ГИДРОТЕХНИК МЕЛИОРАЦИЯ — тупроқнинг ноқулай сув-ҳаво ва туз режими (қурғоқчилик ортиқча намлик ва б.)ни тубдан яхшилашга мўлжалланган инженерлик-техника тадбирлари мажмуи. Ўрта Осиёнинг суғориладиган зоналарида Гидротехник мелиорациянинг қуйидаги турлари қўлланилади: суғориш, яйловларни сув билан таъминлаш, ерларнинг захини қочириш, ортиқча ер ости сувларини чиқариб юбориш, тупроқни шўрсизлантириш, тупроқ эрозиясига қарши кураш, дарё оқимини тартибга солиш ва бошқалар Гидротехник мелиорация қишлоқ хўжалиги мелиорациясининг бошқа турлари билан бирга тупроқнинг туз ва сув режимини бошкаришга имкон беради, қ. х. ишлаб чиқаришнинг барқарорлигини таъминлайди, сув ва ер ресурсларидан унумли фойдаланиш имкони-ятини яратади.
Гидротехник мелиорация тадбирларини амалга ошириш мақсадида гидротехника иншоотлари қурилади, уларнинг ишлаши суғориладиган ерлар сув балансининг кирим (сув манбалари) ва чиқим (сарфлари) қисмлари кўрсаткичларини тубдан ўзгартириб юборади. Суғориладиган ерларга (суғориладиган ҳудуд билан бирга) сув чиқариш ва уни тақсимлашни таъминловчи инженерлик иншоотлари ва қурилмалар туркуми суғориш тизимини ташкил этади. Дарёлар оқимини тартибга солиш учун уларнинг ўзани чуқурлатилади ва кенгайтирилади, тўғон ва кўтармалар, сув омборлари қурилади. Шўр босган ерларда шўр ювишга ишлатилган сувлар коллектор-дренаж тармоқлари орқали чиқариб юборилади (қ. Дренаж). Сув эрозиясига қарши кураш мақсадларида тоғ ён бағирларида сув йиғувчи каналлар қазилади, терассалар ясалади, экин экиладиган ерларни селдан сақлаш учун селдан ҳимоя воситалари қўлланади, селхоналар қурилади. Гидротехник мелиорация ташкилий-хўжалик ва агротехника тадбирлари (алмашлаб экиш, қ. х. экинлари етиштиришда илғор агротехника) б-н бирга олиб бори лад и, қ. х. мелиорациясининг кимёвий мелиорацияси, агроўрмон мелиорацияси ва б. турлари б-н биргаликда қ. х. ишлаб чиқариши табиий шароитларини яхшилашга қаратилган ягона комплексига киради.
Ад.: Сельскохозяйственные гидротехнические мелиорации, Киев, 1977.
Одил Қодиров.