ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

ПИРАЦЕТАМ-ДАРНИЦА

PYRACETAM-DARNITSA

Таркиби:

Таъсир этувчи модда: piracetam

1 мл эритма 200 мг пирацетам сақлайди:

ёрдамчи моддалар: натрий ацетати тригидрати, музлаган сирка кислотаси, инъекция учун сув.

Дори шакли: инъекция учун эритма

Асосий физик-кимёвий хусусиятлари: тиниқ, рангсиз суюқлик.

Фармакотерапевтик гуруҳи: психостимулловчи ва ноотроп воситалар.

АТХ коди: N06B X03.

Фармакологик хусусиятлари

Фармакодинамикаси

Препаратнинг фаол компоненти бўлиб, гамма-аминомой кислотасининг циклик ҳосиласи – пирацетам ҳисобланади.

Пирацетам билим олишга, қобилият, хотира, диққат, шунингдек ақлий иш қобилияти каби когнитив (билиш) фаолиятларини яхшиловчи, мияга таъсир қилувчи ноотроп восита ҳисобланади. Препаратнинг марказий нерв тизимига таъсир механизми, эҳтимол бир нечта: бош мияда қўзғалишни тарқалиш тезлигини ўзгартириши; нерв хужайраларида метаболик жараёнларни кучайтириши; қоннинг реологик хусусиятларига таъсир қилиб, бунда томирни кенгайтирувчи таъсирни чақирмасдан микроциркуляцияни яхшилаш. Бош мия ярим шарлари орасида алоқани ва неокортикал структураларда синаптик ўтказувчанликни яхшилайди. Пирацетам тромбоцитлар агрегациясини ингибиция қилади ва эритроцитлар мембранасининг эластиклигини тиклайди, эритроцитлар адгезиясини камайтиради. 9,6 г дозада фибриноген миқдори ва Виллибранд омилини 30-40% га камайтиради ва қон кетиш вақтини узайтиради. Пирацетам гипоксия, интоксикация ва электрошок  даволаш натижасида бош мия функциясини бузилишларида протектор ва тикловчи таъсир кўрсатади. Пирацетам вестибуляр нистагмнинг яққоллиги ва давомийлигини камайтиради.

Пирацетамни монотерапия сифатида ёки кортикал миоклонияни мажмуавий даволашда, вестибуляр нейронитни – юзага келиши омилининг яққоллигини камайтириш учун восита сифатида қўлланилади.

Фармакокинеткаси

Вена ичига 2 г препаратни юборгандан кейин қонда максимал концентрациясига (Сmax) 30 минутдан кейин, орқа мия суюқлигида эса – 2-8 соат давомида эришилади ва 40-60 мкг/мл ни ташкил қилади. Пирацетамнинг тақсимланиш хажми – деярли 0,6 л/кг. Препаратнинг қон плазмасидан ярим чиқарилиш даври 4-5 соатни ва мувофиқ равишда орқа мия суюқлигидан 6-8 соатни ташкил қилади. Бу давр буйрак етишмовчилигида узайиши мумкин. Қоннинг плазма оқсиллари билан боғланмайди ва организмда метаболизмга учрамайди. Пирацетамнинг 80-100% буйрак орқали ўзгармаган ҳолда калавалар фильрацияси йўли билан чиқарилади. Соғлом кўнгиллиларда пирацетамнинг буйрак клиренси минутига 86 млни ташкил қилади. Жигар етишмовчилиги бўлган беморларда пирацетамнинг фармакокинетикаси ўзгармайди. Пирацетам гематоэнцефалик ва йўлдош тўсиқлари ва гемодиализда қўлланадиган мембраналар орқали ўтади. Ҳайвонларда ўтказилган тадқиқотларда пирацетам бош мия пўстлоғи тўқималарида, айниқса пешона, чакка ва энса соҳалари, мияча ва базал ганглияларда танлаб тўпланиши аниқланган.

Клиник характеристикаси

Қўлланилиши

Катталар:

• хотирани пасайиши, ташхисланган деменциядан (ақлсизлик) ташқари когнитив бузилишлар билан кечувчи патологик ҳолатларни симптоматик даволаш;
• монотерапия сифатида ёки мажмуавий даволаш таркибида қўлланилади.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

Пирацетам ёки пирролидон ҳосилалари, шунингдек препаратнинг бошқа компонентларига юқори сезувчанлик.

Бош мияда қон айланишини ўткир бузилиши (геморрагик инсульт).

Буйрак етишмовчилигининг терминал босқичи.

Хантингтон хореясида қўллаш мумкин эмас.

Бошқа дори воситалари билан ўзаро таъсири ва ўзаро таъсирнинг бошқа турлари

Пирацетам билан даволаш, зарурати бўлганида юрак-қон томир дори воситалари билан қўшилиши мумкин. Руҳий касалликларни даволашда – мувофиқ психотроп воситалар билан қўшиш мумкин.

Тиреоид гормонлар билан бир вақтда қўлланганда юқори таъсирчанлик, дезориентация ва уйқуни бузилиши кузатилиши мумкин.

Аценокумарол

Клиник тадқиқотлар Пирацетамнинг юқори дозаларини (суткада 9,6 г) қайталанувчи  тромбознинг оғир кечиши бўлган беморларда протромбин вақтини (INR) 2,5-3,5 аҳамиятли даражасига эришиши учун аценокумаролнинг дозасига таъсир қилмаган, бироқ уни узоқ муддат қўлланганида тромбоцитлар агрегацияси, фибриноген миқдори, Виллибрандт омили (коагуляцион фаоллик (VIII:C); ритоцетин кофактори (VIII:vW:Rco) ва қон плазмасида протеин (VIII:vW:Ag;)), қоннинг ва плазма қовушқоқлигини аҳамиятли даражада камайиши аниқланган.

Фармакокинетик ўзаро таъсирлар.

Бошқа дори воситалари таъсирида пирацетамнинг фармакодинамикасини ўзгариши эҳтимоли кам, чунки препаратнинг 90% ўзгармаган ҳолда сийдик билан чиқарилади.

In vitro шароитларда пирацетам 142, 426, 1422 мкг/мл концентрацияларда цитохром Р₄₅₀ нинг CYP1A2, 2B6, 2C8, 2C9, 2C19, 2D6, 2E1 ва 4А9/11 изошаклларини сусайтирмайди.

1422 мкг/мл концентрацияда CYP2А6 (21%) ва 3А4/5 ни бироз (11%) сусайиши аниқланган. Аммо ушбу иккала CYP-изомерларларнинг К_i миқдори 1422 мкг/мл дан ошганда етарли. Шунинг учун бу ферментлар таъсирида биотрансформацияга учровчи препаратлар билан метаболик ўзаро таъсирининг эҳтимоли кам.

Тутқаноққа қарши дори воситалари

Клоназепам, фенитоин, фенобарбитал, натрий вальпроати билан ўзаро таъсири аниқланмаган.

Пирацетамни тутқаноғи бўлган беморларда 20 мг дозада ҳар куни, 4 хафта ва ундан ортиқ муддатда қабул қилиш, қон зардобида тутқаноққа қарши препаратларнинг (карбамазепин, фенитоин, фенобарбитал, натрий вальпроати) концентрациянинг эгри миқдори ва макмаксимал концентрациясини (Сmax)  ўзгартирмаган.

Алкоголь

Алкоголь билан бирга қабул қилиш, қон зардобидаги пирацетамнинг концентрациясига таъсир қилмайди ва пирацетамни 1,6 г бир марта қабул қилишда қон зардобида алкоголнинг концентрацияси ўзгармайди.

Кекса ёшли одамларда антиангинал воситалар таъсирини кучайтиради, антидепрессантлар самарадорлигини оширади.

Қўллашнинг ўзига хослиги.

Тромбоцитлар агрегациясига таъсири. Пирацетам тромбоцитлар агрегациясини камайтириши сабабли (“Фармакодинамик хусусиятлари” бўлимига қаранг), препаратни гемостази бузилган беморларга, катта хажмдаги жаррохлик операциялари (шу жумладан стоматологик аралашувлар) вақтида қон қуйилиши билан кечадиган ҳолатларда (меъда-ичак йўлларининг яралари), қон кетишининг оғир  симптомлари бўлган беморларга ёки анамнезида геморрагик инсульт бўлган беморларга; антикоагулянтларни, тромбоцитар агрегантларни, шу жумладан ацетил салицил кислотасининг паст дозаларини қабул қилаётган пациентларга эҳтиёткорлик билан буюриш лозим.

Кекса ёшли пациентлар.

Кекса ёшли беморларда узоқ муддат қўллашда буйрак функцияси кўрсаткичларини мунтазам назорат қилиш, зарурати бўлганида креатинин клиренсини текширишлари натижаларига боғлиқ ҳолда дозага тўғрилашни киритиш  тавсия қилинади (“Қўллаш усули ва дозалари” бўлимига қаранг). Гемодиализ учун аппаратларнинг мембрана фильтрларидан ўтади.

Кортикал миоклонияси бўлган беморларни даволашда марказлашган миоклония ва тиришишларни келиб чиқиши сабабли, даволашни тўсатдан тўхтатишдан сақланиш лозим.

Препарат натрий сақлайди. Буни натрийни қабул қилишни назорат қилинадиган парҳезда бўлган пациентларда ҳисобга олиш лозим.

Ҳомиладорлик ёки эмизиш даврида қўлланилиши.

Ҳомиладорлик вақтида препарат қўлланмасин. Препарат она сутига киради, шунинг учун препаратни қўллаш зарурати бўлганида эмизишни тўхтатиш керак.

Автотранспортни ёки бошқа механизмларни бошқаришда  реакция тезлигига таъсир қилиш қобилияти.

Марказий нерв тизими томонидан ножўя реакциялар ривожланиши мумкинлиги сабабли автотранспортни бошқариш ёки бошқа механизмлар билан ишлашда эҳтиёткорликка риоя қилиш лозим.

Қўллаш усули ва дозалари

Препаратни ўткир ҳолатларда ёки пирацетамнинг перорал шаклларини қўллаш имконияти бўлмаганида инъекцион эритма шаклида қўлланилади.

Препарат ёки вена ичига (секин, бир неча минут давомида юборилади) ёки инфузия кўринишда (24 соат давомида узлуксиз қўлланилади) қўлланилади.

Препарат катталарга қўлланилади.

Хотирани ёмонлашуви, когнитив бузилишлар билан кечувчи ҳолатларни даволаш.

Даволашнинг биринчи ҳафтаси давомида бошланғич суткалик доза 4,8 г ни ташкил этади. Одатдаги доза 2-3 юборишга тақсимланади. Тутиб турувчи доза суткада 2,4 г ни ташкил этади. Кейинчалик дозани аста секин суткада 1,2  г гача камайтирилади.

Кортикал миоклонияни даволаш.

Бошланғич суткалик доза 3 кун давомида 24 г ни ташкил қилади. Агар шу вақтда терапевтик самарага эришилмаса, препаратни ҳудди шундай дозада (суткада 24 г) 7 суткагача қўллаш давом эттирилади. Даволаш 7,2 г дозадан бошланади, ҳар 3-4 кунда доза 4,8 г дан, максимал 24 г бўлган суткалик дозага эришилгунича оширилади. Суткалик доза 2-3 юборишга тақсимланади. Агар 7- суткада кутилган терапевтик самарага эришилмаса, пирацетам билан даволашни тўхтатилади. Агар керакли терапевтик самарага эришилганда, у ҳолда турғун соғайиш эришилган кундан бошлаб, пирацетам препаратининг дозасини ҳар 2 суткада, кортикал миоклониянинг кўринишларини яна бошлангунига қадар 1,2 г га камайтириш бошланади.  Бу ўртача самарали дозани аниқлашнинг имконини беради.

Бошқа антимиоклоник воситалар билан даволашда аввал буюрилган дозалар тутиб турилади. Даволашни касалликнинг симптомлари йўқолгунига қадар давом эттирилади. Беморларнинг аҳволини ёмонлашишини олдини олиш учун препаратни тўсатдан тўхтатиш мумкин эмас. Пирацетамнинг  дозасини аста-секин ҳар 2-3 кунда 1-2 г га камайтириш керак. Ҳар  6 ойда касаллик белгилари йўқолгунигача ёки камайгунигача пациентнинг ҳолатига боғлиқ ҳолда, дозани тўғрилаб, препарат билан такрорий даволаш курсларини буюриш керак.

Кекса ёшли пациентлар

 Буйрак функциясининг бузилишлари ташҳис қилинган ёки гумон қилинган кекса ёшли пациентларга дозага тўғрилашни киритиш тавсия этилади (“Буйрак функцияси бузилган пациентлар” бўлимига қаранг). Ушбу пациентларга зарурати бўлса, адекват тарзда дозага тўғрилашни киритиш мақсадида креатинин клиренсини назорат қилиш зарур.

Буйрак функцияси бузилган беморлар

 Препарат организмдан буйрак орқали чиқарилиши сабабли, буйрак етишмовчилиги бўлган беморларни даволашда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак.

Ярим чиқарилиш даврининг узайиши айнан буйрак функциясининг ва креатинин клиренсининг ёмонлашуви билан боғлиқ. Бу шунингдек, креатининни чиқарилиш миқдори ёшга боғлиқ бўлган кекса ёшли пациентларга ҳам тегишлидир. Қўллашлар орасидаги танаффуз буйрак функциясининг пасайиши даражасига асосланиб тўғриланиши лозим.

Дозани ҳисоблаш пациентда креатинин клиренсини даражасига асосланиб ҳисобланиши лозим. Қуйидаги формула бўйича ҳисобланади:

Бундай беморларга даволаш буйрак етишмовчилигининг оғирлик даражасига боғлиқ ҳолда, қуйидаги тавсияларга амал қилган ҳолда буюрилади:

Жигар функцияси бузилган пациентлар.

Фақат жигар функцияси бузилган беморлар учун дозага тўғрилашни киритиш талаб қилинмайди.

Жигар ёки буйрак функциясининг бузилишлари ташҳис қилинган ёки гумон қилинган ҳолатларда дозага тўғрилашни киритишни  “Буйрак функцияси бузилган пациентлар” бўлимида  кўрсатилганидаги каби ўтказилади.

Болалар

Қўлланмайди.

Дозани ошириб юборилиши

Симптомлари: препаратнинг ножўя таъсири кўринишларини кучайиши. Дозани ошириб юборилиши симптомлари препаратни 75 г дозада перорал қабул қилинганида кузатилади.

Даволаш симптоматик. Махсус  антидоти йўқ, гемодиализни қўллаш мумкин (пирацетамнинг 50-60% чиқарилади).

Ножўя таъсирлари

Ножўя реакциялар кўпинча кекса ёшли пациентларда суткада 2-4 г дозадан юқори дозаларда қўлланганда кузатилади.

Тез-тезлиги қуйидаги тарзда аниқланади: жуда тез-тез (≥ 1/10), тез-тез (≥ 1/100 <1/10), тез-тез эмас (≥ 1/1 000 <1/100), кам ҳолларда (≥ 1/10 000 <1/1 000), жуда кам ҳолларда (<1/10 000), якка ҳолларда (базадан олинган маълумотлар асосида тез-тезлигини баҳолашнинг иложи йўқ).

Постмаркетинг кузатувлар жараёнида аниқланган ножўя реакциялар аъзолари тизими бўйича қуйида санаб ўтилган.

Қон ва лимфа тизими томонидан.

Якка ҳолларда: геморрагик бузилишлар.

Иммун тизими томонидан.

Якка ҳолларда:  ўта юқори сезувчанлик, анафилактоид реакциялар.

Руҳий бузилишлар.

Тез-тез: асабийлик.

Тез-тез эмас:депрессия.

Якка ҳолларда: юқори қўзғалувчанлик, ҳавотирлик, онгни чалкашиши, галлюцинациялар.

Нерв тизими томонидан.

 Тез-тез – гиперкинезия.

Тез-тез эмас: уйқучанлик.

Якка ҳолларда: атаксия, мувозанатни бузилиши, бош айланиши, тутқаноқ хуружларини тез-тезлигини ошиши, бош оғриғи, уйқусизлик, қалтираш.

Эшитиш аъзолари ва вестибуляр аппарати томонидан:

Якка ҳолларда: бош айланиши

Меъда-ичак йўллари томонидан:

Якка ҳолларда: абдоминал оғриқлар, қориннинг юқори қисмида оғриқ, диарея, кўнгил айниши, қусиш.

Тери ва тери ости тўқималари томонидан.

Якка ҳолларда: ангионевротик шиш, дерматитлар, тошма, эшакеми, қичишиш.

Репродуктив тизими ва сут безлари функцияси томонидан.

Жинсий фаолликни ошиши.

Қон – томирларни бузилиши.

Жуда кам ҳолларда: гипотензия, тромбофлебит.

Умумий бузилишлар ва юбориш жойида ўзгаришлар.

Тез-тез эмас: асстения.

Жуда кам ҳолларда: иситма, юбориш жойида реакциялар, шу жумладан қичишиш, оғриқ, гиперемия, юбориш жойида қалинлашиш.

Текширувлар.

Тез-тез: тана вазнини ошиши кузатилади.

Яроқлилик муддати

3 йил.

Сақлаш шароити

Оригинал ўрамида, 25 ^оС дан юқори бўлмаган ҳароратда сақлансин. Музлатилмасин.

Болалар ололмайдиган жойда сақлансин.

Номутаносиблик.

Текширувлар ўтказилмаган. Препаратни бошқа дори воситалари билан аралаштириш мумкин эмас.

Асосий таъсир этувчи модданинг парчаланишига олиб келувчи кислотали ва ишқорли эритмалар билан номутаносиб.

Ўрами.

5 мл дан ампулада; 5 ампуладан контур уяли ўрамда; 2 контур уяли ўрамдан қутида.

Дорихоналардан бериш тартиби

Рецепт бўйича.