ЭКЗОГЕН ЖАРАЁНЛАР — энергия ҳисобига ер юзасининг ус қисмида бирламчи ҳосилаларни ўзлаштиришда иштирок этувчи жараён, мажмуаси. Буларга, асосан, денугш (нураш, дефоляция, коррозия, аб] зия, экзорация), материаллар кўчи (эол, сув оқими, денгиз, музлик) ҳак чўкиндилар пайдо бўлиши жараёнла киради. Ер юзасида Экзоген жараёнлар пайдо бўлиш нинг асосий шаклларига — тоғ жи силарининг бузилиши ва улар тарк топган минералларнинг кимёвий қа та ҳосил бўлиши (физик, кимёви органик нураш), муз, шамол ва с; ёрдамида бузилиб, майдаланган т< жинсларининг бир жойдан бошқа жо: га кўчиши ва бу маҳсулотларнш қуруқликда ва сув ҳавзалари тубвд чўкиб, мунтазам равишда чўкинди т< жинсларига (седиментогенез, диагене катагенез) айланиши киради. Экзоген жараёнлар энд< ген жараёнлар билан биргаликда Ер рел! ефи шаклланишига, чўкинди тоғ жин си қатламлари ва улар билан боғли бўлган фойдали қазилма конларин; ҳосил бўлишига сабабчи бўлади.