TUVALU (Tuvalu) — Okeaniyada, Tinch okeanning jan. gʻarbiy qismida joylashgan davlat. Mayd. 26 km2, aholisi 11,15 ming kishi (2002). Poytaxti — Funafuti. Aholisining koʻpchiligi tuvalular. Rasmiy til — ingliz tili, shuningdek, polineziya tillaridan biri — tuvalular tili ham qoʻllaniladi. Dindorlarning aksariyati protestantlar.
Davlat tuzumi. Tuvalu — Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibiga kiruvchi mustaqil davlat (Hamdoʻstlik mamlakatlari davlat va hukumat boshliklari anjumanlarida qatnashish huquqiga ega emas). Amaldagi konstitutsiyasi 1978-y. qabul qilingan. Davlat boshligʻi — Buyuk Britaniya qirolichasi, uning nomidan generalgubernator davlatni boshqaradi; u bosh vazir tavsiyasiga binoan, Tuvalu fuqarolari orasidan tayinlanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni 1 palatali parlament, ijrochi hokimiyatni bosh vazir boshchiligidagi hukumat amalga oshiradi.
Tabiati. Tuvalu marjonlardan hosil boʻlgan 9 ta orolda joylashgan. Yer yuzasi pasttekislik; faqat buta va mayda daraxtlar oʻsadi. Iqlimi iliq va nam, kuchli toʻfon boʻlib turadi. Oʻrtacha yillik tra 27°, yillik yogʻin miqdori 2500— 3300 mm. Hayvonot dunyosi qushlar va hasharotlardan iborat.
Tarixi. Tuvalu orollariga mil. 1ming y. lik oʻrtalaridan polinezlar koʻchib kela boshlagan. Orollarga yevropaliklardan dastlab 1568-y. ispanlar borgan.
1850—75 y. larda qul savdogarlari Tuvalu aholisining bir qismini Avstraliyada ishlatish uchun olib ketganlar. Qul savdosi va yuqumli kasalliklar sababli aholi 10 baravar kamayib ketgan. 1892-y. T. orollarini Buyuk Britaniya egallab olib, Gilbert o. lari bilan birga Britaniya protektoratiga birlashtirgan, 1916-y. Gilbert va Ellis o. lari nomi bilan mustamlakaga aylantirgan. 2-jahon urushi vaqtida Tuvaluda Amerika qoʻshinlari joylashib, Gilbert arxipelagini bosib olgan yaponlarga qarshi kurashgan. 1974-y. referendum natijasida Tuvalu aholisining koʻpchiligi Gilbert o. laridan ajralib chiqish uchun ovoz berdi. 1975-y. T. Britaniyaning alohida mustamlakasi boʻldi, 1978-y. 1 okt. da Hamdoʻstlik tarkibidagi mustaqil davlat deb eʼlon kilindi. Tuvaluda siyosiy partiya va kasaba uyushmalari yoʻq. Tuvalu — 2000-y. dan BMT aʼzosi. Milliy bayrami — 1 okt. — Mustaqillik kuni (1978).
Xoʻjaligi. Tuvalu agrar mamlakat. Iqtisodiyotining asosi — qishloq xoʻjaligi. Kokos palmasi, taro, pulaka (taroning bir turi), non daraxti, banan oʻstiriladi, sabzavot ekiladi. Choʻchqa va tovuq boqiladi. Baliq ovlash bilan shugʻullaniladi. Kokos yongʻogʻining bir qismidan kopra ajratib olinadi. Hunarmandchilik (chigʻanoqdan bezaklar yasash, savat toʻqish va b.) rivojlangan. Yengil sanoat korxonalari bor. Transporti unchalik rivojlanmagan. Funafuti o. da dengiz prichali bor. 6 orol oʻrtasida aviatsiya katnovi yoʻlga qoʻyilgan. Chetga kiyim, poyabzal, kopra, meva va sabzavot chiqaradi. Chetdan mashina va uskuna, oziq-ovqat va sanoat mollari, energiya resurslari oladi. Tashqi savdoda Fiji, Avstraliya, JAR bilan hamkorlik qiladi. Pul birligi — avstraliya dollari. Tuvalu radiosi ishlaydi (1975-y. tashkil etilgan).