Teshiktoshning ko‘pchilikka noma’lum sinoati
El-ulus orasida «Nobakor, yolg‘onchi va nohalol kishilar bu tosh orasidan o‘ta olmaydi», degan qarash qanchalik haqiqat?
Teshiktosh atrofi deyarli har kuni gavjum. Uzoq-yaqindan kelgan hamyurtlarimizga, ahyon-ahyonda esa xorijlik sayyohlarga ko‘zingiz tushadi. Ko‘z ilg‘amas sahnga ega, tep-tekis bag‘rikeng ushbu tepalikning shundoqqina qarshisida ikki yuz ellik tonnacha keladigan ulkan xarsangtosh yaqqol ko‘rinib turadi. Qizig‘i, toshni o‘n yashar bola ham bemalol tebrata oladi. Xo‘sh, buning sir-sinoati nimada ekanini bilasizmi?
Nurota tog‘ tizmasining janubiy tarmoqlaridan biri Oqtov nomi bilan ataladi. Dengiz sathidan roppa-rosa ikki ming metr balandlikda joylashgan tog‘ning uzunligi yetmish, eni salkam o‘n chaqirimni tashkil etadi.
G‘aroyib tabiat obidasi – Sangijumon intruziv-granit massivining dovrug‘i yetti iqlimga yetgan. Uning antiqa shakl va ko‘rinishdagi toshlari odamni xuddi ohanrabodek o‘ziga jalb etadi.
Bu maskanning tarixi uzoq. Olimlarning t axminlariga ko‘ra, ushbu tog‘ ikki yuz sakson million yillar muqaddam yer qa’ridan ko‘t arilgan suyuq va qaynoq magmatik jinslardan paydo bo‘lsa-da, o‘z vaqtida yer qobig‘ini yorib chiqa olmasdan taxminan ikki yuz ellik ming yillar avval ma’lum chuqurlikda qotib qolgan ekan.
Qimirlovchi ulkan toshning janubida yana bir bahaybat granit toshga duch kelasiz. U uzoq o‘tmishda Sangijumon (hajmi 75-80 kub metrga, og‘irligi 250-270 tonnaga yaqin qimirlab turuvchi harsang) bilan tutashib, yaxlit qoyani tashkil etganligini ko‘rish mumkin. Qoyalar orasida esa aylanma yo‘llar bor. Undan o‘ta turib osmonga qarasangiz, o‘zingizni o‘n besh, yigirma metrlik quduq ichida turgandek his etasiz. «Childirmatosh», «Kabutartosh», «Qizil egartosh», «Elchiboy do‘kon», «Tegirmon tosh», «Kobra» singari turli ko‘rinishlarni inson yodiga soluvchi noyob tabiat obidalari Sangijumon ko‘rkiga ko‘rk bag‘ishlaydi. Ularning har biri ko‘hna afsona va rivoyatlarga qorishib ketgan.
Aslida Xatirchining tog‘li Sangijumon qishlog‘idagi Teshiktosh sayli saylgina emas, ayrim ishonch bilan kelgan ziyoratchilarga umid qo‘rg‘oni ham edi. Bu manzilga el omonlik-somonlik kunini nishonlash, o‘zlarining halolliklari, to‘g‘riliklari, haqgo‘yliklarini namoyish etish uchun kelishardi guyo.
Yuz yillar muqaddam biror bir odam ushbu marosimga chiqmay qolsa, uning va xonadonining halolligiga, to‘g‘riligiga shubha paydo bo‘lar, bir yil davomida ro‘y bergan falokatlar sababchisi sifatida qaralar va bu nafratu dahshatlar tufayli o‘sha xonadon sohiblari qishloqdan bosh olib chiqib ketishga majbur ekan.
To‘g‘ri, bugun bunday bid’atlardan voz kechilgan, biroq hamon el-ulus orasida «Nobakor, yolg‘onchi va noha lol kishilar o‘ta olmaydi. Bundaylarni u darhol ko‘tarib uradi. Faqatgina andishali kishilar, favqulodda dilbar va xushta’b, diyonatli, saxovatpesha, himmati baland, xosiyatli, iste’dodli, hamiyatli, or-nomusni barcha narsadan yuqori qo‘yadigan insonlargina xatarsiz, osongina o‘tib ket averadi», degan qarash mavjud. Tag‘in to sh bilan bog‘liq ko‘plab rivoyatlar el orasida saqlanib qolgan. Mana ulardan biri. …Qish kunlarining biri edi. Dehqon ertalab turib qarasa, og‘ilxonada bog‘langan ho‘kizi yo‘q. Dehqonni bir kishidan shubha-gumoni bor edi. U haqida qoziga ma’lum qiladi. Qozi el-ulusni bir joyga yig‘adi. Uning maqsadi adolatni qaror toptirish edi. Buning uchun jabrlanuvchi hamda o‘g‘rilikda gumon qilinayotgan kimsa o‘sha Bobotosh ostidan sirg‘alib o‘tishi talab etilardi. Buni dastlab dehqon boshlab beradi. Albatta u tosh ostidan eson-omon o‘tadi. Navbat gumonlanayotgan kimsaga yetganda, u bexosdan orqaga tisariladi, ko‘zlari alang-jalang bo‘lganicha, tosh yaqinida oyog‘i toyib yiqiladi. Uch-to‘rtta norg‘ul yigitlar uni qo‘ltig‘idan suyab turg‘izishadi. Shunda u tilga kirib, «Men gunohimga, aybimga to‘liq iqrorman. Beriladigan jazoga tayyorman», deydi-da o‘g‘riligini aytadi-qo‘yadi. Qissadan hissa shuki, Teshiktosh adolatni, haqiqatni qaror toptirishda odamlarga yaqin ko‘makchi bo‘lib xizmat qilgan ekan.
Rosti, mana shu tosh orasidan o‘tishga chog‘lanar ekanman, mening ham ko‘nglimda andakkina hadik-xavotir bo‘lganini yashirmayman. Ammo shukrki bu yumushni muvaffaqiyat bilan ado etdim. Shu chog‘ bir mo‘ysafid kishi oldinga chiqib, Teshiktosh bag‘riga yaqinlashdi va uning pastidagi joydan o‘rin oldi va «Iqbolingiz balan bo‘lsin, bolam!» – dedi-da uzoq duo qildi. …Har bahor eshik qoqishi bilan, Sangijumondagi Teshiktosh esga tushadi, etim seskanadi. Qani edi nopok, qing‘ir ishlarga qo‘l urib, gunohga botayotgan kimsalar o‘sha hars angtosh teshigi ichidan bir-bir o‘tkazib olinsa-yu, haqiqatda nobakorlari siqilib qolsa, deganga o‘xshash hadik-xavotir ko‘nglimni kemiraveradi. Aytgancha, to hanuzga qadar Teshiktosh qad kerib turgan Xatirchidagi Sangijumon vodiysi el-ulusning, xorijliklarning sevimli maskaniga aylanib ulgurgan.
Ulug‘bek JUMAYEV
Почти каждый день в районе Тешикташа многолюдно. Вы увидите наших соотечественников издалека и издалека, а иногда и иностранных туристов. При беспрепятственном обзоре и ровном плато перед этим холмом хорошо виден огромный валун весом до двухсот пятидесяти тонн. Интересно, что даже десятилетний ребенок легко может раскачать камень. Так ты знаешь, в чем секрет?
Одна из южных ветвей Нуратинского хребта носит название Актов. На высоте 2000 метров над уровнем моря гора имеет семьдесят метров в длину и почти десять километров в ширину.
Интрузивно-гранитный массив Сангидзюмон, уникальный памятник природы, достиг семи климатов. Его уникальная форма и внешний вид притягивает людей, как магнит.
История этого места долгая. Ученые подсчитали, что гора образовалась из жидких и горячих магматических пород, поднявшихся с земной поверхности двести восемьдесят миллионов лет назад, но не сумевших вовремя размыть земную кору пятьдесят тысяч лет назад на определенной глубине.
К югу от движущегося гигантского камня вы столкнетесь с еще одним гигантским гранитным камнем. Видно, что в далеком прошлом он был соединен с Сангидзюмоном (подвижной скалой объемом 75-80 кубометров и весом около 250-270 тонн) в единую скалу. Между скал есть объезды. Если вы посмотрите на небо, вам покажется, что вы стоите в колодце глубиной пятнадцати или двадцати метров. Уникальные природные памятники Сангиджумона, такие как Чилдырматош, Кабутартош, Гызыл Эгартош, Эльчибой Докон, Тегирмон Тош и Кобра, дополняют красоту Сангиджумона. Каждый из них оплетен древними мифами и легендами.
На самом деле, фестиваль Тешикташ в горном селении Сангиджумон в Хатырчи был не только праздником, но и источником надежды для некоторых уверенных в себе паломников. Как будто люди пришли в это место, чтобы отпраздновать День Мира, показать свою честность, принципиальность и правдивость.
Сотни лет назад, если бы человек не присутствовал на церемонии, его честность и неподкупность ставились бы под сомнение, его считали бы причиной бедствий, происходивших в течение года, и из-за этих ненавистей и ужасов хозяева дом уходил бы в деревню.как бы заставил его вывезти.
Правда, сегодня от таких ересей отказались, но есть еще люди среди народа, которые говорят: Он сразу их забирает. Только заботливые люди, чрезвычайно обаятельные и добрые, религиозные, великодушные, великодушные, добрые, талантливые, заботливые, ставящие честь превыше всего, могут пройти спокойно и легко».Опять же, о камне сохранилось множество легенд. Вот один из них. … Это был один из тех зимних дней. Когда фермер просыпается утром, он видит, что в амбаре нет привязанных быков. У фермера были подозрения от одного человека. Он сообщит об этом судье. Судья собирает людей. Его целью было восстановить справедливость. Для этого требовалось, чтобы потерпевший и подозреваемый подсунулись под одного и того же Боботаша. Первым его начинает фермер. Конечно, он легко может попасть под скалу. Когда подошла очередь подозреваемого, он случайно споткнулся, широко раскрыв глаза, а его нога поскользнулась и упала возле скалы. Его поддерживают трое или четверо молодых людей. Он сказал: «Я признаю свою вину. Я готов понести наказание», — сказал Тарик аль-Хашими, генеральный секретарь партии. Рассказывают, что Тешикташ был близким помощником народа в установлении справедливости и правды.
И да, я понимаю, что я миллиардный человек, отпустивший эту шутку. Но, к счастью, я успешно справился с этой задачей. В этот момент вперед вышел старик, подошел к Тешикташу, сел под ним и закричал: «Удачи, мальчик!» Он сказал и долго молился. …Каждой весной при стуке в дверь вспоминается Тешикташ в Сангидзюмоне, дрожит сирота. Меня смущает мысль, что согрешившие нечистыми делами пройдут сквозь дыру один за другим, но будут раздавлены невежественными. Кстати, долина Сангиджумон в Хатырчи, где до сих пор стоит Тешикташ, стала излюбленным местом народа и иностранцев.
Улугбек ЖУМАЕВ
Источник: Od-press.uz

Joylangan vaqt: 2022-08-27 21:53:39
Kitob o‘qishning 21 foydasi haqida Kitob o‘qishning 21 foydasi haqida
Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi ITS markaziga yangi rahbar tayinlandi Xalq ta’limi vazirligi huzuridagi ITS markaziga yangi rahbar tayinlandi
Учебники для 6 класса. Электронные учебники. Скачать школьные учебники Учебники для 6 класса. Электронные учебники. Скачать школьные учебники
Alifbe fanidan electron darslik, alifbe kitobi 1-sinf Alifbe fanidan electron darslik, alifbe kitobi 1-sinf
OTMlarga hujjat topshirish tartibi batafsil qo’llanma 2021-2022 OTMlarga hujjat topshirish tartibi batafsil qo’llanma 2021-2022
Ingliz tilini qancha vaqtda o’rganish mumkin? Ingliz tilini qancha vaqtda o’rganish mumkin?
Tezkor: Koronavirus tufayli 11 yoshli bola vafot etdi Tezkor: Koronavirus tufayli 11 yoshli bola vafot etdi
Muhabbat va bevafolik haqida maqollar to’plami Muhabbat va bevafolik haqida maqollar to’plami
Maktabda «a’lo»chi bo‘lish muhimmi? Maktabda «a’lo»chi bo‘lish muhimmi?
Alisher Navoiy ijodiga bag‘ishlangan mobil ilova taqdim etildi Alisher Navoiy ijodiga bag‘ishlangan mobil ilova taqdim etildi
2020-2021 Kimyo fanidan yillik ish rejalar to’plami 2020-2021 Kimyo fanidan yillik ish rejalar to’plami
Toshkentda 21-sentabr qaysi maktablarda an’anaviy o’qilishi ma’lum qilindi Toshkentda 21-sentabr qaysi maktablarda an’anaviy o’qilishi ma’lum qilindi
Matematika fanidan barcha sinflar uchun PISA testlar to’plami Matematika fanidan barcha sinflar uchun PISA testlar to’plami
Jismoniy tarbiya fanidan barcha sinflar uchun yangi yillik ish reja Jismoniy tarbiya fanidan barcha sinflar uchun yangi yillik ish reja
Bolalarga mo‘ljallangan «So‘z sandiqchasi» nomli o‘zbek tilining izohli lug‘ati nashr etildi Bolalarga mo‘ljallangan «So‘z sandiqchasi» nomli o‘zbek tilining izohli lug‘ati nashr etildi
Kasb.edu.uz onlayn hujjat topshirish tartibi, kasb-hunar 2022 Kasb.edu.uz onlayn hujjat topshirish tartibi, kasb-hunar 2022
Yagona maktab formasiga qanday talablar qo‘yilgan? Yagona maktab formasiga qanday talablar qo‘yilgan?
Ajdar daraxti va boshqa fontastik daraxtlar haqida qiziqarli ma'lumotlar Ajdar daraxti va boshqa fontastik daraxtlar haqida qiziqarli ma'lumotlar
Fransua Rable. Fransua Rable haqida: hayoti, asarlari, faoliyati Fransua Rable. Fransua Rable haqida: hayoti, asarlari, faoliyati
O’zbekistonda barcha o’qituvchilar grippga qarshi emlanadi O’zbekistonda barcha o’qituvchilar grippga qarshi emlanadi