ЧИЛЛАДАГИ СЕПТИК КАСАЛЛИКЛАР

ЧИЛЛАДАГИ СЕПТИК КАСАЛЛИКЛАР — чилла давриаа учрайдиган инфекцион касалликлар. Буларни хилмахил микроорганизмлар — стафилококк, стрептококк, ичак таёқчаси, пневмококк, клебсиелла, кўк йиринг таёқчаси, гонококк, анаэроб қўзғатувчилар ва ҳ. к. қўзғатади. Сўнгги йилларда Чилладаги септик касалликларга хламидиялар, замбуруғлар, вируслар кўпроқ сабаб бўлмоқда. Қўзғатувчилар жинсий йўлларга аксарият оғир кечган туғрукда (айниқса, операция қилиб туғдиришда) вужудга келган жароҳатлар орқали, шунингдек, нормал туғруқ вақтида юзага келган (йўлдош кўчгандан сўнг бачадоннинг ички юзаси, бачадон бўйни, қин ва оралиқнинг шилинган, йиртилган, эзилган жойлари) шикастлардан киради. Микроблар жароҳат юзасига ташқи (экзоген инфекция) ва ички (эндоген инфекция) йўллар билан (маc, стерилланмаган қўл, парвариш буюмлари, кийимкечак, ҳаво орқали ҳамда аёл организмида мавжуд микробларнинг ташқи жинсий аъзолардан, шунингдек, қон ва лимфа орқали) ўтади. Организмга кирган инфекциянинг таъсири 2—3 кундан кейин намоён бўла бошлайди. Чилладаги септик касалликлар бошланганда дастлаб жароҳат юзаси яллиғланади. Касалликнинг ривожланиши, авж олиши, микробнинг кўпайиб тарқалиши аёл организмининг қимоя қувватига ҳамда микробларнинг фаоллигига боглиц. Бунда аёлнинг турли экстрагенитал касалликлари (инфекцион, яллиғланиш касалликлари, юрактомир, эндокрин система патологиялари, моддалар алмашинувининг бузилиши, камқонлик), қомиладорлик ва туғруқ патологияларининг аҳамияти катта. Инфекцион ва яллиғланиш касалликлари бевосита инфекция манбаи бўлиб хизмат қилади. Турли соматик касалликлар эса аёл организмининг заифлашуви ва шу сабабли инфекцияга берилувчанлигига олиб келади.

Касалликнинг кечиши ва микробнинг организмда тарқалишига кўра Ч. с. к. нинг 4 босқичи фарқланади. 1 босқичда инфекция фақат туғруқ жароҳати соҳасида чегараланади (чилладаги эндометрит; оралиқ, қин, бачадон бўйнидаги чилла яралар); 2босқичда (инфекция жароҳат соҳасидан четга чиқади) чаноқ бўшлиғидаги аъзолар зарарланади (метрит, параметрит, чаноқ ва сон веналари тромбофлебита, бачадон ортиқлари (сальпингоофорит) ва чанок, қорин пардасининг яллиғланиши (пел ьвиоперитон ит); 3босқичда ял пи (диффуз) перитонит ва авж олувчи тромбофлебит, септик шок; 4босқичда септик инфекция бутун организмга тарқалади, сепсис юзага келади. Касалликнинг босқичига кўра беморда ланжлик, бош оғриши, пульс тезлашуви, жунжиш, иситмалаш, қалтираш каби аломатлар кузатилади. Баъзи касалликларда туғруқдан сўнг бачадон қисқариши секинлашади ёки бачадондан келадиган ажралма (лохиялар) тўхтайди, сут безининг яллиғланиши — мастит ривожланади ва ҳ. к.

Да во касалликнинг тури ва босқичига қараб белгиланади, антибиотиклар, сульфаниламид ва қувватга киритадиган доридармонлар буюрилади, зарур ҳолларда операция қилинади. Олдини олиш тадбирлари аёллар консультацияга учрашгандан бошлаб олиб борилиши керак. Аёллар хрмиладорликда врачга канча эрта учрашсалар (12 ҳафтагача) септик касаллик шунча кам учрайди, бунда аёлларни аёллар маслаҳатхонаси шароитида ҳомиладорликдан аввал ва ҳомиладорлик даврида соғломлаштиришнинг аҳамияти катта. Шу мақсадда аёлларнинг барча экстрагенитал касалликлари турли мутахассислар иштирокида даволанади; ҳомиладорлик патологиялари ҳамда, туғруқ асоратларининг олдини олиш ва даволаш амалга оширилади. Шунингдек, туғруқхоналарда санитариягигиена режими, асептика ва антисептикага қатъий риоя қилиш, касалликни эрта аниқлаш ҳам Чилладаги септик касалликларни олдини олиш чоратадбирларидан ҳисобланади.

Ад.: Исмоилова С. А., Чилла даври касалликлари, Т., 1980.