CHIQISH VA BOTISH TUGUNLARI — osmon jismlari orbitalarining 6 elementi jumlasiga kiruvchi nuqtalar. Elliptik orbitalar boʻylab harakatlanayotgan osmon jismlarining vaziyatini aniqlash uchun katta yarim oʻq, ekssentrisitet, ogʻmalik, perigeliygacha masofa va oʻrtacha anomaliyayaan tashqari, yana Ch. va b. t. kattaligi maʼlum boʻlishi kerak. Har bir sayyora orbitasi ekliptikani 2 nuqtada kesib oʻtadi. Ana shu nuqtalardan birini chiqish, ikkinchisini botish tugunlari deyiladi. Sayyora osmonning Jan. yarim sharidan Shim. yarim shariga oʻtish nuqtasi chiqish tuguni va Shim. yarim shardan Jan. yarim shargaoʻtish nuqtasi botish tuguni deb qabul qilingan.