БУХОРХУДОТЛАР ҲОКИМЛИГИ

БУХОРХУДОТЛАР ҲОКИМЛИГИ — Бухорхудотлар идора қилган кичик давлат (6—8-а. лар). Пойтахти Бухоро ш. Ҳудуди ҳоз. Бухоро вилоятининг Бухоро, Вобкент, Когон, Ромитан, Жондор ва Коракўл туманлари ерларидан иборат бўлган. Араблар Бухорони фатҳ этгандан кейинги дастлабки йилларда ҳокимиятни бухорхудотлар б-н биргаликда бошқарганлар. 715 й. Хуросон ноиби Қутайба ибн Муслим ўлдирилгач, бухорхудотлар Бухорхудотлар ҳокимлигини бир йил давомида мустақил идора килганлар. 8-а. нинг 3чорагида араблар бутун Мовароуннахрни фатҳ этиб, бухорхудотларни расман ўз ўринларида қолдирган бўлсаларда, ҳокимиятни амалда тўлалигича ўзлари бошқарганлар. 782 й. сўнгги бухорхудот Бунёд Муқанна қўзғолонини қўллаб-қувватлагани учун араблар томонидан катл этилиб, Бухорхудотлар ҳокимлиги бартараф этилган.

Бухорхудотлар ҳокимлиги ҳудуди археологи к жиҳатдан мукаммал ўрганилмаган. Тарихий манбалар (мас, Наршахий, «Бухоро тарихи») да келтирилган маълумотларга қараганда, Бухорхудотлар ҳокимлигида бир қанча мустаҳкам қалъали шаҳарлар бўлган, уларда маданият, ҳунармандчилик, савдо-сотиқ тараққий этган. Бухорхудот Коно Бухорхудотлар ҳокимлигида биринчи бўлиб ўзининг тасвири ва унинг остига «Бухоро ҳокими» деган ёзув зарб қилинган кумуш тангалар (дирҳамлар) чиқарган. Бундай тангалар археологик қазишмалар вақтида кўплаб топилган. Наршахий ўзининг «Бухоро тарихи» асарида бухорхудотлардан бир нечасининг номини келтирган бўлиб, улар орасида Коно ва Абруй (Абарзи) деган исмлар ҳам мавжуд. Тарихчи Ғ. Ғоибовнинг «Арабларнинг Ўрта Осиёга қилган илк юришлари» (Душанба, 1989) номли асарида эса бухорхудотлар вакиллари қуйидагича тартибда баён қилинган: Бидун (?—673), Хўтак хотун (673692), Туғшода I (692—724), Туғшода II (724—738), Қутайба ибн Туғшода (738—753), номаълум бухорхудот (Туғшода III) (753—768), Сукон (768775), Бунёд (7757-82).