НИКОСИЯ, Лефкосия — Кипр пойтахти. Мамлакатнинг муҳим иқтисодий ва маданий маркази. Оролнинг деярли қоқ марказида, Месаория текислигида жойлашган. Иклими субтропик, ўрта денгиз иклими. Янв. нинг ўртача т-раси 10°, июлники 28°. Йилига ўртача 360 мм ёғин ёғади. Шаҳар ўрмонсиз дашт зонадаги яшил воҳа кўринишига эга. Аҳолиси 270,8 минг киши (1999, шаҳар атрофи б-н).
Шаҳарга тахм. мил. ав. 7-а. да асос солинган ва дастлаб Ледра, кейинроқ Левкотеон деб аталган. Мил. ав. 58 й. да шаҳарни римликлар босиб олган ва Рим империяси, кейинроқ Византия таркибига кирган. 1192—1489 й. ларда Кипр салбчилари қироллиги пойтахти. 1570 й. да Усмонли турклар тасарруфига ўтган. 1960 й. дан Кипр Республикаси пойтахти.
Никосия — транспорт йўллари тугуни. Аэро-порти халқаро ахамиятга эга Тўқимачилик, тамаки, озиқ-овқат, кўн-пойабзал, ёғочсозлик, металлсозлик саноати корхоналари мавжуд. Ҳунармандчилик (кулолчилик) ривожланган. Туризм маркази. Археология музейи, Кипр тарихи ва маданияти музейи, Султон Маҳмуд Никосия шаҳри. Архиепископ саройи.
II турк кутубхонаси, картиналар галереяси, олий ўқув юртлари, театр бор. Қалъа девори билан ўралган шаҳар марказида меъморий ёдгорликлардан Аё София готика собори (ҳоз. Салимия масжиди), черковлар, Умария масжиди, архиепископ саройи, Бедистон ёпиқ бозори ва б. сақлантан. Венеция қалъасидан ташқарида кўплаб замонавий бинолар қурилган. HИKOTИH, C|0H14N2 — алкалоид, ўзига хос ҳидли, мойсимон, учувчан, рангсиз суюклик. Қайнаш т-раси 247°, ҳаво таъсирида қўнғир тусга киради. Сувда ва органик эритувчиларда яхши эрий-ди, кучли асос. Тамаки ва баъзи бошқа ўсимликлар таркибида бўлади. Илк бор Европага тамакини француз дипломан-ти Ж. Нико (шу сабабли ўсимлик Nicotiana tabacum, алкалоиди nicotine деб номланган) олиб келган (1560). Никосия 1828 й. да ўсимликдан ажратиб олинган, 1904 й. да эса швейцариялик кимёгар А. Пикте синтез йўли билан олган. Никосия кучли заҳар, унинг бир неча томчиси (200 г тамакидаги 100—200 мг миқдори) кишини ўлдириши мумкин. Одам Н. дан заҳарланганда кўнгли айнийди, кўсади, ичи кетади, нерв сис-темаси, нафас ва юрак фаолиятининг бузилиши каби салбий оқибатлар ке-либ чиқади. Никосия сульфатнинг 40%ли сувдаги эритмаси ва тамакининг сувдаги экстракти қ. х. да инсектицид сифатида қўлланади. Саноатда Никосиядан никотин кислота олинади.