мл ни ташкил қилади. Мунтазам қабул қилинганда мувозанатли концентрацияси 3 кунда юзага келади.

Метаболизми

Алпразолам жигарда оксидланиш йўли орқали метаболизмга учрайди. Асосоий фаол метаболит – α-гидроксиалпразоламдир, аммо унинг плазмадаги концентрацияси паст, шунинг учун метаболизм клиник аҳамиятга эга эмас. Бошқа метаболитлар кам фаолликка эга ёки фаол эмас.

Чиқарилиши

Алпразолам ва метаболитларнинг ярим чиқарилиш даври бир хил бўлиб, ёши катта соғлом одамларда 11,2 (6,3-26,9) соатга тенг. Алпразолам ўзгармаган ҳолда ёки метаболитлар кўринишида (тахминан 20%) сийдик билан чиқарилади.

Сўрилиши, тақсимланиши, метаболизми ва чиқарилиши ўзгаришлари ҳар хил оғирлик ҳолатларида, шу жумладан алкоголизм, жигар ва буйрак фаолияти бузилиши ҳолатларида ҳам кузатилган. Бу ўзгаришлар қарияларда ва семиз одамларда ҳам аниқланган.

Қўлланилиши

Депрессия билан боғлиқ бўлган ўрта ва оғир даражадаги безовталик, хавотирлик ҳолатини олдини олиш ва қисқа муддатли даволаш, агорафобия билан ёки усиз кечадиган саросимага тушиш ҳолатларида қўлланилади.

Қўллаш усули ва дозалари

Оптимал доза ва даволаш давомийлиги индивидуал равишда смиптомларни оғирлиги, пациентларларнинг жавоб реакциясини ҳисобга олиб ва минимал самарали дозаларни қўллаган ҳолда белгиланади. Кўпчилик беморларга минимал дозалар етарлидир; агар уларга катта доза керак бўлса, уни эҳтиёткорлик билан ошириш керак.

Одатда илгари психотроп воситаларни қабул қилмаган пациентларда, самараларга кичик дозалар ёрдамида эришилган. Препаратни узоқ вақт қабул қилган пациентларга катта дозалар талаб қилинади.

Хавотирликни даволаш

Катталар учун бошланғич доза кунига 3 марта 0,25-0,5 мг ни ташкил этади. Зарурат бўлганида доза ҳар 3-4 кунда 0,25 мг га оширилади. Дозани оширишни кечқурун бошлаш тавсия этилади. Хавотирлик жуда оғир намоён бўлган ҳолларда, даволашни катта дозаларда бошлаш мумкин. Максимал суткалик доза 4 мг ни ташкил этади.

Саросима ҳолатини даволаш

Алпразоламнинг катта дозалари қўлланади. Тавсия қилинадиган бошланғич доза 0,5 мг дан кунига 3 мартани ташкил этади, зарурат бўлганида доза кўпайтирилади, аммо ошириш ҳар 3-4 кунда 1 мг дан кўп бўлиши мумкин эмас. Доза қанчалик катта бўлса, тўлиқ терапевтик самарага эришиш учун, уни шунчалик секин-аста ошириш керак. Одатда терапевтик самарага кунига 5-6 мг қўлланганда эришилади, оғир ҳолларда кунига 10 мг гача қўлланади, бу эса максимал суткалик доза ҳисобланади.

Даволаш давомийлиги

Даволаш даври иложи борича қисқароқ бўлиши керак. Пациентнинг ҳолатини мунтазам баҳолаб туриш ва даволашни талаб қилмайдиган ўртача симптомларда хавотирликни даволашни давом эттириш заруратини ҳал қилиш керак. Хавотирликни даволаш давомийлиги, даволашни секин-аста бекор қилиш учун зарур вақтни ҳисобга олган ҳолда 8-12 ҳавфтадан ошмаслиги керак.

Даволашни тўхтатиш

Алпразолам билан даволашни тўхтатишда дозани секин-аста камайтириб бориш керак. Алпразоламнинг суткалик дозаси ҳар 3 кунда кўпи билан 0,5 мг дан камайтирилади. Баъзи пациентларда эса дозани янада секинроқ камайтириш лозим бўлиши мумкин.

Буйрак ва жигар фаолияти бузилишлари ва жигарнинг алкоголли касаллиги бўлган пациентлар учун суткалик доза икки марта камайтирилиши керак, жигар ва буйрак фаолиятини ўзгаришлари бўлган пациентларга нисбатан препаратнинг юқори кумуляцияси сабабли.

Қарияларда ва ҳолсизланган беморларда иложи борича кичик самарали доза қўлланиши керак. Одатда даволашни бошида препарат 0,125-0,25 мг дан кунига 2-3 марта буюрилади.

Чекадиган пациентларда: чекувчи пациентларда алпразоламнинг қон плазмасидаги концентрацияси чекмайдиганларга қараганда 2 марта кам бўлиши мумкин.

Болаларда қўлланиши: 18 ёшгача бўлган болалар ва ўсмирларда қўллаш самарадорлиги ва хавфсизлиги аниқланмаган, шунинг учун педиатрия амалиётида қўлланмайди.

Этник тафовутлар: бир хил клиник самара олиш учун кавказликларга қараганда, осиёлиларга кичикроқ дозалар тавсия қилинади, чунки алпразоламнинг қон плазмасидаги максимал концентрацияси ва ярим чиқарилиш даври осиёлиларда юқорироқ (мос равишда 15% ва 20%).

Агар Сиз препаратнинг навбатдаги қабул қилиш вақтини ўтказиб юборган бўлсангиз, уни тезда қабул қилинг. Ўтказиб юборганни ўрнини босиш учун икки баробар доза қабул қилманг. Шифокор кўрсатмаси бўйича қабул қилишни давом этинг.

Ножўя таъсирлари

Кўп учрайдиган ножўя таъсирларга уйқучанлик, бош айланиши, ҳаракат координациясини бузилишлари киради. Бу ножўя таъсирлар одатда даволаш бошланишида кузатилади, улар оғир кечмайди ва даволаш пайтида ёки доза камайтирилганда ўтиб кетади.

Қуйида келтирилган ножўя таъсирлар тизимлар ва аъзолар бўйича таснифланган ва уларнинг учраш тез-тезлиги MedRA бўйича қуйидагича: жуда тез-тез (≥1/10), тез-тез (≥1/100 дан <1/10), камроқ (≥1/1000 дан <1/100), кам ҳолларда (≥1/10000 дан <1/1000), жуда кам ҳолларда (<1/10000), учраш тез-тезлиги номаълум (олинган маълумотларга қараб аниқлаб бўлмайди).

Юқорида келтирилган ножўя реакциялар пайдо бўлганда, шунингдек йўриқномада қайд этилмаган ножўя реакция пайдо бўлганда шифокорга мурожаат қилинг.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

• Анамнезда алпразолам ёки бошқа бензодиазепинлар ёки ёрдамчи моддаларнинг бирортасига юқори сезучанлик.
• Ўткир ёпиқ бурчакли глаукома.
• Myasthenia gravis.
• Нафас олишни оғир бузилишлари.
• Ўткир ўпка етишмовчилиги.
• Уйқудаги апноэ синдроми.
• Жигарни оғир шикастланишлари.
• Сурункали психоз.

Дори воситаларинг ўзаро таъсири

Бензодиазепинларнинг марказий нерв тизимига сусайтирувчи таъсир этадиган бошқа дори воситалари (транквилизаторлар, ухлатувчи воситалар, антидепрессантлар, антипсихотик ва тутқаноққа қарши воситалар, наркоз воситалари, наркотик оғриқ қолдирувчи воситалар, гистаминга қарши воситалар) ёки алкоголь билан бирга қўллаш унинг сусайтирувчи таъсирини кучайтиришга олиб келиши мумкин. Шунинг учун бензодиазепинлар билан даволанганда алкоголни қабул қилишдан қочиш керак.

Бензодиазепинлар α- ва β-адреноблокаторлар, кальций каналлари блокаторлари, ангиотензинга айлантирувчи фермент (ААФ) ингибиторлари, ангиотензин II рецепторлари антагонистлари ва сийдик ҳайдовчи воситалар, қон томирларини кенгайтирувчи, шу жумладан нитратлар ва периферик миорелаксантларнинг гипотензив самарасини ошириш мумкин.

Жигардаги цитохром Р450 ферментининг фаоллигини сусайтирувчи дори воситалари (циметидин, флувоксамин, нефазодон) билан бир вақтда қўлланганда алпразоламнинг метаболизми ва элиминацияси секинлашиши мумкин, шунинг учун бу ҳолатларда эҳтиёткорликка риоя қилиш зарур.

Наркотик оғриқни қолдирувчи воситалар билан бир вақтда қўлланиши эйфория ҳолатини келиб чиқишини потенциялайди, бу эса психологик қарамликни ривожланишга олиб келиши мумкин.

Алпразоламни азоллар (кетоконазол, интраконазол) каби замбуруғларга қарши воситалар билан бирга қўллаш тавсия этилмайди.

Алпразоламни флуоксетин, пропоксифен, перорал ҳомилага қарши воситалар, дилтиазем ва макролидлар гуруҳига мансуб антибиотиклар (эритромицин, тролеандомицин) билан бир вақтда эҳтиёткорлик билан қўллаш лозим.

Алпразоламни ОИТС протеазаси ингибиторлари (масалан индинавир, ритонавир) билан бирга қўллашдан сақланиш керак, чунки алпразоламнинг плазмадаги концентрацияси ошиши ва седацияни узайиши ва нафасни сусайиши хавфи ошиши мумкин.

Карбамазепин бензодиазепинларнинг метаболизмини ошириб, организмдан чиқарилишини тезлаштирилади.

Маълумки, алпразолам ва трициклик антидепрессантлар имипрамин ва дезипрамин билан бир вақтда қўлланганда, охиргиларнинг мувозанатли концентрацияси қон плазмасида ошади (бу фактнинг клиник аҳамияти ноаниқлигича қолмоқда).

Кава ва далачой препаратлари қон плазмасида алпразолам концентрациясини камайтиради.

Алпразолам дигоксин концентрациясини қон плазмасида кўпайтириб, токсиклик хавфини оширади.

Махсус кўрсатмалар

Препаратга қарамлик

Агар бензодиазепин гуруҳига кирувчи транквилизаторлар, шу жумладан алпразолам узоқ вақт ёки катта дозаларда қабул қилинса, препаратга нисбатан ўрганиб қолиш ва жисмоний ёки психологик қарамлик ҳолати келиб чиқиши мумкин. Қарамлик хавфи анамнезида алкоголизм ва токсикоманияси бўлган беморларда юқори бўлади.

Даволашни бошида беморга даволаш давомийлигининг чекланганлиги тўғрисида хабар бериш муҳим ва қандай қилиб дозани секин-аста камайтиришни тушунтириш керак. Муҳими, пациент препаратни бекор қилиш симптомлари пайдо бўлиши мумкинлигини ва шу белгилар пайдо бўлса, безовталикни қандай камайтиришни тушуниб олишидир.

Препаратнинг дозаси бирдан камайтирилса ёки қўллаш тўсатдан тўхтатилса, абстиненция синдроми қуйидаги симптомлар: бош оғришлари, дисфория, уйқусизлик, безовталик, ўзини йўқотиб қўйиш, оғир ҳолатларда – қусиш, қоринда хуружга ўхшаш оғриқлар, кучли терлаш, қалтираш, парестезия, ёруғлик ёки товушга нисбатан юқори сузувчанлик, галлюцинация, делирий, титраш хуружлари билан намоён бўлиши мумкин мумкин.

Бундан ташқари, “бекор қилиш” феномени ривожланиши мумкин. Бу шуни билдирадики, даволаш тўхтатилгандан сўнг касалликнинг аввалиги симптомлари қайталанилади (хавфсираш, безовталик, уйқусизлик, кайфиятни ўзгариб туриши) ва бу белгилар даволашдан олдинга қараганда янада кўпроқ намоён бўлиши мумкин. Шунингдек, бензодиазепинларни қўллаш билан боғлиқ бўлган жиззакилик, тажовуз, мания, ғазаб, тунги даҳшатлар, галлюцинациялар, психозлар, ноадекват хулқ-атвор ва хулқни бошқа бузилишлари тўғрисида ҳам хабар берилган. Бу симптомлар кўпинча қарияларда кузатилади. Ушбу симптомлар пайдо бўлганда препаратни беришни тўхтатиш керак.

Абстиненция синдроми ёки “бекор қилиш” феноменини келиб чиқиш эҳтимоли олдини олиш ва тўхтатиш учун препаратни иложи борича қисқа муддатда қўллаш ва дозани секин-аста камайтириб, даволаш тўхтатилиш керак. Пациентлар шифокор рухсатисиз, ихтиёрий равишда дозани кўпайтириш ва даволаш давомийлигини ўзгартириш, ҳамда бирдан препаратни қабул қилишни тўхтатиши мумкин эмаслиги тўғрисида огоҳлантирилиши зарур.

Огоҳлантиришлар

Алпразолам ҳам бошқа бензодиазепин ҳосилалари каби, физиологик ва ҳар кундаги стресс билан боғлиқ бўлган хавотирликни даволашга мўлжалланган эмас. Алпразолам шизофрения, психозлар, шахсиятнинг ўзгариши, оббесив-компульсив ҳолатларни даволаш учун мўлжалланмаган. Бензодиазепин гуруҳига кирувчи препаратлар оғир депрессия ва ўз жонига қасд қилиш мойиллиги бўлган пациентларга буюрилганда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак.

Алпразолам қайта берилган ҳолатларда седатив-тинчлантирувчи таъсирига нисбатан кўникиш келиб чиқиши мумкин. Препаратни болаларда қўллаш самарадорлиги ва хавфсизлиги аниқланмаган.

Қарияларда ва ҳолсизланган беморларда, шунингдек мияни органик шикастланиши бўлганда бензодиазепинларнинг марказий нерв тизимига сусайтирувчи таъсир (атаксия, седация, гипотензия) кучлироқ бўлади, шунинг учун бу ҳолатларда препаратнинг минимал дозаларини бериш ва зарурат бўлганда эҳтиёткорлик билан ошириш керак.

Ўпканинг сурункали обструктив касалликлари ёки нафас етишмовчилиги билан ҳасталанган беморларда алпразолам эҳтиёткорлик билан қўлланилиб, кам дозалар буюрилади. Чунки бу беморларда нафасни кескин сусайиши хавфи бор.

Жигар ёки буйрак фаолиятини бузилиши бўлган беморларга ҳам минимал дозалар буюриш тавсия этилади, чунки бу ҳолатларда препаратни чиқарилиши пасайган бўлиши мумкин, бу эса ўз навбатида унинг таъсирини ошишга олиб келиши мумкин. Узоқ вақт даволанганда жигар фаолияти ва қон манзарасини аниқлаб туриш мақсадга мувофиқдир.

Таблеткалар ўзида лактоза сақлайди, шунинг учун бу препаратни кам учрайдиган туғма галактозани ўзлаштираолмаслик, Lapp лактаза етишмовчилиги, ёки глюкоза-галактоза мальабсорбцияси бўлган пациентларда қўллаш мумкин эмас.

Ҳомиладорлик ва эмизиш даври

Ҳомиладорлик

Ҳомиладорлик даврида препарат хавфсизлиги ўрганилган эмас, аммо баъзи тадқиқотларнинг натижалари, бензодиазепинлар гуруҳига кирувчи баъзи транквилизаторлар (хлордиазепоксид, диазепам, мепробамат) ни ҳомиладорликнинг биринчи уч ойлигида қўллаш туғма патология пайдо бўлиш хавфини оширишидан далолат беради.

Ҳомиладорлик даврида бензодиазепинларни мунтазам қабул қилиш марказий нерв тизимини сусайишига ва чақалоқларда абстиненция синдроми (безовталик, тремор, мушак тонусининг ошиши) ривожланишига олиб келиши мумкин. Туғруқ ёшидаги аёлларни, ҳомиладорлик юз берган ҳолларда, даволашни бошламаслик тўғрисида огоҳлантириш агар ҳомиладорликкача даволанган бўлса, ҳомиладорликка шубҳа пайдо бўлса ёки ҳомиладорлик режалаштиралаётган бўлса, препаратни қўллашни давом эттириш мақсадга мувофиқлиги тўғрисида шифокор билан маслаҳатлашиши керак.

Эмизиш даври

Алпразолам она сути орқали чиқарилади ва чақалоқларда уйқучанлик ва тана вазни камайишига олиб келиши мумкин. Агар эмизиш даврида препаратни ишлатишга зарурат туғилса, эмизишни тўхтатиш керак.

Транспорт воситларини бошқариш ва ҳаракатдаги механизмларга хизмат кўрсатиш қобилиятига эга.

Алпразолам уйқучанлик, бош айланиши, ноаниқ кўриш, диққатни жамлаш қобилиятини ва ҳаракат координациясини пасайишига олиб келиши мумкин. Бемор яхши ухламаган бўлса, хавф ошиши мумкин.

Пациентлар препарат билан даволанаётган пайтда транспорт воситаларини бошқариш, эпчиллик ва тезкор реакция билан жавоб беришни талаб қиладиган ишлар (техник ускуналарда ишлаш ва б.) дан сақланишлари керак.

Препарат болалар олаолмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.

Дозани ошириб юборилиши

Бензодиазепин ҳосилаларининг дозаси ошиб кетишидан азият чекаётган беморларни даволаётганда, шуни ҳисобга олиш керакки, дозани ошириб юборилиши бир вақтнинг ўзида бир неча хил дори воситалари ёки алкоголь қабул қилиш билан боғлиқ бўлиши мумкин.

Симптомлари: доза ошириб юборилганда кучли уйқучанлик, нутқни ноаниқлиги, мушакларни бўшашиши, атаксия, дизартрия, баъзида (айниқса болаларда) қўзғалувчанлик бўлиши мумкин. Оғир вазиятларда ўзини йўқотиб қўйиши, нафасни кескин сусайиши ва кома ривожланиши мумкин.

Даволаш: дарҳол қусишни чақириш лозим, агар бемор ҳушсиз ҳолатда бўлса, меъдани ювиш керак. Даволаш симптоматик, нафас, юрак фаолиятини ва қон-томирлар тонусини етарли даражада ушлаб туришга қаратилган даволаш.

Марказий нерв тизими сусайишини камайтириш учун бензодиазепинлар рецепторларининг хусусий антагонисти – флумазенил қўллаш мумкин. Алпразоламни чиқарилишида диализнинг самарадорлиги аниқланмаган.

Чиқарилиш шакли

10 таблеткадан поливинилхлорид плёнка ва алюмин фольга контур уяли ўрамда.

3 та контур уяли ўрамдан қўллаш бўйича йўриқномаси билан бирга картон қутида.

Сақлаш шароити

25^оС дан юқори бўлмаган ҳароратда сақлансин.

Яроқлилик муддати

3 йил.

Дорихоналарда бериш тартиби

Рецепт бўйича.