АКУСТОЭЛЕКТРОНИКА

АКУСТОЭЛЕКТРОНИКА — акустиканинг қаттиқ жисм акустикаси, ярим-ўтказгичлар физикаси ва радиоэлектроника чегарасидаги қисми. Акустоэлектроника радиосигналларни ўзгартириш ва уларга ишлов бериш учун УТ (ультратовуш) қурилмаларини яратиш принципларини тадқиқ қилиш билан шуғулланади. ЎЮТ (ўта юқори такрорийлик)ли сигнални тўлқин узунлиги 105 марта кичик бўлган товуш сигналига айлантириш унга ишлов беришни анча енгиллаштиради. Сигналлар устида амалларни бажариш учун УТнинг ўтказувчанлик электронлари, электромагнитик майдонлар, оптик нурланишлар, шунингдек, акустик тўлқинларнинг ночизиқли ўзаро таъсирларидан фойдаланилади.

Акустоэлектрон қурилмалар сигналлар устида қуйидаги амалларни бажариш имконини беради: вақт мобайнидаги ўзгартиришлар (сигналларни тутиб туриш, уларнинг давомийлигини ўзгартириш), такрорийлик (частота) бўйича ва фазавий ўзгартиришлар (фазаларни силжитиш, такрорийлик ва спектрни ўзгартириш), амплитудани ўзгартириш (кучайтириш, модуляциялаш), шунингдек, мураккаброқ функционал ўзгаришларни амалга ошириш (интеграллаш, кодлаш ва кодсизлаш, йиғув функцияларини ҳосил қилиш, сигналларни корреляциялаш ва б.). Бундай муолажаларни, кўпинча, радиолокацияда, узоқ алоқа техникасида, автоматик бошқарув тизимларида, ҳисоблагич ва б. радиоэлектрон қурилмаларда бажариш лозим. Кўпчилик ҳолларда радиоэлектрон усуллар ушбу амалларни анча содда ва тежамли йўллар билан амалга ошириш имконини беради.

Ишлаш заминида ётувчи физик принциплар ва вазифаларига кўра, акустоэлектрон қурилмалар сигналлар чизиқли ўзгартириладиган (тутиб қолиш линиялари, фильтрлар ва б.) суcт чизиқли қурилмаларга, фаол чизиқли қурилмаларга (сигнал кучайтиргичлари ва генераторлари) ҳамда сигналнинг генерацияси, модуляцияси, ўзаро кўпайтирилиши ва б. ўзгаришлари содир бўладиган ночизиқли қурилмаларга бўлинади.

Ад.: Гуляев Ю. В., Акустоэлектронные устройства для систем связи и обработки информации, [в кн.: Проблемы современной радиотехники и электроники], М., 1980; Хаясака Тэцуо, Электроакустика, перс япон. И. И. Иванчика, М., 1982; Павловская В. И. и др., Акустика и электроакустическая аппаратура, М., 1986.