ДУРАГАЙ УРУҒ

ДУРАГАЙ УРУҒ — ирсияти ҳар хил навлар, турлар ва туркумларни чатиш-тиришдан олинган уруғ. Д. у. ота-оналари генларининг кайта жуфтланиши ва трансгрессия (қўшилиб таъсир этиши) асосида янги белги ва хусусиятларни ўзида мужассам этади. Генлар назоратидаги белги ва хусусиятлар дурагайларнинг ҳар бир бўғинида янгидан ри-вожланади. Дурагай уруғ олиш усули ва тартиби сунъий дурагайлашган, яъни бир навнинг гулини (оналигини) иккинчи навнинг чанги (оталиги) билан чанглашдан иборат. Дурагай уруғ генетик тадқиқотлар, шунингдек, селекцияда янги навлар яратишда ота-она организмларининг бирон-бир муҳим белгиларини янги навларга ўтказишда қўлланилади. Биринчи бўғиндаги Дурагай уруғ гетерозис белгиларига эга бўлади.

Деҳқончиликда Дурагай уруғ лардан ғўза, маккажўхори, оқ жўхори, қанд лавлаги, бодринг, сабзавот экинлари ҳамда кўпчилик ем-хашак экинлари ҳосилдорлигини оширишда кенг фойдаланилади. Айниқса маккажўхорининг Дурагай уруғни етиштириш бўйича махсус уруғчилик хўжаликлари тармоғи ташкил этилган. Шунингдек, буғдой ва мойли экинларнинг Дурагай уруғ ларидан фойдаланиш имкониятлари ҳам ўрганилмоқда. Асосан, биринчи бўғин Д. у. лар экилади. Иккинчи ва ундан кейинги бўғинларда уларнинг ҳосили пасаяди. Дурагай уруғларни кўплаб олиш усуллари топилган ҳолдагина улардан унумли фойдаланиш имконияти туғилади.

Дурагай уруғларни етиштириш усуллари ўсимликнинг биологик хусусиятларига, чу-нончи, гуллаш типига қараб белгиланади.