TAVALLO

TAVALLO (taxallusi; asl ismsharifi Toʻlagan Xoʻjamyorov) (1883 — Toshkent —1937.10.11) — shoir, publitsist. Beklarbegi madrasasida, rustuzem maktabida oʻqigan. Oʻzbek va fors adabiyoti klassiklarining ijodini, shuningdek, arab va fors tillarini oʻrgangan. 1905-y. dan «Turkiston viloyatining gazeti», «Sadoi Fargʻona», «Taraqqiy» kabi gaz. va jurnali larda sheʼr va maqolalari bilan muntazam qatnashgan. 10y. lardan vaqtli matbuotda «Tavallo» taxallusi bilan sheʼr va maqolalari bosila boshlagan. 1914-y. 30 avg. da Munavvarqori, Avloniy, M. Podshoxoʻjayev, Husanxoʻja Dadaxoʻja oʻgʻli (yozuvchi Said Ahmadning otasi), Saidabdullo Saidkarim oʻgʻli Saidazimboyev, Komilbek Norbekov (jami 12 kishi)lar bilan birgalikda Toshkentda «Nashriyot» shirkatini tuzib, kitob chiqarishni yoʻlga qoʻygan. 1915-y. da esa Avloniylar tashabbusi bilan tuzilgan «Turon» jamiyatida faoliyat koʻrsata boshlagan. 1918 — 19 y. larda Toshkentning dastlab Eski shahar, soʻng Yangi shahar ijroiya qoʻmitalarining aʼzosi boʻlgan. Keyinchalik turli xoʻjalik ishlarida ishlagan. «Ravnaq ulislom» (1916) sheʼriy toʻplami uning hayotlik davrida chop etilgan. Toʻplamga 70 ta sheʼr kiritilgan. Asar turkchilik, islomchilik ruhida. Vazn va ohang anʼanaviy — aruzda.

Tavallo sheʼrlarida millat va Vatan tushunchalari keng oʻrin egallagan («Yordam etmak kuni yetdi siza Turon ahli…»). T. 1937-y. 14 avg. da «Turon», «aksilinqilobiy», «Milliy ittihod» va b. tashkilotlarning aʼzosi boʻlganlikda, «sheʼrlarida millatchilik gʻoyalarini ilgari surgan»likda ayblanib, qamoqqa olingan. 1937-y. 10-noyabrda NKVD qoshidagi uchlik hukmi bilan otib tashlangan. 1968-y. 18 okt. da oklangan.