НИНАЧИЛАР

НИНАЧИЛАР (Odonata) — ҳашаротлар туркуми. Гавдасининг уз. 1,4—120 мм, қанотлари 90 мм гача. Фасеткали кўзлари ҳаракатчан, бошининг катта қисмини эгаллайди. Мўйловлари калта, кўзга зўрға кўринади. Қанотлари калин тўрланган. Дорзовентрал (орқадан қорин томонга йўналган) қанот мускулларининг, эркакларида иккиламчи қўшилиш органининг бўлиши билан бошқа ҳашаротлардан фарқ қилади. 4500 га яқин (бошқа маълумотларга кўра, 3000 дан ортиқ) тури бор. Арктика ва қурғоқчилик ҳудудларидан ташқари ҳамма жойларда тарқалган. Асосан, тропик ҳудудларда, сув ҳавзалари яқинида учрайди. Йиртқич вояга етган Ниначилар ҳашаротлар билан озиқланади. Ўлжасини ҳавода тутади. Йирик Ниначилар личинкаси итбаликлар ва баликлар чавоқларига ҳужум қилиши мумкин. Ярим ўзгариш орқали ривожланади. Ҳавода уругланади. Тухумларини сув тубига ёки сувдаги ўсимликларга қўяди. Личинкалари йиртқич, оғиз органлари ўлжасини тутувчи орган — ниқобга айланган. Махсус ташқи жабралар (дум жабралари) ёки орқа ичак ўсимталари (ректал жабралар) ердамида нафас олади. 3 та кенжа туркум: тенг қанотлилар, ҳар хил қанотлилар, аралаш қанотлиларга бўлинади. Кейинги туркумга олдинги икки туркумининг ҳам белгиларини мужассамлаштирган, тропик ҳудудларда тарқалган битта уруғ киради. Ўзбекистон ҳудудида Ниначиларнинг ўнлаб турлари тарқалган. Тоғли ҳудудларда Ўрта Осиё учун эндемик, йирик Ниначилар корду-легастер; воҳалар ва тоғ олди худудларида шайнли ниначилар кўп учрайди. Ниначилар қанотли қашаротлар, уларнинг личинкаси эса қон сўрувчи ҳашаротларнинг сувдаги личинкалари билан озиқланади. Ниначиларнинг личинкалари баликлар учун озиқ.