ҚЎЛЛАШ БЎЙИЧА ЙЎРИҚНОМА

МЕТРОНИДАЗОЛ

METRONIDAZOL

Препаратнинг савдо номи: Метронидазол

Таъсир этувчи модда (ХПН): метронидазол

Дори шакли: инфузия учун эритма

Таркиби:

1 мл эритма қуйидагиларни сақлайди:

фаол модда: 5 мг метронидазол;

ёрдамчи моддалар: натрий хлориди, инъекция учун сув.

Таърифи: тиниқ, яшил-сарғиш тусли суюқлик.

Фармакотерапевтик гуруҳи: микробларга қарши ва протозойларга қарши восита.

АТХ коди: J01ХD01.

Фармакологик хусусиятлари

Метронидазол кенг таъсир доирасига эга самарали протозойларга қарши ва антибактериал восита бўлиб ҳисобланади. Препарат Trichomonas vaginalis, Entamoeba histolytica, шунингдек облигат анаэробларга нисбатан (спора ҳосил қилувчи ва ҳосил қилмайдиган) – Bacteroides spp. (B. fragilis, B. distasonis, B. ovatus, B. thetaiotaomicron, B. vulgatus), Fusobacterium spp., Clostridum spp., Peptostreptococcus spp., Peptococcus spp., Eubacterium spp. нинг сезгир штаммларига нисбатан юқори фаолликни намоён қилади.

Метронидазолга аэроб микроорганизмлар ва факультатив анаэроблар сезгир эмас, лекин аралаш флора (аэроблар ва анаэроблар) бўлганида метронидазол оддий аэробларга қарши самарали антибиотиклар билан синергик таъсир кўрсатади.

Фармакодинамикаси

Метронидазолнинг таъсир механизми анаэроб микроорганизмлар ва содда ҳайвонларнинг хужайра ичидаги транспорт протеинлари томонидан метронидазолнинг 5-нитро гуруҳини биокимёвий қайтарилишидан иборат. Метронидазолнинг қайтарилган 5-нитро гуруҳи нуклеин кислоталари синтезини ингибиция қилиб, микроорганизм хужайраларининг ДНК билан ўзаро таъсирлашади, бу бактерияни нобуд бўлишига олиб келади.

Фармакокинетикаси

500 мг метронидазол анаэроб инфекцияси бўлган беморларга 20 минут давомида вена ичига юборилганда қон зардобидаги препаратнинг концентрацияси – бир соатдан кейин 35,2 мкг/мл, 4 соатдан кейин – 33,9 мкг/мл, 8 соатдан кейин – 25,7 мкг/мл ни ташкил қилади. Метронидазол организмнинг кўпгина тўқималари ва суюқликларида, шу жумладан ўпка, буйрак, жигар, тери, орқа мия суюқлиги, бош мия, сафро, сўлак, амниотик суюқлик, абсцесс бўшлиқлари, вагинал секрет, уруғ суюқлиги, кўкрак сутида бактерицид концентрацияларга эришиб, юқори ўтиш қобилиятига эга. Қондаги оқсиллар билан боғланиши 10-20% дан ошмайди. Нормал сафро ҳосил бўлишида метронидазолнинг сафродаги концентрацияси вена ичига юборилгандан кейин қон плазмасидаги метронидазолнинг концентрациясидан аҳамиятли даражада юқори бўлиши мумкин.

60-80% буйрак орқали (20% ўзгармаган кўринишда), 6-15% – ичак орқали чиқарилади. Метронидазолнинг ярим чиқарилиш даври 6-7 соатни ташкил қилади. Буйрак клиренси минутига 10,2 мл ни ташкил қилади. Буйрак функциясини бузилиши бўлган беморларда метронидазолни такроран юборилгандан кейин препарат қон зардобида тўпланиши мумкин. Шунинг учун оғир буйрак етишмовчилиги бўлган беморларда метронидазолни қабул қилиш тез-тезлигини камайтириш керак.

Метронидазол ва асосий метаболитлари гемодиализда қондан тез бартараф этилади (ярим чиқарилиш даври 2,6 соатгача қисқаради). Перитонеал диализда аҳамиятсиз даражада чиқарилади.

Қўлланилиши

Метронидазол инфузия учун эритма препаратга сезгир микроорганизмлар чақирган қуйидаги инфекцияларни даволаш учун кўрсатилган:

• жаррохлик аралашувларида, айниқса қорин бўшлиғи аъзолари, кичик чаноқ аъзолари ва сийдик чиқариш йўлларидаги анаэроб инфекцияларни олдини олиш ва даволаш;
• оғир аралаш аэроб-анаэроб инфекцияларни мажмуавий даволаш;
• ичак ва жигар амёбиазининг оғир шакллари;
• сепсис;
• перитонит;
• остеомиелит;
• гинекологик инфекциялар;
• кичик чаноқ ва бош мия абсцесслари;
• абсцесслануви пневмония;
• газли гангрена;
• тери ва юмшоқ тўқималар, суяклар ва бўғимлар инфекциялари.

Қўллаш усули ва дозалари

Вена ичига юборилади.

Инфекция оғир кечганида, шунингдек препаратни ичга қабул қилиш имконияти бўлмаганида метронидазолни вена ичига юбориш кўрсатилган.

Катталар ва 12 ёшдан ошган болалар учун бир марталик доза 500 мг ни, вена ичига узлуксиз (оқим билан) ёки томчилаб юбориш тезлиги – минутига 5 мл ни ташкил қилади. Юборишлар орасидаги интервал – 8 соат. Даволаш курси давомийлиги индивидуал равишда белгиланади. Максимал суткалик дозаси – 4 г гача. Инфекциянинг характерига қараб кўрсатмалар бўйича метронидазолнинг перорал шакллари билан самарани бир маромда ушлаб турувчи даволашга ўтилади.

12 ёшгача бўлган болаларга метронидазол минутига 5 мл тезликда 3 қабул қилишга тана вазнига 7,5 мг/кг юборилади.

Анаэроб инфекцияни олдини олиш учун қорин бўшлиғи аъзолари, кичик чаноқ аъзолари ва сийдик чиқариш йўлларидаги режали операциядан олдин катталар ва 12 ёшдан ошган болаларга метронидазол 500-1000 мг дозада инфузия кўринишида операция куни ва кейинги куни – суткада 1500 мг (ҳар 8 соатда 500 мг дан) дозада буюрилади. 1-2 кундан кейин метронидазолнинг перорал шакллари билан самарани бир маромда ушлаб турувчи даволашга ўтилади.

Буйрак (креатинин клиренси минутига 30 мл дан кам) ва/ёки жигар функциясини яққол бузилишлари бўлган пациентлар учун метронидазолнинг суткалик дозаси 1000 мг ни, юборишлар сони 2 мартани ташкил қилади.

Метронидазол инфузия учун эритмасини бошқа дори препаратлари билан аралаштириш тавсия этилмайди!

Ножўя таъсирлари

Меъда-ичак йўллари томонидан: эпигастрал оғриқлар, кўнгил айниши, қусиш, диарея, қабзият, ичак санчиғи, иштаҳани пасайиши, анорексия, таъм билишни бузилиши, оғизда ёқимсиз “металл” таъми, оғизни қуриши, глоссит, стоматит; жуда кам ҳолларда – жигар функционал синамаларини нормадан оғиши, холестатик гепатит, сариқлик, панкреатит.

Марказий нерв тизими томонидан: узоқ вақт қўлланилганда – бош оғриғи, бош айланиши, ҳаракат координациясини бузилиши, атаксия, периферик нейропатия, юқори қўзғалувчанлик, таъсирчанлик, депрессия, уйқуни бузилиши, уйқучанлик, ҳолсизлик; алоҳида ҳолларда – онгни чалкашиши, галлюцинациялар, тиришишлар; жуда кам ҳолларда – энцефалопатия.

Сийдик таносил тизими томонидан: дизурия, цистит, полиурия, сийдикни тутиб туролмаслик, вульвовагинал кандидоз, қинда оғриқ, сийдикни қизил-жигаррангга бўялиши.

Аллергик реакциялар: тери тошмаси, қичишиш, эшакеми, кўп шаклли эритема, бурун битиши, иситма.

Суяк-мушак аппарати томонидан: миалгия, артралгия.

Қон яратиш тизими томонидан: лейкопения; кам ҳолларда – агранулоцитоз, нейтропения, тромбоцитопения, панцитопения.

Маҳаллий реакциялар: тромбофлебит (юбориш жойида оғриқ, гиперемия ёки шиш).

Бошқалар: электрокардиограммада Т тишчасини силлиқлашиши; жуда кам ҳолларда – ототоксиклик, пустулёз тошма, гинекомастия.

Қўллаш мумкин бўлмаган ҳолатлар

• метронидазол ёки бошқа нитроимидазол ҳосилаларига юқори сезувчанлик;
• марказий нерв тизимининг органик шикастланишлари (шу жумладан тутқаноқ);
• лейкопения (шу жумладан анамнезида);
• жигар етишмовчилиги (юқори дозалар буюрилганида);
• ҳомиладорликнинг I уч ойлиги;
• лактация даврида қўллаш мумкин эмас.

Эҳтиёткорлик билан

• ҳомиладорликнинг II- III уч ойликлари (фақат ҳаётий кўрсатмалар бўйича);
• буйрак ва/ёки жигар етишмовчилигида қўлланади.

Дориларнинг ўзаро таъсири

Айрим препаратлар билан бир вақтда буюрилганда эҳтиёткорликка риоя қилиш керак:

Варфарин ва бошқа билвосита антикоагулянтлар. Метронидазол билвосита антикоагулянтларнинг таъсирини кучайтиради, бу протромбин вақтини узайишига олиб келади.

Дисульфирам. Бир вақтда қўллаш турли неврологик симптомларни ривожланишига олиб келиши мумкин, шунинг учун охирги икки хафта давомида дисульфирамни қабул қилган беморларга метронидазолни буюриш мумкин эмас. Дисульфирамга ўхшаб этанолни ўзлаштираолмасликни чақиради.

Циметидин метронидазолнинг метаболизмини ингибиция қилади, бу унинг қон зардобидаги концентрациясини ошишига ва ножўя кўринишлар ривожланиши хавфини ошишига олиб келиши мумкин.

Жигар микросомал оксидланиш ферментларини рағбатлантирувчи препаратлар (фенобарбитал, фенитоин) билан бир вақтда буюриш, метронидазолни чиқарилишини тезлаштириши мумкин, бунинг натижасида унинг плазмадаги концентрацияси пасаяди.

Юқори доазаларда литий препаратлари билан қўшимча даволанаётган пациентларда метронидазолни қабул қилганда қон плазмасида литийнинг концентрацияси ошиши ва интоксикация симптомлари ривожланиши мумкин.

Сульфаниламидлар микробларга қарши таъсирини кучайтиради.

Метронидазол ва циклоспоринни мажмуавий қабул қилганда қон плазмасида циклоспориннинг концентрациясини ошиши кузатилиши мумкин.

Метронидазол фторурацилнинг клиренсини пасайтиради, бу фторурацилнинг токсиклигини ошишини чақириши мумкин.

Метронидазол билан бир вақтда қўлланилганда бусульфаннинг плазмадаги концентрацияси ошиши мумкин.

Деполяризацияламайдиган миорелаксантлар (векуроний бромиди) билан бирга қўллаш мумкин эмас.

Махсус кўрсатмалар

Буйрак, жигар касалликларида эҳтиёткорлик билан буюрилади.

Даволаш даврида этанолни қабул қилиш мумкин эмас (дисульфирамсимон реакциялар: спастик характердаги абдоминал оғриқ, кўнгил айниши, қусиш, бош оғриғи, юза тўсатдан қон оқиб келиши ривожланиши мумкин).

18 ёшдан кичик пациентларда амоксициллин билан мажмуада қўллаш тавсия этилмайди.

Узоқ вақт даволаганда қон манзарасини назорат қилиш керак.

Лейкопенияда даволашни давом эттириш имконияти инфекцион жараён ривожланиши хавфига боғлиқ.

Атаксия, бош айланиши ва беморнинг неврологик статусида ҳар қандай ёмонлашиш даволашни тўхтатишни талаб этади.

Трепонемани иммобилизация қилиши ва Нельсоннинг сохта мусбат тестига олиб келиши мумкин.

Метронидазолни қабул қилиш вақтида сийдик қизил-жигарранг рангга бўялиши кузатилиши мумкин. Препаратни лактация даврида буюриш зарурати бўлганида эмизишни тўхтатиш керак.

Ҳомиладорлик ва эмизиш даврида қўлланиши

Метронидазол йўлдош тўсиғи орқали ўтади, шунинг учун препаратни ҳомиладорликнинг биринчи уч ойлигида қўллаш мумкин эмас, кейинчалик фақат агар препаратни қўллашдан она учун потенциал фойда ҳомила учун кузатилиши мумкин бўлган хавфдан юқори бўлгандагина қўллаш керак.

Метронидазол қон плазмасидаги концентрацияларга яқин концентрацияларга эришиб кўкрак сутига ўтиши туфайли, препарат билан даволаш вақтида эмизишни тўхтатиш керак.

Препарат болалар ололмайдиган жойда сақлансин ва яроқлилик муддати ўтгач қўлланилмасин.

Дозани ошириб юборилиши

Ҳаддан ташқари юқори дозалар ножўя самаралар, айниқса кўнгил айниши, қусиш ва бош айланишини кучайишига олиб келиши мумкин; оғирроқ ҳолларда атаксия, парестезия ва тиришишлар кузатилиши мумкин.

Даволаш симптоматик.

Специфик антидоти йўқ.

Чиқарилиш шакли

Инфузия учун эритма 5 мг/мл.

100 мл дан резина тиқин ва алюмин қалпоқчалар билан беркитилган қон, трансфузион ва инфузион препаратлар учун шиша бутилкаларда.

Бутилка қўллаш бўйича йўриқномаси билан картон қутига жойланган.

Стационарлар учун: 35 бутилкалар дасблаб қутисиз тенг миқдордаги қўллаш бўйича йўриқномалари билан таглик, тўсиқ ёки решеткали (“уяли”) гофрирланган картон қутиларга жойланади.

Сақлаш шароити

Қуруқ, ёруғликдан ҳимояланган жойда, 15°С дан 25°С гача ҳароратда сақлансин.

Яроқлилик муддати

2 йил.

Дорихоналардан бериш тартиби

Шифокор рецепти бўйича берилади.