LAVA

LAVA (lot. Labes — oʻpirilish) — vulkan kraterlari, yer yoriqlaridan oqib yoki otilib chiqadigan olovsimon suyuq va qovushqoq modda (magma). L. ning sovib qotishidan effuziv togʻ jinslari hosil boʻladi. Lavaning harorati kimyoviy tarkibi va undagi gaz mikdoriga qarab keskin farq qiladi. Mac, Iile-veluch (Kamchatka) vulkani andezitli lavasining t-rasi 700—750°, Lassen-Pik (Kaliforniya) datsit lavasiniki — 75°, Klyuchi Sopkasi bazalt lavasiniki — 870—1200° boʻlgan. Tarkibidagi silikat kislota (SiO2)HHHr mikdoriga qarab asosli (SiO2 < 52%), oʻrta (SiO2 > 65%) va nordon (SiO2 < 65%) L. larga boʻlinadi. Asosli va oʻrta Lava lardan bazalt, andezit va diabazlar paydo boʻladi. Nordon Lava quyuqroq boʻlgani uchun katta maydonlarga yoyilmay doʻnglik (gumbaz)lar hosil qiladi. Odatda, nordon Lavalar uchuvchan kompo-nentlarga boy boʻlib, shiddatli vulkan otilishlarini vujudga keltiradi. Nordon Lavadan kvarsli porfir, liparit, datsit, felzitlar hosil boʻladi.