КАПИТАН
93
— Хоним, сизнинг улар билан ёлғиз қолишингиз, менимча ножоиз.
— Уларда қурол борми, капитан?
— Йўқ, албатта. Бироқ, улар ўзларини яхши тутадилар деб ўйлаш ҳам тўғри эмас.
— Йўқса нега уларни қўрқитяпсиз? Сиз у бечораларни тўппонча таққан давангир фазогирлар орасига тиқиб қўйганингизни мен асло унутмайман.
— Агар отангиз, мен сизни икки ашаддий жиноятчи олдида қўриқчиларсиз қўйиб қўйганимни билиб қолсалар, мен нима деган одам бўламан, хоним?
— Ашаддий жиноятчи! Ё Буюк Коинот!
Ўз сайёрасидан қочмоқчи бўлган ва келиб-келиб Саркка учаётган кемага беркиниб олган икки бечораҳол одам ашаддий жиноятчи бўлдими?!
Капитан бўшашди.
— Майли, хоним. Лекин бу суҳбатда ҳеч бўлмаганда мен ўзим қатнашишим зарур. Мен тўппонча таққан давангир йигит эмасман. Акс ҳолда... — У ўз товушига қатъийлик оҳангларини қўшди. — Акс ҳолда, мен илтимосингизни қондира олмайман.
— Жуда соз. Лекин, билиб қўйинг, улар сизни деб очиқ-ёриқ гапириша олишмаса, яна бирон-бир кемада капитанлик қиламан деб умид қилманг. Мен бунинг чорасини кўраман.
***
Самия бўлмага кириши билан, Валона тезда Рикнинг кўзларини беркитди.
— Унинг эси паст, хоним. У сизнинг Олийзот Хоним эканлигингизни билмайди. У сизга тик қараши мумкин.
— Сиз флориналикмисиз, яхши қиз? — сўради Самия.


94

Валона бош чайқади.
— Биз Вотекс сайёрасиданмиз.
— Сиз чўчиманг. Флориналик бўлсангиз ҳам ҳеч ким сизни
хафа қилмайди.
— Биз вотексликмиз.
— У ҳолда нега йигитнинг кўзларини беркитдингиз? — Олийзот Хонимга тик қараш мумкин эмас. —Вотекслик бўлса ҳамми?
Валона индамади.
—Фақат флориналикларга Олийзот Хонимга тик қараш мумкин эмас. Демак, сиз флориналик эканлигингизни тан олдингиз, —таъкидлади Самия.
Валона жонҳолатда сўз қотди:
— У флориналик эмас!
— Сиз-чи?
— Мен флориналикман. У — йўқ. Унга ҳеч нарса қилманг! У
чиндан ҳам бизнинг сайёралик эмас. Уни кунлардан бир кун Флоринадан топиб олишган. Мен унинг қаерлик эканини билмайман, лекин у флориналик эмас.
Самия ҳайрат билан боқди.
— Яхши, мен у билан сўзлашиб кўраман. Яхши йигит, исмингиз нима?
— Рик. Менимча, Рик.
— Сиз флориналикмисиз?
— Йўқ. Мен кемада эдим. Мен бу ерларга бошқа жойлардан
келганман. — Рик нигоҳини Самиядан узолмас, бироқ қиз билан бирга кичкинагина шинам кемани кўраётгандек эди. — Мен Флоринага кемада келганман, авваллари эса ўзга сайёрада яшаганман.
— Қайси сайёрада?
Эсдаликлар жуда тор ҳаёл томирлари бўйлаб оғриниб келардилар. Ниҳоят, Рик қичқириб юборди, бу қичқириқдан ўзи


95

ҳам қувнаб кетди.
— Ер! Мен Ердан келганман!
Рик Валонага қайрилиб, унинг тирсакларидан ушлаб олди.
— Лона, уларга айт, мен Ердан келганман! Ҳа, ҳа! Ердан келганман.
Хавотирга тушган Валонанинг кўзлари катталашди.
— Хоним, биз уни топиб олганимизда умуман эси йўқ эди. У юришни ҳам, гапиришни ҳам, кийинишни ҳам билмасди. Ҳеч нима қилолмасди. Ўша пайтдан бери аста-секин эслаб, ёдига тушириб келяпти. — Қиз чўчинқираб капитанга қараб қўйди.
— Унинг Ердан келганлиги ҳақиқатмикан?
— Бу жуда ғаройиб ҳодиса, — деди Самия аёлларга хос романтик руҳга берилар экан. — Ишончим комил... Яхши қиз, нега у топилганда бунчалик ожиз бўлган? У ярадормиди?
— Докторнинг айтишича, Рик руҳият зонди таъсирига учратилган.
— Руҳият зонди! — Самия енгил жирканиш ҳисларини туйди. — Демак, у жинни бўлганми? — У ўрнидан туриб, ишончсизлик билан Рикка қаради.
Рик сапчиб ўрнидан туриб кетди.
— Тўхтанг.
— Хоним, илтимос. Ҳамма нарса аниқланди, — деди
капитан, эшикни очар экан. — Йигитларим уларни тинчлантиришади.
— Хоним! Хоним! — қичқирди Рик. — Мен буни исботлашим мумкин! Мен Ерликман! Самия иккиланиб тўхтади.
— Эшитайлик-чи, у нима деркин.
Рик қизариб кетган, қаттиқ ҳаяжонда эди. У эслашга тиришаётганидан лаблари жилмаяётгандек ҳолда қотиб қолганди.
— Ер менинг ёдимда. У радиоактив эди. Таъқиқ майдонлари ва тунлари уфқда жилоланувчи зангори ёғдулар ҳам эсимда.


96

Тупроқ нурланган, ҳеч нарса ўсмасди. Одамлар яшаши учун жуда кам жой қолганди. Худди мана шунинг учун мен коинот тадқиқотчиси касбини танлагандим. Мана шунинг учун доимо фазо қаърида эдим. Чунки сайёрамиз жонсиз эди.
— Кетдик, капитан. У алдаяпти, — деди Самия.
Бироқ, капитан Рейсти оғзини очганча, қотиб қолганди.
— Радиактив сайёра? — ғўлдиради у, — у бу нарсаларни қаердан билган экан?
— Сайёра қандай қилиб радиоактив ва кимсасиз бўлиб қолиши мумкин? — ҳайрон бўлди Самия.
— Худди шундай сайёра мавжуд. У - Ер.
— У — Ер! — деди Рик ҳам ишонч ва ғурур билан. — Галактикадаги энг қадимий макон. Инсоният мана шу сайёрада вужудга келган.
— Худди шундай! — шивирлади капитан. У тўсатдан Рикка яқинлашди.
— Яна нималар ёдингда бор?
— Асосан, кема, — деди Рик, — Ва коинот тадқиқи.
— Демак, бу гаплар ростми? — деди ҳамон ҳайрати
тарқалмаган Самия, — у ҳолда, нега унга руҳият зонди билан таъсир кўрсатишган?
— Хўш, ўзга сайёраликмисан ёки бошқамисан, менга айт-чи! — деди капитан Рейсти. — Сени нега руҳият зонди таъсирига дучор қилишган?
Рик хижолат тортгандек ерга боқди.
— Ҳаммангиз шу гапни айтаяпсиз. Ҳаттоки Лона ҳам. Мен бу ифода қандай маъно англатишини ҳам билмайман... Мен кемада эдим... Катта хавф мавжудлигини аниқладим. Ишончим комил. Бу хавф Флоринага йўналган эди, бошқа нарсалар эсимда йўқ.
— Сайёрага йўналган хавф? — Самия нигоқини капитанга қаратди.


97

— Ҳа. Оқимларда хавф бор эди.
— Қандай оқимларда? — сўради капитан. — Коинот оқимларида.
Капитан икки қўлини кенг ёйди-да, пастга туширди.
— Бу ғирт ақлсизлик!
— Йўқ, йўқ! Майли, давом этсин! — Самиянинг кўзлари
чақнар, оғзи ҳиёл очилиб қолганди. — Коинот оқимлари нима дегани?
— Турли элементлар, — мавҳум жавоб берди Рик. У яқинда бу нарсани Валонага тушунтирганди. Яна қайтаргиси келмади. У келаётган фикрларни тез-тез, пала-партиш қилиб тушунтиришга интилди:
— Мен Саркдаги маҳаллий идорага хабар юбордим. Бу менинг аниқ эсимда. Флоринага катта хавф йўналганди. Ҳа. Фақат Флоринага эмас, бутун Галактикага. Жуда эҳтиёткорлик зарур эди.
— Негадир, — давом этди у, — менинг хабарим Саркдаги қандайдир бир хизматчи қўлига тушибди. Билмадим, бу қандай рўй берди экан. Лекин катта англашилмовчилик бўлган... Мен хабарни маҳаллий Бюрога махсус тўлқин узунлигида юборганимга ишончим комил эди. Сиз нима деб ўйлайсиз, субрадио тўлқинларини бошқалар тутиши мумкинми? — Рик “субрадио” деган сўзни осонгина эслаганига ортиқча ажабланмади. — Ҳар қолда, мен Саркка қўнганимда, кутиб туришган экан.
У узоқ ва чуқур ўйга чўмди. Капитан бу сукутни бузмади.
— Ким кутиб турган экан? Ким? — сўради чидолмай Самия. — Бил... билмадим. Эслай олмаяпман. Бу учрашув Бюрода
рўй бермаганди. Саркнинг бошқа бир ерида эди. У киши билан сўзлашганим эсимда. Унинг хавфдан хабари бор эди. У худди шу хақда гапирди. Ишончим комил. Биз стол атрофида ўтирдик. Стол менинг ёдимда. У менга қарама-қарши томонда ўтирарди.


98

Буларнинг ҳаммаси Коинот сингари аниқ-таниқ эсимда. Биз сўзлашардик. Назаримда, мен муфассал жавоб беришни истамадим. Ишончим комил. Мен аввал Бюрода гапирмоқчи бўлгандим. Ўшанда у...
— Нима қилди? — шоширди Рикни Самия.
— У нимадир қилди. У... Йўқ, бу ёғи ёдимда эмас. Ҳеч нарса эслолмаяпман! Рик охирги ифодани қичқириб айтди ва ҳамма сукутга чўмди. Лекин сукунатни капитаннинг қўлидаги алоқа қурилмасининг ғинғиллаши бузди.
— Капитан учун Саркдан хабар бор. Ўта махфий. Шахсан қабул қилинсин.
Алоқа қурилмасидан қизил рангдаги ҳарфлар битилган юпқа ва шаффоф зарқоғоз оҳиста чиқа бошлади. Самия капитаннинг қўлига энгашди.
“Икки флориналик беркиниб, ноқонуний равишда кемангизга чиқиб олишган. Уларни тезда ушланг. Уларнинг бири ўзини флориналик бўлмаган коинот тадқиқотчиси деб таништиради. Уларга нисбатан ҳеч қандай чора кўрманг. Сиз бу одамларга бошингиз билан жавоб берасиз. Уларни хавфсизлик хизматига топширишингиз лозим. Ўта махфий. Ўта шошилинч”.