PANTEIZM (pan… va yun. theos — xudo) — xudo bilan tabiat bir narsa, ular bir butunni tashkil qiladi deb hisoblovchi diniy va falsafiy taʼlimot. P. atamasini J. Toland kiritgan (1705). Bu tushuncha Sharkda vujudiyun nomi bilan ataladi. Panteistik tamoyillar oʻrta ayerlardagi yereslik mistikasida koʻzga tashlangan. P. Uygonish davri naturfalsafasi va B. Spinoza («xudo» va «tabiat» tushunchalarini bir narsa deb bilgan) hamda I. G. Gerder, I. V. Gyote va nemis klassik falsafasiga xos.