СУЛТОН САЙИДХОН

СУЛТОН САЙИДХОН (? 1868) Қўқон хони (1863—65). Маллахоннинг ўғли. 1863 й. июлда қирғизлар ва қипчоклар амир лашкар Алимқул бошчилигида ҳокимиятни эгаллаган. Султон Сайидхон номигагина хон килиб кўтарилган, амалда давлат ишлари Алимқул қўлида бўлган. Рус қўшинлари бу пайтда Янгиқўрғон, Пишпак, Марки, Авлиёота, Туркистон, Чимкентни босиб олишган. 1865 й. баҳорида М. Г. Черняев бошчилигидаги қўшин Тошкентни қамал қилган. С. С. Алимкул билан бирга Тошкент мудофаасига раҳбарликни ўз қўлига олган. Алимқул жангда ўддирилгач, қирғиз ва қипчоклар қўшини Қўқонга қайтиб кетиб, тахтга бошқа хонни ўтқазиш пайига тушган. Тарихчи Муҳаммад Солиҳнинг ёзишича, Тошкент халқи Султон Сайидхонга содиқ қолиб, уни қайта хонлик тахтига ўтқазишади. Шу равишда Тошкент ўз хонига эга бўлиб, Қўқондан мустақиллигини намойиш этади.

Султон Сайидхон Россия тажовузига қарши ёрдам сўраб Туркия султонига, Бухоро амирига ва Қўқонга элчилар жўнатган. Бухорога себзорлик эшон Ҳакимхўжа қозикалон бошчилигида ҳар даҳадан тўрт оқсоқол юборилади. Бухоро амири ўз мактубида Султон Сайидхон унинг ҳузурига келиб бўйсуниши ва шундан кейингина Тошкентга ёрдам бериши мумкинлигини ёзган. Амирнинг бу талаби қондирилган.

Ад.: Ўзбекистоннинг янги тарихи, 1китоб [Туркистон чор Россияси мустамлакачилиги даврида], Т., 2000; Бейсимбиев Т. К., Тарихи Шахрухи, АлмаАта, 1987.