ЧЕННАЙ

ЧЕННАЙ (1996 й. гача Мадрас) Ҳиндистоннингжан. қисмидаги шаҳар, Бенгалия қўлтиғи соҳилида. Тамилнад штатининг маъмурий маркази. Ахолией 6,8 млн. киши (2001).

Иқлими иссиқ, янв. нинг ўртача траси 24°, июлники 32°. Йилига ўртача 1200 мм ёғин ёғади. Тезтез бўлиб турадиган тропик циклонлар шаҳарга катта зарар келтиради. Ченнай катталиги жиҳатдан мамлакатда Мумбай, Деҳли, Калькуттадан кейин 4ўринда туради. Ченнай — Ҳиндистоннинг энг катта портларидан. Транспорт йўлларининг йирик чорраҳаси. Аэропорти халқаро аҳамиятга эга. Йирик саноат, савдомолия ва маданият маркази. Ченнайда мамлакат саноат маҳсулотининг ‘/]0 қисми ишлаб чиқарилади. Тўқимачилик (ип газлама), машинасозлик (жумладан, вагонсозлик, ҳарбий), металлсозлик саноатлари ривожланган. Нефть қайта ишланади. Озиқ-овқат, тамаки, полиграфия, электроника, цемент, кўнпойабзал саноати корхоналари мавжуд. университет (1857), Ҳиндистон геогр. жамияти, и. т. институтлари, техника инти, Мусиқа академияси, марказий кутубхона, давлат музейи, Миллий бадиий галерея, театр, киностудия, расадхона ва б. бор. Ч. ўрнида 17-а. бошларида баликчиларнинг Мадраспатам номли қишлоғи бўлган. Англиянинг ОстИндия компанияси бу ерда қалъа қуриб (1639—40), бош қароргоҳини кўчириб келтирган. Ўша вактдан Ченнай инглизларнинг Ҳиндистондаги ҳарбий таянч базаси ва савдо пункта. 1746—49 й. ларда французлар қўл остида бўлган. 18-а. нинг 2ярми ва 19-а. бошида Ченнай инглизларнинг Ҳиндистоннинг жан. шарқий қисмидаги босиб олган ерларининг сиёсиймаъмурий маркази. Ҳиндистон мустақилликка эришгач (1947), Ч. Мадрас (1969 й. дан Тамилнад) штатининг маъмурий маркази. Ченнай яқинида тамил меъморлиги ёдгорликларидан Мақабалипурам мажмуаси сакланган.