ЯХШИ ИШЛАРНИ

ЯХШИ ИШЛАРНИ

ЯХШИ ИШЛАРНИ қилиш
Агар.сиз молиявий эркин бўлишни истасангиз, даро- мадингизнинг бир қисмини капиталга айлантиришингиз ' керак. Капитални ишлаб чиқаришга, ишлаб чиқаришни фойдага, фойдани инэестиъияга, инвестиъияни молиявий эркинликка айлантириш керак.
60
Йўлингизда тўсиқлар пайдо бўлса, у қийинчиликлар билан курашиш керак. Ўзингизга шундай саволлар бе- ринг: вазиятни ўзгартириш учун нима қилишим керак? Иқгисодий тартибсизликлар авж олган пайтда қандай йўл тутиш керак? Ишлар айтгандек кетмаса, нима қилиш ке- рак? Инқирозга учрасам, нима қилиш керак? Ўзимни ёмон ҳис қилсам, нима қилиш керак?
Жавобини сизларга мен айтаман. Барча содир бўла- диган воқеаларга қарамасдан, сиз ажойиб ишларни қила оласиз. Баъзида одамлар ҳаттоки энг қўрқинчли, ваҳи- мали ҳолатлардан ҳам ажойиб, ҳеч нарса билан тенг- лаштириб бўлмайдиган қобилияти билан осонгина чи- қиб кетадилар. Нега одамлар шунақа хусусиятларга эга? Негаки улар ўзгача ва олийжанобдирлар. Инсон ер юзи- даги ҳар бир жонзотдан фарқ қилади. Ит ўз йўлида бего- на итга дуч келса, ғажиб ташлаб кетаверади. СабДби шундаки, у ит. Одамзод бошқача йўл тутади. У чўлни чаманга айлантира олади. Фақат инсонгина йўқ жойдан нимадир қилиши, қулликни бойликка, камбағалликни тўкин-сочинликка, кулфатни омадга айлантириши мум- кин. Нега улар бунақа ажойиб ишларни қиладилар? Не- гаки улар ажойиб ва ўзгачадирлар. Ўзингизга бир қаранг, табиат сизга бебаҳо инсонийлик фазилатларини ато эт- ган. У фазилатларингизни қачон очишингизни ва ундан фойдаланишингизни кутиб турибди. Шунақанги буюк неъматга эга экансиз, хоҳлаган нарсангизни ўзгартира оласиз. Мен сизни шунга чақираман. Ҳаётингиз сизга ёқмаса, уни ўзгартиринг. Сизга бирор нарса ёқса, уни топиб олинг. Бирор нарса сизга тўғри келмаса, уни ўзин- гизга ёқадиганига апмаштиринг. Сиз бир умр бир хилда қолиб кетмаслигингиз керак. Агар яшаётган уйингиз ёқма- са, бошқасини олинг. Сиз дарахт эмассиз-ку! Энг муҳи- ми сиз керакли ишларни қилишга қодирсиз. Хоҳлаган натижага эришиш, эътирозни муваффақиятга ўзгартириш - бу ҳақиқатдан ҳам ўта ажойиб!

ДУГА ФАЙЕРБАХНИНГ МАХСУС МАҚОЛАСИ
"Инсон эртасига ку.чли, яхши ва донишманд бўлиб туғилиши,учун ҳар кун ўлади".
Г
Эммет Фокс (Ешше! Ғох)
Танқид
Хижолат бўлиш
Ўзига ишонмаслик
Жанжал
Руҳий зарба
Рашк
Хафагарчилик
Эзилиш...
Бу ҳаётнинг қоронғу томонини кўрсатадиган рўйхатни
чексиз давом эттириш мумкин. Лекин яхши янгиликлар ҳам бор. Шундай ҳоллар учраб турадики, сиз кимнинг- | дир танқидидан, дарғазаблигидан, хафа қилувчи сўзла- | ридан кун давомида қийналиб юрасиз. Бошқатдан ўсиб- униш учун ўзингиз ўлишингиз керак. Ҳаётнинг ўзи бу жараённи эслатади. Янги ўсимлик ҳаёт бериши учун ■ уруғ бизнинг ичимизда ўсиб боради. У ҳар куни уруғ , тўғрисида дарс бериб боради. Тонг отиши билан сиз : янги кун бошланганини ва кечаги кун ўз ўрнини танла- шини биласиз. Энди сиз уруғ ўсиб, сизни янги чўққи- ’ ларга яқинлаштиришини кутасиз. Баъзида ҳаёт бизга нисбатан бешафқат. Биз буни биламиз. Кеча биров сиз- нинг кўнгдингизни оғрйтган бўлса ва ўша учун юрагин- : гизнинг бир бўлакчаси ўлаётган бўлса, майли. Доно ва яхши одамлар кечаги биров қолдирган оғриқни олиб, юракнинг ўлган қисмини уруғдан ўстиради. У бир ке- ! чада ўлмаслиги мумкин. Лекин у ўсади. Сиз шунга азоб- ланишингизга қарамай, олдингизда пайдо бўладиган барча қийинчиликлардан ўтасиз.
" "Я 62-

Ваъда бераман! Буларни бошимдан ўтказганман ва ҳалиям мен шу ердаман.
Одатда одамлар қийинчиликдан қочиш йўлини қиди- радилар. Омадли одамлар қийинчиликларни бартараф қилиш йўлини қидирадилар. Жуда озчилигимиз ҳақиқат- да тўғри гапирамиз. Биз ҳақ эканимизга умид қиламиз ва ўзимизни ҳақ деб ҳисоблаймиз. Худди шунинг учун ҳам "менимча" дейиш - бу тўғри йўлдир.
ТИЛ КУЧИ
Бировга миллион мерос бўлиб қолса-ю у миллион бўла олмаса, бу ачинарли ҳол. Эсиз, сизнинг даромадингиз ўсса- ю ўзингиз ўсмасангиз. Биз ҳаётимиздаги ғалати ўзгариш- лар ёки муносабатларимизнинг тутқич бермас нозик то- монлари тилимиз билан боғлиқ эканини билиб оламиз. Биз биров билан бошқача гаплашамиз. Ўзимиз билан бо- шқача мулоқот юритамиз. Аслида ҳақиқатдан нима хоҳ- лашимизни айтмаймиз. Мен буни истеъдод деб атайман. Эътиқод - яхпти орзу-ниятларга ҳаракатлантирувчи куч.
Масалан, улар "йўқ" десалар, нима бўлади? "Бу ишдан ҳеч нарса чиқмаса-чи", дейишнинг ўрнига "Шу иш юришиб кетса-чи", денг. Бу рўйхатни чексиз давом этгариш мумкин. Қачон нима тўғрисида гапирсангиз, ўйласангиз, сиз шу нар- сани ҳақиқатдан ҳам хоҳлайсиз ва миянгиз автоматик ра- вишда ишлаб, сизни тўғри томонга йўналтиради. Баъзида бу бир оддий сўз ўйини бўлиб кўринса-да, сизнинг ҳаётга бўлган муносабатингизга ва фалсафангизга таъсир кўрсатади. Ти- лимиз бизнинг атрофимиздагиларнинг хулқига ўз таъсирини кўрсатади. Фарзандингиз "Менга ўн доллар беринг", деса, еиз болангизга тўғри муомала қилишни, ҳар бир нарсага тўғри муносабат билдиришини ўргатинг. "Мен ўн долларни қандай топишим мумкин?" Сизнинг пулингиз кўп. У ҳамма- га етади. Лекин болангиз ўша пулни қандай олиш кераклиги тўғрисидаги сеҳрли сўзни билиши керак.
63

Ахир, сиз ердан "Менга ҳосил бер", деб сўрамайсиз- ку. Шундай десангиз, ер кулиб "Аввал бирорта уруғ таш- ламасдан мендан ҳосил кутаётган масхарабоз ким?" де- йишини яхши биласиз. Агар сиз ерга "Уруғ менда бор, мен уни ичсам, бориб дамимни олсам, сен менга ҳосил берасанми?" десангиз, ер: "Муаммо бўлиши мумкин эмас. Сен уруғингни бер-да, дамингни ол. Сен дамингни олгу- нингча мен ишлаб тураман", деб жавоб беради. Агар шу одций ҳақиқатни билиб олсангиз, болангиз ёки катталар- нинг ўрганишлари фақат тил саволларида бўлади. Бу худди инвестиция рақамига омонат билан бирга қўйилган ҳисоб- га ўхшайди. Мана шу оддий ҳақиқатни тушунмасдан ҳаёт- да бир умр қоқилиб, қийналиб юриш мумкин.
Камчиликлар кўп. Китоб ўқимасдан, жиддий дарсларни ўтмасдан, тилни ўрганмасдан, оғир изланишлар қилмас- дан бу камчиликларни тўғрилаб бўлмайди. Сиз истаган вақтда бошлашингиз мумкин. Мен 25 ёшимда бошла- ганман. 25 ёшда мен камбағал, қашшоқ эдим. Олти йил- дан сўнг мен миллионер бўлдим. Кимдир "Фақат сиз шундай бўла олгансиз!" дейиши мумкин. Мен: "Иўқ, ҳар бир одам олти йилда - 36 дан 42 гача, 50 дан 56 гача, 60 дан 65 гача - хоҳлаган олти йилда муваффақиятга эриша олади", деб жавоб бераман. Сиз ўз устингизда мунтазам ишлашингиз керак. Ўзингизни ривожлантиришингиз, тар- биялаш режасини тузишингиз шарт. Балки олти йиллик вақтингиз унмас. Лекин натижасини мен кафолатлайман. Сиз ўзингиз тушуниб оласиз. Қаерда бўлишингиздан қат- ъий назар тилингиз сизнинг муносабатингиз, фаолг тин- гиз ва натижаларингизни белгилаб беради.
МУЛОҚОТ
Кўпайтиргандан кўра камайтирган маъқул. Майли, одамлар сиз ваъда қилгандан кўра кўпроқ иш қилишига ҳайрон қоласиз.

Эффектив мулоқот қилиш учун фикрларингизни қисқа тарзда билдиришингиз керак. Сиз ўзингиз билмаган нар- са тўғрисида гапира олмайсиз. Узингиз ҳис қилмаган нар- сани бўлиша олмайсиз. Узингизга эга бўлмаган нарсани бировга бера олмайсиз. Бериш ва бўлишиш учун у нар- са сизда бўлиши керак. Жиддий мулоқот учун тайёр- гарлик керак. Таассурот қолдирадиган мулоқот шуки, сизни эшитувчилар "Мен сиз билан", десинлар.
Одамларга ўз фикрингизни баён этишга ўрганинг. Уларни ҳайрон қолдиришга эмас. Бирон нарсани тушун- тиришда аниқ ва мантиқан ёндошинг. Автомобил тўғри- сида кўп нарса билиш мумкин. Лекин унда юриш учун уни тушуниб олиш керак. Фойдали мулоқот - бу 20 фоиз билишингиз бўлса, 80 фоиз нимани ҳис қилишингиздан иборат. Гапираётган гапингизни билишингиз айсбергнинг чўққиси эканини эсдан чиқарманг. Уларга бераётган ах- борот, информацияларнинг сонига эмас, бу хабарларни қай тарзда бериш кераклигини билиб олинг.
ТЕЗ-ТЕЗ БЕРИЛАДИГАН САВОЛЛАР
Савол: Жим, сизнинг дарсларингизга тез-тез кириб тураман. Инглиз тили - менинг она тилим. Билимимни ошириш, мукаммал инсон бўлиш, иқтисодиётга ўз ҳис- самни қўшиш учун қайси тилни ўрганишимни тавсия қиласиз? Испан тили, япон тили ёки фарқи йўқми? Узим АБДНда яшайман. Б1\^М компаниясида ишлайман. Илти- мос, менга маслаҳат берсангиз.
Жавоб: Сизнинг мақсадингиз ва бурчингиз катта. Агар сиз Америкада ишласангиз ва катта иқтисодиётнинг бўла- ги бўлмоқчи бўлсангиз, мен сизга испан тилини таклиф қилган бўлардим. Бу тил шимолий ва ғарбий Америкада сиз учун қимматли бўлади. Албатта Европанинг бошқа қисмлари учун ҳам керак. Уни ўрганиш қийин эмас. Ис- пан тилини ўргангандан сўнг сиз ўзингизга тўғри келган
65

хоҳлаган тилда фаолият кўрсатасиз. Сизни иккинчи тил- ни ўрганишингиз, ўзлаштиришингиз билан самимий таб- риклайман. Беш-ўнта сўзни бир кунда ўргансангиз, бир йилдан сўнг 1500-3000 сўзни билиб оласиз.
Савол: Офисингиз Техас штатининг Даллас шаҳрида жойлашганини биламан. Жим, ўша ерда яшайсизми?
Жавоб: Умуман олганда, кўп вақтларда хизмат юза- сидан сафарларда бўламан. (Бир йилда 100 дан ортиқ дарс бераман.) Лекин Далласда кўп бўламан. Менинг Беверли Хиллсда, Айдахонинг шимолий-ғарбий штати- да Финексда ва Кармалада резидентциям бор. Ҳар се- зонда битта резидентция - 40 йил бурун ўз олдимга шун- дай мақсад қўйган эдим. Сиз ё баҳорда экишингиз, ё кузда тиланчилик қилишингиз керак. Танланг!
Мен айтардим: "Ҳаммаси ўзгаришига ишонаман!" Ке- йинчалик билдимки, ҳаётимни ўзгартиришнинг ягона йўли - бу ЎЗИМНИ ЎЗГАРТИРИШИМ экан.
Пулдан кўра вақт Қимматлидир. Сиз кўп пул топи- шингиз мумкин, лекин кўп вақтни тополмайсиз.
ИЧКИ ДУШМАНЛАР
Майли, бошқалар ҳаётда нолойиқ бўлсинлар, лекин сиз эмас, майли, бошқалар майда-чуйдалар учун жанжаллашсинлар, лекин сиз эмас, майли, бошқалар ўз келажагини бошқа кишига ишонсин, лекин сиз эмас.
Биз мард бўлиб туғилганмиз, қўрқоқ бўлиб эмас. Бал- ки газеталар ўқиб, нималарнидир эшитиб, оширган ма- лакамиз бизда шунақа қўрқув пайдо бўлишига сабаб бўлгандир. Баъзи қўрқувларни тушуниш мумкин. Маса- лан, бегона шаҲарда кечки маҳалда юриш. Лекин вазият- ни ўрганиб олгандан сўнг сизни қора хаёллар бошқа бе-
66

зовта қилмайди. Ҳаттоки одцийгина қўрқувлар ҳам биз- нинг бурчимизни йўққа чиқариши, мол-мулкимизни бар- бод қилиши, муносабатларимизни барбод этиши мум- кин. Агар қўрқувни назорат қилмасак, у ҳаётимизни из- дан чиқаради. Қўрқув катта душманларимиздан бири бўлиб, у ичимизда яширинган бўлади. Энди мен тўқнаш келадиган бешта душман тўғрисида гапириб бераман.
Биринчи душман - у сизни янчиб ташламасдан сиз уни янчиб ташлашингиз керак. Бу бефарқлик. Майли шундай ҳам бўлсин. Лекин битта муаммо бор. Сиз тоғ чўққисига қараб ҳаракатлана олмайсиз.
Биз тўқнаш келадиган иккинчи душман - бу қатъият- сизлик. Қатъиятсизлик имконият ва ташаббуснинг ўғри- си. Бу ўғри яхши имкониятларни ўғирлайди. Химични олиб, уни янчиб ташланг.
Учинчи душман - бу иккиланиш. Соғлом спектизм (об- ъектив дунёни билиш мумкин эмас, деб даво қилувчи оқим) учун ҳам жой бўлиши керак. Сиз ҳаммага ҳам ишона ол- майсиз. Лекин ҳамма нарсага ҳам шубҳа билан қараш яра- майди. Иккиланиш сизни бошқармасин. Кўпчилик кечаги кунга ҳам, эртанги кунга ҳам, бировга ҳам, имкониятга ҳам, давлатга ҳам шубҳа билан қарайди. Энг ёмони улар ўзлари- га ҳам шубҳа билан қарашади. Иккиланиш ҳамма нарсага шубҳа билан қарашдир. Бу муваффақиятга эриштирувчи имкониятни йўққа чиқаради. У сизнинг омонат ҳисобингиз- ни бўшатиб, қобилиятингизни ҳам бўм-б)йи қилиб қўяди. Иккиланиш - бу душман. Ундан қочинг, ундан қутулинг.
Тўртинчи душман - ичимиздаги хавотирлик. Биз ҳам- мамиз гоҳида кўп безовта бўламиз. Бу душманга енги- лишга йўл қўйманг. Безовталикни ташвишга айлантиринг.
Бешинчи душман - бу ҳаддан ташқари эҳтиёткорлик, қўрқоқлик, ҳаётга ҳадиксираб қарашдир. Бу қадр-қиммат эмас, балки касалликдир. Агар ундан эҳтиёт бўлмасангиз, сизни енгади. Қўрқоқ одам олдинга ҳаракат қилмайди. Улар бозорда олдинга юрмайдилар, ўсмайдилар, кучли бўлмай-
67

дилар. Сиз ҳадцан ташқари эҳтиёткорлик қилмаслигингиз керак. Душманлар билан курашинг. Ички қўрқувлар билан курашинг. Орзу ва мақсадингиз йўлида мустаҳкам туриш учун ўзингизни мардлик руҳида тарбияланг.
ЭЪТИРОЗНИ ЕНГИШ
Биз ҳаммамиз доим умидсизликка қарши мунтазам курашиб боришимиз керак. Агар биз бўшанг бўлсак, бе- гона ўтлар боғимиздаги қимматли нарсаларни йўқ қилиб ташлайди. Мўминлик - бу қадр-қиммат бўлса, қўрқоқ- лик - бу касалликдир. Агар сиз беш дақиқа шикал қилиб ўтирсангиз, шу дақиқани бефойда ўтказган бўласиз. Шун- дай шикалда давом эттираверсангиз, ўз пушаймонингиз чангидан бўғила бошлайсиз ва ҳеч нимага эриша олмай- сиз. Боғингиздаги ёввойи ўтларга нисбатан шафқатсиз бўлинг. Улардан нафратланинг. Уларни йўқ қилинг. Бе- гона ўтларни ўстириш эмас, янчиб ташлаш керак.