IBROHIM ibn NASR, Boʻritegin, Tamgʻachxon Ibrohim (? — taxm. 1070) — Movarounnahrdagi Gʻarbiy Qoraxoniylar xoqonligi asoschisi (1040—70). Qoraxoniylarpan. Otasi — Nasr ibn Ali. Iloq hokimi (1017— 21). Bu yerda Boʻritegin, amir va malik unvonlari bilan tangalar zarb ettirgan. Qoraxoniy beklaridan Alitegin turkmanlar yordamida Movarounahrni bosib olgan paytda (1025) Ibrohim ibn nasr ibn N. uning farzandlari qoʻliga asir tushgan. 1037-y. asirlikdan qochib Xoʻjandni egallagan. Biroq, akasi, Fargʻona xukmdori Muhammad bilan chiqisha olmay, jan. ga yoʻl olgan va Chagʻoniyonni bosib olgan. Bu yerda kuch toʻplab Movarounnahrning markaziy hududlariga bostirib kirgan va Kesh, Samarqandni egallagan (1040). I. Ibn N. oʻzini Tamgʻachxon deb eʼlon qilgan va mustaqil davlat birlashmasi — Gʻarbiy Qoraxoniylar xoqonligiga asos solgan. Ibrohim ibn nasr ibn N. 1041—42 y. larda Buxoroni egallagan. 1043-y. Chagʻoniyonni gʻaznaviylar, soʻngra bir oz vaqtdan keyin saljuqiylar bosib olgan. Ibrohim ibn nasr ibn N. saljuqiylar bilan Termiz va Balxga egalik qilish uchun kurashgan. 11 – a. oʻrtalarida Sharqiy xoqonlikni qamrab olgan oʻzaro janjallar, nizolardan foydalanib Ibrohim ibn nasr ibn N. Fargʻona, Shosh, Isfijob, Taroz va hatto Qoraxoniylarning Chu vohasida joylashgan asosiy poytaxti Bolasogʻunni ham egallab olgan. Biroq, shunga qaramasdan, u Samarqandni oʻz poytaxtiligicha qoldirgan. Umrining oxirida falaj boʻlib qolgan Ibrohim hokimiyatni oʻgʻli Shamsulmulkka topshirgan. Tamgʻachxon Ibrohim oʻqimishli, aqlli va tadbirkor xoqon boʻlgan. Oʻz siyosatida ulamolarga tayanib ish yuritgan. U Samarq-andda tartib-osoyishtalik oʻrnatish va uning xavfsizligini taʼminlash toʻgʻrisida alohida gʻamxoʻrlik qilgan, oʻgʻrilik va talonchilik uchun qattiq jazolagan. Qurilish ishlariga katta eʼtibor bergan. Mac, 1066-y. uning buyrugʻi bilan Qusam ibn Abbos maqbarasiga yaqin joyda Madrasa qurilgan, shuningdek, Samarqandda qasr ham qurdirganligi maʼlum.
Ad.: Kochnev B. D., Ibraxim ibn Nasr — sozdatel Zapadnogo Karaxanidskogo kaganata. Drevniye sivilizatsii Yevrazii. Istoriya i kultura, M., 1998; Samarkand tarixi, 1-j., T., 1971.
Faxriddin Hasanov.