Harbiy tavsiyanoma olganlarga imtiyozni qo‘llash tartibi qanday?
Ko‘pchilik shu savol bilan murojaat qilayotgani uchun Xushnudbek Xudoyberdiyev aniq misol bilan tushuntirdi.
Harbiy xizmatda bo‘lib, Qo‘mondonlikning tavsiyanomasini olgan abituriyentlar uchun umumiy kvotaning 5 foizi miqdorida qo‘shimcha joy ajratiladi. Bunda joriy yilda:
kunduzgiga — 5687 ta;
sirtqiga — 1887 ta;
kechkiga — 328 ta joy ajratilgan.
Batafsil kvota mana bu yerda.
Kvotalar OTMlar kesimida taqsimlangan.
Ko‘pchilik «yo‘nalishlar kesimida nechta joy borligini qanday bilsak bo‘ladi, axir raqamlar umumiy OTM uchun berilganku» deb so‘rashadi.
Yo‘nalishlar kesimida kvota bo‘linmaydi, umumiy OTM bo‘yicha hisoblanadi. Ammo unaqada yo‘nalishlar chalkashib ketmaydimi?
Keling, O‘zbekiston milliy universiteti misolida ko‘rib chiqamiz.
O‘zMU uchun harbiy tavsiyanomasi borlarga jami 179 ta qo‘shimcha o‘rin berilgan, shundan 43 tasi grant, 136 tasi kontrakt. Lekin O‘zMUda yo‘nalishlar juda ko‘p. Aytaylik, tarix va iqtisodiyot yo‘nalishiga topshirgan tavsiyanomalilar qanday qilib o‘zaro kuch sinashadi?
Buning tartibi quyidagicha:
➖ tushunish osonroq bo‘lishi uchun O‘zMUga 3 ta grant, 7 ta kontraktga, jami 10 ta joy berilgan deb tasavvur qilamiz;
➖ aytaylik O‘zMUga jami 40 nafar harbiy tavsiyanomasi bor abituriyentlar ro‘yxatdan o‘tdi;
➖pastdagi 1-rasmga qarasangiz, 40 abituriyent turli yo‘nalishlarga topshirdi va har biri turlicha ball to‘pladi;
➖dastlab 40 abituriyentning ballari o‘zaro saralanadi;
➖O‘zMUga hujjat topshirgan tavsiyanomalilar orasida eng yuqori ball olgan 10 nafar abituriyent qo‘shimcha kvotaga qabul qilinadi (2-rasmda alohida rang bilan berilgan). Demak, ularning dastlabki uch nafari grantga, keyingi 7 nafari kontraktga olinadi;
➖qo‘shimcha kvotaga kira olmay qolgan 30 abituriyent o‘zining bali bilan umumiy, el qatori tanlovda ishtirok etadi, ya’ni bali yetsa kiradi, yetmasa kirolmaydi;
➖rasmga qarasangiz, imtiyozli kvotaga kirgan 10 nafar abituriyent turli yo‘nalishlarni tanlaganini ko‘rasiz. Agar bali ko‘proq bo‘lganda boshqa yo‘nalishdagilar imtiyoz asosida kirgan bo‘lardi.
Kvotalarning yo‘nalishlar kesimida emas, OTMlar uchun umumiy saralanishining tartibi shunday.
Afsuski qabulga oid qarorlarning bir mantiqqa zid joyi ham bor. 4-10-o‘rinda kontraktga kirgan harbiy tavsiyanomalilarning bali umumiy kvotada byudjetga yetishi ham mumkin edi.
Masalan, 4-o‘rinda turgan Usmon 141,1 ball to‘plab psixologiya yo‘nalishiga kontraktga kirdi. Ammo umumiy kvotada bu ball byudjetga yetardi deb tasavvur qilamiz. Ya’ni agar Usmon tavsiyanoma olmaganda, u psixologiya yo‘nalishiga byudjetga kirgan bo‘lardi. Lekin imtiyozlilarning bali avval alohida hisoblanishi tufayli u 4 yil kontraktda o‘qishga majbur bo‘ladi.
Boshqacha aytganda Usmon uchun imtiyoz foyda bermadi, aksincha zarar qildi.
Ehtimollar nazariyasi bo‘yicha shunaqa bo‘lishi mumkin. Qonunchilikdagi ushbu bo‘shliqni bartaraf etish, agar imtiyozli abituriyent o‘z kuchi bilan grantga kirsa, uni kontraktga o‘tkazmaydigan tizimni yo‘lga qo‘yish kerak. Shunda ham adolatli, ham mantiqiy yechim bo‘ladi.
Beshta yo‘nalishni tanlaganda, tavsiyanoma faqat 1-yo‘nalishga o‘tadi. 2 va undan keyingi yo‘nalishlarda qo‘shimcha kvota berilmaydi, umumiy tartibda tanlovda qatnashiladi.
Xullas, tartibi shunaqa. Qo‘shimcha kvota beradigan boshqa imtiyozlar (nogironlar, xotin-qizlar, ichki ishlar va harbiylarning farzandlari) ham mana shunday prinsipda hisoblanadi.


Хушнудбек Худойбердиев привел наглядный пример, так как многие задаются этим вопросом.
Кандидатам, прошедшим военную службу и получившим рекомендацию от Командования, будет выделено дополнительно 5 процентов от общей квоты. Этот год:
в сутки — 5687;
внешне — 1887 г.;
вечером — 328 мест.
Здесь больше квот.
Квоты распределены по университетам.
Многие спрашивают: «Откуда мы знаем, сколько мест на перекрестке, ведь цифры общеобразовательные?»
Квоты на маршруты нет, она рассчитывается на весь университет. Но разве направления не сбивают с толку?
Рассмотрим на примере Национального университета Узбекистана.
Имеющим военную характеристику Национального университета Узбекистана предоставлено 179 дополнительных мест, в том числе 43 гранта и 136 контрактов. Но направлений в Национальном университете Узбекистана много. Скажем, как конкурируют между собой номинанты по истории и экономике?
Процедура следующая:
➖ Для облегчения понимания предположим, что Национальный университет Узбекистана получил 3 гранта, 7 контрактов, всего 10 мест;
➖ Допустим, всего в Национальном университете Узбекистана зарегистрировано 40 абитуриентов с военными рекомендациями;
Если вы посмотрите на Рисунок 1 ниже, 40 участников подали заявки в разных направлениях, и каждый получил разные баллы;
➖В первую очередь будут отобраны баллы 40 участников;
➖10 абитуриентов, набравших наивысшие баллы среди абитуриентов, подавших документы в Национальный университет Узбекистана, будут допущены к дополнительной квоте (отмечены отдельным цветом на Рисунке 2). Это означает, что первые три из них получат грант, а следующие 7 будут заключены по контракту;
➖30 участников, которые не имеют права на дополнительную квоту, будут участвовать в общем конкурсе со своими баллами, т.е. если они наберут достаточное количество баллов, они не смогут участвовать;
Если вы посмотрите на картинку, то увидите, что 10 абитуриентов льготной квоты выбрали разные направления. Если бы балл был выше, то в приоритетном порядке поступили бы представители других направлений.
Это общий порядок отбора квот для вузов, а не по направлениям.
К сожалению, в принятии решений есть нелогичная сторона. Счет военных советников, подписавших контракт на 4-10-м месте, мог дойти до бюджета в общей квоте.
Например, Осман, находящийся на 4-м месте, набрал 141,1 балла и заключил контракт в области психологии. Но в общей квоте мы предполагаем, что этот балл достиг бы бюджета. То есть, если бы Осман не получил рекомендацию, его бы включили в бюджет на психологию. Однако из-за того, что баллы бенефициаров рассчитывались отдельно, учиться ему придется по 4-летнему контракту.
Другими словами, привилегия не пошла на пользу Осману, а навредила ему.
Согласно теории вероятностей, это возможно. Для восполнения этого пробела в законодательстве необходимо установить систему, не переводящую договор в договор, если льготный заявитель поступает на грант самостоятельно. Даже тогда,тоже будет логичным решением.
При выборе пяти направлений рекомендация относится только к направлению 1. Как правило, для маршрутов 2 и далее дополнительная квота не предоставляется.
Таков порядок. То же самое касается и других пособий, предусматривающих дополнительные квоты (инвалидам, женщинам, полицейским и детям военнослужащих).

Joylangan vaqt: 2022-08-27 21:57:04