ЭКРАНОПЛАН

ЭКРАНОПЛАН (экран ва франц. — парвоз қилмоқ) — ер ёки сув сиртига (экранга) яқин (одатда, қанотлари энининг 0,1—0,2 қисмига тенг) баландликда учиш учун мўлжалланган учиш аппарати. Биринчи Экранопланни фин муҳандиси Т. Карно 1935 йилда ясаган. 20-аср 70-й. ларида Финляндия, Швеция, Япония, Германия, Буюк Британия ва Россияда тажриба вариантлари ишлаб чиқарилган. Аэродинамик куч (кўтариш кучи) ҳосил қилишда таянч сиртининг яқинлиги эффекти («Экран эффекти») дан фойдаланиши билан самолётдан фарқланади. Экран эффектининг моҳияти шундаки, бунда аэродинамик қувватни (аэродинамик кўтариш кучининг аэродинамик қаршиликка нисбатини) оширувчи ҳаво ёстиғи ҳосил бўлади. Экраноплан ларнинг деярли барчаси сув сиртидан кўтарилиш ва сув сиртига қўнишга мўлжалланган, лекин фақат қуруқликда учадиган Экранопланлар ҳам ишлаб чиқарилган. Экраноплан ларнинг техник кўрсаткичлари: массаси — 5 т гача, 1 та ёки 2 та двигателининг қуввати = 500 о. к. гача, учиш тезлиги 250 км/соат гача. Бортига 1—6 йўловчи сиғади. Экраноплан экспериментал тадқиқотларни бажариш, разведка ва қутқариш ишларида қўллаш учун махсус буюртмалар бўйича ишлаб чиқарилади.