ФИЗИКА-ТЕХНИКА ИНСТИТУТИ

ФИЗИКА-ТЕХНИКА ИНСТИТУТИ, Ўзбекистон ФА Стародубцев номидаги Физика техника институти — физика ва техниканинг айрим соҳалари бўйича и. т. ишлари олиб борадиган илмий муассаса. СССР ФА Ўзбекистон филиалининг Физикатехника лаб. асосида 1943 й. ташкил этилган. 1967 й. дан унинг асосчиларидан бири СВ. Стародубцев номи билан аталган. Интдаги йўналишлар ва лаб. лар асосида 1956 й. да Ядро физикаси институти, 1967 й. да Электроника институти ва 1993 й. да Материалшунослик ин-ти ташкил қилиниб, ундан ажралиб чиққан. Интдаги 10 илмий лаб. да 4 йўналиш — юқори энергиялар ва космик нурлар физикаси, яримўтказгичлар физикаси, қаттиқ жисмлар физикаси ва қуёш энергиясидан фойдаланиш муаммолари бўйича и. т. ишлари олиб борилади. Интда юқори энергиялар ва космик нурлар физикаси соҳасида — атмосферадаги электронядро жалалари кашф қилинди ҳамда уларнинг хусусиятлари ўрганилди. Протонларнинг ядрода когерент дифракцион диссоциацияси ҳодисаси жаҳонда биринчи бўлиб аниқланди.

Ярим ўтказгичлар физикаси соҳасида — конденсирланган қаттиқ материалларда чарчашдан шикастланиш бошланғич жараенларининг қандай кечиши жаҳонда биринчи бўлиб ўрганилди. Яримўтказгич хоссасига эга бўлган қаттиқ эритмаларнинг бир неча тури ҳосил қилинди ва физикавий хоссалари ўрганилди. Ўта юксак частота (ЎЮЧ)ли диодлар, яримўтказгичларда тез кечадиган электрон жараёнларни ўрганиш учун мўлжалланган асбоблар, тасвирни узатувчи фотодиод матрицалар, кремний, литийли детектор, ёғду диодлари, тензодатчиклар ва б. асбоблар ишлаб чиқилди.

Қаттиқ жисмлар назарияси бўйича — галаёнланиш назариясининг вариацион услуби ривожлантирилди ва биринчи марта муайян тўлқинли оптик солитонлар таъсирлашувлари ҳамда флуктуациялар таъсиридаги солитонлар динамикасини ўрганишга татбиқ қилинди. Физика-техника институтида қуёш энергиясида фойдаланиш соҳасида кенг и. т. ишлари олиб борилади (қ. Гелиотехника, Гелиоқурилма). Стирлинг двигатели асосида ишловчи қуёш энергетика қурилмалари модулларининг тажрибавий нусхалари яратилди. Интда 1965 й. дан бери «Гелиотехника» журнали нашр этилади.

Интда ҳар йили 10 дан ортиқ Халқаро грантлар ва шартномалар бўйича илмий изланишлар олиб борилади. Инт қошида ҳамма 4 йўналиш бўйича аспирантура ва 2 йўналиш бўйича докторантура, докторлик илмий даражаси бериш ҳуқуқига эга бўлган 2 ихтисослаштирилган кенгаш мавжуд. Интда 5 Ўзбекистон С. К. Азимов, У. О. Орипов, М. С. Саидов, С. В. Стародубцев, СУ. Умаров, Ғ. Ё. Умаров ва б. олимлар номи билан боғлиқ.