ПАНТУРКИЗМ (пан… ва турк) – туркий халқларни бирлаштириш ғоясига Россия ва Англия империялари, шунингдек, СССР томонидан берилган расмий ном.
Бу ҳаракат илдизлари анча чуқур бўлса ҳам, бироқ у 19-а. охирлари — 20а. бошларида Усмонли турк султонлиги ва чор Россиясининг туркий халқлар яшайдиган ҳудудларида кенг тapкалган. Ёш туркларнчт партияси «Иттиҳод ва тараққий» бу қарашни ўз ғояси сифатида қабул қилган. Кейинчалик Туркистондаги жадидчилик ҳара-катининг намояндалари, Ёш бухороликлар ва Ёш хиваликлар ҳам уни ўз дастурий қарашлари сифатида эътироф қилишган. Туркистонда подшо Россиясининг зулмига қарши кўтарилган халқ қўзғолонлари, турли норозилик чиқишларини мустамлакачи маъмурлар Пантуркизм ва панисломизм оқимлари таъсирида уюштирилган, деб даъво қилишган. Биринчи жаҳон уруши даврида Усмонли турк султонлигининг Германия томонида туриб урушга кириши Россиянинг расмий доираларида бу ҳаракатга қарши компания кучайишига олиб келган. Чоризм маъмурлари Туркистон ва Кавказдаги миллий озодлик ҳаракатларининг иштирокчиларига Пантуркизм тамғасини босишган. Хусусан, Россияда Октябрь тўнтаришидан сўнг совет режими ва коммунистик мафкура бу қарашни бу-тунлай сохталаштирган. Россия комму-нистларининг етакчилари ўз нуткларида туркий халқларни бирлаштириш ғоясини «пантуркизм» қабилида нотўғри талқин қилиб, большевикларни унга қарши барча воситалар билан кураш олиб боришга тўхтовсиз чақириб турган.